Nhận biết dấu hiệu uốn ván và cách phòng ngừa bệnh hiệu quả

Uốn ván là căn bệnh đem lại nhiều mối lo ngại cho mọi người, nhưng không phải ai cũng biết rõ về dấu hiệu uốn ván. Việc nhận diện sớm dấu hiệu là bước đầu tiên để có thể kịp thời xử trí khi bản thân hoặc gia đình mắc bệnh. Vậy dấu hiệu bị uốn ván là gì?

Nhận biết dấu hiệu uốn ván

Uốn ván (tetanus) là một bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm, do ngoại độc tố của vi khuẩn Clostridium tetani sinh ra tại vết thương trong điều kiện yếm khí. Vi khuẩn uốn ván có mặt ở khắp nơi trong môi trường, đặc biệt là trong đất, bụi bẩn và phân động vật. Tại các quốc gia đang phát triển, uốn ván vẫn là nguyên nhân gây tử vong cao, đặc biệt ở vùng nông thôn.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 500.000 ca tử vong do uốn ván sơ sinh và uốn ván ở người lớn tại các nước đang phát triển. Tỷ lệ tử vong có thể lên tới 90% nếu không được điều trị kịp thời, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi. Theo Cục Y tế dự phòng, nhìn chung dấu hiệu uốn ván là những cơn co cứng cơ kèm theo đau, trước tiên là các cơ nhai, cơ mặt, cơ gáy và sau đó là cơ thân. Cụ thể:

Thời kỳ ủ bệnh

Tính từ khi có vết thương đến khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên. Biểu hiện đầu tiên thường là cứng hàm, dấu hiệu đặc trưng và hầu như luôn hiện diện. Thời gian ủ bệnh ngắn hơn 7 ngày thường báo hiệu bệnh nặng và tiến triển nhanh.

Thời kỳ khởi phát

Giai đoạn này kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, với các triệu chứng tăng dần về mức độ:

• Cứng hàm: Mỏi hàm, há miệng khó, nuốt vướng, nói khó. Khi dùng đè lưỡi ấn hàm, hàm cắn chặt lại (trismus).
• Co cứng cơ mặt: Gây “vẻ mặt uốn ván” – trán nhăn, mắt cau, miệng méo, rãnh mũi má hằn sâu.
• Co cứng cơ cổ, vai gáy: Cổ bị ngửa, không quay được.
• Co cứng cơ lưng, bụng: Tư thế ưỡn cong người hoặc bụng cứng như gỗ.
• Có thể kèm theo: Sốt nhẹ, vã mồ hôi, bồn chồn.

Thời kỳ toàn phát

Đây là giai đoạn nguy hiểm nhất trong tiến trình bệnh với các dấu hiệu uốn ván:

• Co cứng cơ toàn thân: Đau dữ dội, tăng lên khi bị kích thích như tiếng động, ánh sáng.
• Co giật toàn thân: Các cơn giật mạnh, người uốn cong, nắm chặt tay, thở ngắt quãng, có thể ngừng thở.
• Co thắt thanh quản, hầu họng: Khó thở, tím tái, dễ tử vong.
• Biểu hiện thần kinh thực vật: Da tái xanh, sốt cao, loạn nhịp tim, huyết áp không ổn định.

Thời kỳ lui bệnh

Các cơn co giật giảm dần, nhưng người bệnh vẫn còn co cứng cơ trong nhiều tuần, hồi phục chậm và dễ để lại di chứng nếu không được chăm sóc đúng cách.

Nhận biết sớm các dấu hiệu uốn ván là bước đầu quan trọng để hạn chế nguy cơ biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.

Phân loại các thể bệnh uốn ván để xử trí đúng

Bên cạnh đó, tùy vào vị trí và mức độ lan toả của các dấu hiệu uốn ván bệnh được phân thành nhiều thể lâm sàng. Việc phân loại này giúp các bác sĩ tiên lượng mức độ nặng nhẹ và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.

Uốn ván toàn thể

Đây là thể bệnh phổ biến nhất, với đầy đủ các giai đoạn đã nêu ở phần trước. Các dấu hiệu uốn ván điển hình thường khởi phát từ cứng hàm đến co giật toàn thân. Bệnh diễn tiến nhanh và nguy hiểm, dễ dẫn đến tử vong nếu không xử lý kịp thời.

