Nguyên nhân xuất huyết dạ dày và cách để nhận biết sớm

Trong bối cảnh nhịp sống hiện đại với áp lực công việc, thói quen ăn uống thiếu lành mạnh, tình trạng xuất huyết dạ dày ngày càng phổ biến ở nhiều độ tuổi. Đây là một trong những biến chứng nghiêm trọng của các bệnh lý tiêu hóa, có thể gây nguy hiểm nếu người bệnh chủ quan. Việc nhận biết nguyên nhân xuất huyết dạ dày được xem là bước đầu tiên để phòng tránh và bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa hiệu quả.

Nguyên nhân xuất huyết dạ dày là gì?

Xuất huyết dạ dày là hiện tượng máu chảy ra từ niêm mạc dạ dày do tác động của các tác nhân gây tổn thương. Dưới đây là những nguyên nhân xuất huyết dạ dày phổ biến:

• Viêm loét dạ dày – tá tràng: Là nguyên nhân hàng đầu, do loét sâu làm vỡ mạch máu.
• Nhiễm khuẩn Helicobacter pylori: Loại vi khuẩn này gây viêm, làm màng nhầy niêm mạc bị phá hủy.
• Thuốc NSAIDs (như aspirin, ibuprofen): Gây mài mòn lớp nhầy, tăng nguy cơ chảy máu.
• Rượu bia, thuốc lá: Kích thích tiết axit, gây tổn thương niêm mạc.
• Căng thẳng, stress kéo dài: Tăng axit dạ dày, nguy cơ loét cấp.
• Chấn thương hoặc phẫu thuật lớn: Gây loét do stress sinh lý.

Phân loại nguyên nhân xuất huyết dạ dày theo y học

Nguyên nhân xuất huyết dạ dày được phân chia thành nhiều loại, cụ thể:

Nguyên nhân nội tại (bệnh lý ở dạ dày)

Một số bệnh lý dạ dày có thể gây xuất huyết như:

• Loét dạ dày – tá tràng.
• Viêm xung huyết dạ dày.
• Polyp dạ dày, ung thư dạ dày.

Nguyên nhân ngoại lai (tác động từ bên ngoài)

Các yếu tố từ bên ngoài cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc xuất huyết dạ dày:

• Thuốc NSAIDs, corticosteroid.
• Chế độ ăn nhiều chua, cay, nhiều axit.
• Uống rượu bia lâu ngày.

Nguyên nhân do vi sinh vật

Bên cạnh bệnh lý dạ dày và các yếu tố từ bên ngoài, các loại vi sinh vật cũng là một trong những nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày, cụ thể:

• Vi khuẩn H. pylori.
• Nấm, vi khuẩn khác ở người suy giảm miễn dịch.

Nguyên nhân do stress cấp tính

Loét do stress ở bệnh nhân ICU, sau tai nạn, chấn thương nặng.

Ngoài ra, còn một số yếu tố khác có thể làm tăng đáng kể nguy cơ tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến tình trạng chảy máu nếu không được kiểm soát đúng cách:

• Tuổi tác cao: Niêm mạc yếu, thường dùng nhiều loại thuốc.
• Thói quen ăn uống kém lành mạnh: Bỏ bữa, ăn vội, ăn khuya.
• Tiền sử viêm loét dạ dày hoặc xuất huyết.
• Dùng thuốc NSAIDs, corticosteroid lâu dài.
• Thường xuyên uống rượu bia, cà phê, hút thuốc lá.

Theo WHO, nhiễm vi khuẩn H. pylori là một trong những nguyên nhân dẫn tới loét và ung thư dạ dày ở nhiều khu vực trên thế giới.

Dấu hiệu cảnh báo và cách phát hiện xuất huyết dạ dày sớm

Tình trạng xuất huyết dạ dày thường gây ra những triệu chứng ban đầu như:

• Đau bụng, đau rát vùng thượng vị, buồn nôn.
• Nôn ra máu (màu đỏ tươi hoặc nâu đen).
• Đi ngoài ra phân đen, hôi.
• Chóng mặt, choáng váng, da tái nhợt.

Cần nhanh chóng đi thăm khám, nếu:

• Mất máu cấp: Mạch nhanh, huyết áp tụt.
• Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen nhiều lần lặp đi lặp lại.

