Nhiễm trùng đường ruột có nguy hiểm không? Khi nào cần đến gặp bác sĩ ngay?

Nhiễm trùng đường ruột là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến, có thể xảy ra ở cả trẻ em và người lớn. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ mức độ nguy hiểm của bệnh và khi nào cần đi khám bác sĩ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nhận diện các dấu hiệu cảnh báo và biết cách xử lý đúng cách để bảo vệ sức khỏe.

Tổng quan về nhiễm trùng đường ruột

Nhiễm trùng đường ruột là gì?

Nhiễm trùng đường ruột là tình trạng rối loạn tiêu hóa do sự xâm nhập của vi sinh vật có hại, thường biểu hiện qua tiêu chảy, phân lỏng hoặc có chất nhầy, kéo dài trong vài ngày. Bệnh chủ yếu lây truyền qua thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm, đặc biệt là khi không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Tác nhân gây bệnh có thể là vi khuẩn, ký sinh trùng hay nấm, và mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng sẽ khác nhau tùy theo loại mầm bệnh. Những người có hệ miễn dịch yếu như trẻ nhỏ và người già thường dễ bị tấn công và chịu ảnh hưởng nặng hơn từ bệnh lý này.

Nguyên nhân gây nhiễm trùng đường ruột

Nhiễm trùng đường ruột có thể bắt nguồn từ nhiều tác nhân gây bệnh khác nhau, trong đó phổ biến nhất là vi khuẩn, virus và ký sinh trùng. Mỗi loại tác nhân lại có con đường lây lan và triệu chứng đặc trưng riêng.

Vi khuẩn

Một số loại vi khuẩn như E. coli, Salmonella, Campylobacter, Listeria... thường được tìm thấy trong thực phẩm không được nấu chín kỹ, nước nhiễm bẩn hoặc do tiếp xúc với phân động vật. Ví dụ, một số chủng E. coli có khả năng sản sinh độc tố gây tiêu chảy ra máu và đau bụng dữ dội. Trong khi đó, Salmonella thường lây qua thịt sống, trứng chưa chín và gây ra sốt, tiêu chảy kéo dài.

Virus

Một số loại virus như norovirus hay rotavirus cũng là thủ phạm gây viêm đường ruột cấp. Norovirus dễ bùng phát ở nơi đông người như trường học, bệnh viện, do khả năng lây lan qua thực phẩm hoặc tiếp xúc trực tiếp. Trong khi đó, rotavirus là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ và có thể phòng ngừa bằng vắc xin.

Ký sinh trùng

Ký sinh trùng như Giardia lamblia và Cryptosporidium thường lây truyền qua nước ô nhiễm hoặc tiếp xúc với người bệnh. Chúng có thể tồn tại trong môi trường nước đã khử trùng bằng clo, khiến nguy cơ lây lan qua hồ bơi công cộng hay nước uống không đảm bảo vẫn rất cao. Nhiễm trùng do ký sinh trùng có thể gây ra các triệu chứng như tiêu chảy, chướng bụng, buồn nôn kéo dài trong nhiều ngày.

Dấu hiệu nhận biết nhiễm trùng đường ruột

Biểu hiện của nhiễm trùng đường ruột có thể khác nhau tùy theo loại vi sinh vật gây bệnh và mức độ nhiễm. Tuy nhiên, người bệnh thường gặp một số triệu chứng tiêu biểu như:

• Cảm giác đau bụng kéo dài hoặc đau dữ dội từng đợt.
• Tiêu chảy nhiều lần trong ngày, phân có thể lỏng, nhiều nước hoặc lẫn chất nhầy, máu.
• Cảm giác buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Người bệnh có thể bị sốt, đôi lúc kèm theo lạnh run.
• Mệt mỏi, đau đầu, chuột rút cơ bụng.

Nhiễm trùng đường ruột có nguy hiểm không? Khi nào cần gặp bác sĩ?

Trong phần lớn trường hợp, nhiễm trùng đường ruột không quá nghiêm trọng và có thể tự khỏi nếu người bệnh có sức đề kháng tốt, đặc biệt là ở người trưởng thành khỏe mạnh. Với người già và trẻ nhỏ, bệnh không chỉ kéo dài mà còn có thể gây suy kiệt và biến chứng nặng nếu chậm trễ trong xử lý.

Khi tình trạng tiêu chảy không được kiểm soát, người bệnh có thể đối mặt với các vấn đề như:

• Hội chứng ruột kích thích kéo dài.
• Chảy máu đường tiêu hóa dẫn đến thiếu máu, nhiễm trùng nặng.
• Viêm loét đại trực tràng.
• Hoại tử ruột, thậm chí phải phẫu thuật cắt bỏ đoạn ruột tổn thương.
• Mất nước nghiêm trọng do tiêu chảy cấp, có thể gây tử vong nếu không xử lý kịp.