Uốn ván cục bộ

Hiếm gặp hơn, biểu hiện chỉ ở một vùng như một chi hoặc một nhóm cơ. Tuy nhiên, nếu không được theo dõi sát, thể cục bộ có thể tiến triển thành uốn ván toàn thể.

Uốn ván thể đầu

Thường xuất hiện khi có vết thương ở vùng đầu, mặt hoặc cổ. Bệnh nhân có biểu hiện cứng hàm, liệt mặt (dây thần kinh số VII), khó nuốt, co cứng cơ mặt. Đây là thể đặc biệt nguy hiểm vì dễ lan nhanh và ảnh hưởng đến hô hấp.

Uốn ván sơ sinh

Thường xảy ra ở trẻ từ 3 - 28 ngày tuổi, đặc biệt ở trẻ sinh tại nhà, không đảm bảo vô khuẩn. Trẻ bỏ bú, khóc yếu, khít hàm, co cứng người. Tỷ lệ tử vong rất cao do sức đề kháng yếu và phát hiện muộn.

Dù ở thể nào, việc phát hiện sớm các dấu hiệu uốn ván là chìa khóa để can thiệp kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Uốn ván là bệnh nguy hiểm, có thể gây tử vong chỉ sau vài giờ nếu không được điều trị đúng cách. Do đó, khi xuất hiện các dấu hiệu uốn ván sau, người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức:

Có vết thương bẩn, sâu, nhiễm đất hoặc phân mà chưa tiêm phòng uốn ván đầy đủ.

• Cứng hàm bất thường, khó nuốt, khó nói.
• Co giật, uốn cong người khi có kích thích.
• Khó thở, da tím tái, ngừng thở đột ngột.
• Vết thương sưng đau, có mủ, chảy dịch hôi, hoại tử.

Việc chậm trễ trong phát hiện và xử lý có thể dẫn đến ngừng tim, suy hô hấp và tử vong nhanh chóng. Người dân cần được trang bị kiến thức cơ bản về các dấu hiệu uốn ván để chủ động phòng tránh.

Phòng ngừa uốn ván như thế nào?

Uốn ván là bệnh có thể phòng ngừa được bằng vắc xin, nhưng một khi đã mắc thì không có thuốc đặc trị. Chính vì vậy, tiêm phòng là biện pháp bảo vệ hiệu quả và lâu dài nhất.

Những đối tượng nên tiêm uốn ván:

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: Theo chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia.
• Người lớn chưa tiêm đủ liều: Đặc biệt là người sống ở vùng nông thôn, làm nông nghiệp, chăn nuôi, thường xuyên tiếp xúc với đất hoặc phân.
• Người có vết thương nghi ngờ nhiễm trùng: Cần tiêm phòng hoặc tiêm huyết thanh kháng độc tố ngay lập tức.

Vậy tiêm uốn ván ở đâu? Tiêm chủng Long Châu hiện là một trong những đơn vị uy tín hàng đầu trong lĩnh vực tiêm ngừa tại Việt Nam, cung cấp đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh uốn ván và các bệnh truyền nhiễm khác. Ưu điểm khi tiêm tại Long Châu:

• Vắc xin chính hãng, nhập khẩu đầy đủ hồ sơ chất lượng.
• Đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, tư vấn tận tình.
• Môi trường vô trùng, an toàn tuyệt đối.
• Lưu trữ hồ sơ tiêm chủng dài hạn và nhắc lịch tiêm định kỳ.

Nếu bạn hoặc người thân có nguy cơ phơi nhiễm hoặc chưa rõ lịch sử tiêm ngừa, hãy đến cơ sở y tế gần nhất hoặc liên hệ Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và bảo vệ toàn diện khỏi nguy cơ mắc bệnh uốn ván.

Uốn ván là bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu được tiêm vắc xin đầy đủ. Việc hiểu rõ dấu hiệu uốn ván sẽ giúp người dân phát hiện sớm, xử trí kịp thời và hạn chế biến chứng. Chủ động tiêm phòng là cách đơn giản nhưng hiệu quả nhất để ngăn ngừa những hậu quả nghiêm trọng của bệnh. Đừng chờ đến khi thấy dấu hiệu uốn ván, hãy bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình ngay từ hôm nay.