Khám nội soi dạ dày là cách hiệu quả nhất để xác định nguyên nhân, vị trí và mức độ chảy máu.

Cách phòng ngừa và kiểm soát các nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày

Phòng bệnh sẽ luôn hơn chữa bệnh, để giảm thiểu tối đa nguy cơ xuất huyết dạ dày cũng như hạn chế biến chứng nghiêm trọng do tình trạng này gây ra, cần:

Thay đổi lối sống

Có một lối sống lành mạnh, khoa học bằng cách:

• Ăn uống đúng giờ, hạn chế thức ăn cay nóng, nhiều axit.
• Bỏ thuốc, rượu bia, giảm cà phê.
• Ngủ đúng giờ, giảm stress, tập thể dục đều đặn giúp cải thiện tiêu hóa.

Sử dụng thuốc an toàn

Việc sử dụng thuốc cũng ảnh hưởng rất lớn đến tình trạng xuất huyết dạ dày.

• Chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ.
• Tránh tự ý dùng thuốc NSAIDs dài ngày.
• Nếu cần dùng lâu dài, nên kết hợp thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày.

Khám sức khỏe định kỳ

Thăm khám sức khỏe định kỳ là việc rất quan trọng, tuyệt đối không nên bỏ qua.

• Nếu có tiền sử loét dạ dày hoặc nguy cơ cao.
• Nội soi định kỳ để phát hiện sớm tổn thương hoặc vi khuẩn gây hại.
• Kiểm tra và điều trị vi khuẩn H. pylori.
• Qua test hô hấp, test phân hoặc nội soi sinh thiết.
• Điều trị triệt để theo phác đồ của bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc giữa chừng.

Hướng dẫn chăm sóc và theo dõi sau xuất huyết dạ dày

Khi đã từng bị xuất huyết dạ dày, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định điều trị, đồng thời:

• Theo dõi triệu chứng thường xuyên: Đặc biệt là các biểu hiện như đau bụng, nôn hoặc đi ngoài phân đen.
• Tái khám đúng lịch: Nhằm kiểm soát vi khuẩn H. pylori, tình trạng viêm loét và mức độ hồi phục niêm mạc.
• Tuân thủ chế độ ăn uống phù hợp: Tránh các thực phẩm kích thích niêm mạc như giấm, cà phê, nước ngọt có ga.
• Hạn chế làm việc căng thẳng: Thư giãn, nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc giúp giảm tiết axit dạ dày.
• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý: Ăn nhiều rau xanh, thực phẩm mềm dễ tiêu, chia nhỏ bữa ăn trong ngày.
• Sử dụng thuốc đúng cách: Tránh dùng lại các loại thuốc đã từng gây xuất huyết nếu không có chỉ định của bác sĩ.

Ngoài ra:

• Không nên xem nhẹ các triệu chứng rối loạn tiêu hóa lặp đi lặp lại như ợ nóng, đầy bụng, đau âm ỉ vùng thượng vị. Đó có thể là dấu hiệu sớm của viêm loét tiến triển.
• Đối với người có nguy cơ cao (như người lớn tuổi, người dùng thuốc NSAIDs dài hạn), nên chủ động kiểm tra dạ dày dù chưa có triệu chứng rõ ràng.
• Luôn giữ tâm lý ổn định, hạn chế stress kéo dài để bảo vệ hệ tiêu hóa khỏi tác động tiêu cực từ thần kinh trung ương.

Xuất huyết dạ dày là biến chứng nguy hiểm của nhiều nguyên nhân tiềm ẩn, từ lối sống thiếu khoa học đến các bệnh lý mãn tính. Việc hiểu rõ nguyên nhân xuất huyết dạ dày không chỉ giúp phòng ngừa hiệu quả, mà còn là căn cứ cho việc điều trị kịp thời, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Hãy đầu tư cho sức khỏe dạ dày của bạn bằng những thói quen ăn uống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ và xử lý sớm các dấu hiệu bất thường. Sự chủ động trong chăm sóc sức khỏe sẽ giúp bạn và gia đình tránh xa các biến chứng nguy hiểm do xuất huyết dạ dày gây ra.

Tự bảo vệ mình là bước đầu tiên để bảo vệ những người thân yêu.