Các dấu hiệu cần đi khám ngay bao gồm:

• Sốt cao kéo dài.
• Đau bụng dữ dội, liên tục.
• Phân có máu hoặc chất nhầy.
• Tiêu chảy không dứt sau 2–3 ngày.
• Cơ thể có dấu hiệu mất nước như môi khô, tiểu ít, mệt lả.

Điều trị và chăm sóc khi bị nhiễm trùng đường ruột

Tùy vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Trong đó, một số biện pháp hỗ trợ tại nhà cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi:

• Bù nước và điện giải: Người bệnh cần được cung cấp đủ nước bằng dung dịch Oresol pha đúng cách, nước cháo loãng, nước dừa hoặc nước lọc. Với trẻ sơ sinh, mẹ nên cho bú nhiều cữ hơn trong 12 giờ đầu để tránh mất nước.
• Nghỉ ngơi hợp lý: Cơ thể cần thời gian hồi phục, do đó người bệnh nên nghỉ ngơi nhiều hơn, tránh vận động nặng.
• Ăn uống nhẹ nhàng: Chia nhỏ bữa ăn và chọn thực phẩm dễ tiêu như chuối, cơm trắng, bánh mì nướng, bánh quy nhạt…
• Sử dụng thuốc (nếu cần): Trường hợp nhiễm khuẩn nặng, bác sĩ có thể kê đơn các loại kháng sinh phù hợp như cotrimoxazol hoặc nhóm imidazole.

Cách phòng ngừa nhiễm trùng đường ruột hiệu quả

Nhiễm trùng đường ruột là bệnh lý dễ lây lan qua đường ăn uống và tiếp xúc. Vì vậy, chủ động phòng tránh là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và cộng đồng. Dưới đây là các biện pháp quan trọng:

Giữ gìn vệ sinh cá nhân

• Luôn rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng trước khi ăn, chế biến thực phẩm và sau khi đi vệ sinh.
• Sau khi tiếp xúc với vật nuôi hoặc chất thải, cần rửa tay ngay để tránh lây vi khuẩn qua đường miệng.
• Tránh nấu ăn hoặc chăm sóc người khác nếu bạn đang có dấu hiệu nhiễm trùng đường ruột.

An toàn trong ăn uống

• Không ăn thịt, trứng, hải sản còn sống hoặc chưa nấu chín kỹ.
• Ưu tiên uống nước đun sôi hoặc nước đóng chai, không dùng nước chưa qua xử lý.
• Không sử dụng đá viên khi không chắc chắn nguồn nước đảm bảo vệ sinh.
• Tránh ăn salad sống, trái cây đã gọt sẵn, sữa tươi chưa tiệt trùng và các thực phẩm chưa rõ nguồn gốc.
• Tuyệt đối không ăn ở hàng quán kém vệ sinh, đặc biệt là đồ ăn vỉa hè.

Vệ sinh không gian sống và vật dụng

• Thường xuyên giặt giũ chăn ga, quần áo, khăn lau để loại bỏ vi khuẩn bám dính.
• Làm sạch và khử khuẩn những bề mặt dễ bị ô nhiễm như tay nắm cửa, mặt bàn, điều khiển từ xa, bồn cầu, bồn rửa tay...
• Khi chế biến thực phẩm, cần tách riêng thực phẩm sống và thực phẩm chín để tránh lây nhiễm chéo.

Xử lý chất thải đúng cách

Chất thải từ gia cầm, vật nuôi, gia súc cần được thu gom và xử lý tại khu vực riêng biệt, tránh gần nơi sinh hoạt để hạn chế phát tán mầm bệnh.

Lưu ý khi đi du lịch hoặc đến vùng có nguy cơ cao

Khi đến nơi có điều kiện vệ sinh kém, hãy lưu ý:

• Uống nước đóng chai có nắp niêm phong hoặc nước đã đun sôi.
• Tránh dùng đá viên trong đồ uống.
• Chỉ ăn thực phẩm đã được nấu chín kỹ, vẫn còn nóng khi ăn.
• Không ăn thức ăn sống, tái, đặc biệt là hải sản, thịt đỏ, hoặc các món chế biến sẵn để lâu.

Hy vọng qua bài viết "Nhiễm trùng đường ruột có nguy hiểm không? Khi nào cần đến gặp bác sĩ ngay?", bạn đã có thêm kiến thức để nhận biết sớm các dấu hiệu nguy hiểm và cách phòng ngừa hiệu quả. Đừng chủ quan với những triệu chứng tưởng chừng đơn giản, đặc biệt là ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi.