Nguyên nhân và dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh

Không ít bậc cha mẹ từng bối rối khi thấy con quấy khóc, bỏ bú, hay liên tục đưa tay lên tai mà không rõ nguyên nhân. Những biểu hiện tưởng chừng như đơn giản ấy đôi khi lại là dấu hiệu của một bệnh lý khá phổ biến nhưng dễ bị bỏ sót – viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh. Vậy viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh do đâu mà ra? dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh là gì?

Nguyên nhân gây viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh

Viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh là tình trạng nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm xảy ra tại khoang tai giữa – nơi nằm giữa màng nhĩ và tai trong. Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh thường là do vi khuẩn hoặc virus xâm nhập từ vùng mũi họng. Trong đó, các loại vi khuẩn như Escherichia coli, Staphylococcus aureus và một số vi khuẩn gram âm khác được xem là tác nhân thường gặp.

Ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh, hệ hô hấp chưa hoàn chỉnh và cấu trúc tai giữa cũng còn non yếu. Đáng chú ý là ống vòi nhĩ (vòi Eustache) – bộ phận nối giữa mũi họng và tai giữa – ngắn, hẹp và nằm ngang hơn so với người lớn. Điều này khiến dịch mũi, đờm, hay các tác nhân gây bệnh dễ dàng di chuyển lên tai giữa, nhất là khi trẻ mắc các bệnh lý đường hô hấp như cảm lạnh, viêm mũi, viêm họng hay khi bị sốt.

Ngoài ra, nhiều yếu tố khác cũng góp phần làm tăng nguy cơ viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh, bao gồm:

• Dị ứng với thức ăn, khói bụi hoặc thời tiết thay đổi.
• Dịch tiết đường hô hấp chảy ngược vào tai do trẻ ho, hắt hơi hoặc bị cảm.
• Sự hiện diện của polyp mũi làm cản trở thông khí tai giữa.
• Nước hoặc sữa lọt vào tai trong khi tắm hoặc bú do tư thế sai.
• Vệ sinh tai không đúng cách, làm tổn thương ống tai hoặc khiến vi khuẩn dễ xâm nhập.
• Trẻ sống trong môi trường ô nhiễm, nhiều khói thuốc hoặc ẩm thấp.
• Hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ khiến cơ thể khó chống lại tác nhân gây bệnh.

Đáng lưu ý, nhiều trường hợp phụ huynh chỉ nhận ra dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh khi bệnh đã tiến triển, vì trẻ chưa thể nói được cảm giác đau nhức trong tai. Việc hiểu rõ các nguyên nhân giúp phòng ngừa hiệu quả hơn và kịp thời phát hiện những bất thường trong sinh hoạt hằng ngày của trẻ.

Nhận biết sớm dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh

Do chưa có khả năng ngôn ngữ để biểu đạt cảm giác đau nhức hay khó chịu, việc nhận diện dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh phụ thuộc hoàn toàn vào sự quan sát tinh tế của cha mẹ. Dưới đây là những biểu hiện thường gặp mà phụ huynh cần đặc biệt lưu ý.

Sốt cao và mệt mỏi bất thường

Một trong những dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh thường gặp là sốt, có thể dao động từ 38,5°C đến trên 39°C. Cơn sốt thường kèm theo trạng thái lừ đừ, uể oải, ngủ nhiều nhưng không sâu giấc hoặc quấy khóc liên tục. Đây là phản ứng điển hình của cơ thể trước tình trạng viêm nhiễm khu trú tại tai giữa.

Thường xuyên chạm vào tai hoặc tránh bị đụng vào tai

Trẻ sơ sinh chưa biết nói nhưng lại có phản xạ tự nhiên khi khó chịu. Nếu nhận thấy bé thường xuyên đưa tay lên vuốt, kéo, hoặc sờ nắn tai một bên, đó có thể là phản ứng với cơn đau bên trong tai.  Một số bé có biểu hiện nhạy cảm, khó chịu rõ rệt khi người lớn vô tình chạm vào vùng tai đang bị viêm.

Bỏ bú, biếng ăn

Cảm giác đau tai sẽ tăng lên khi bé nuốt – vì chuyển động này gây áp lực lên tai giữa. Do đó, một dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh không thể bỏ qua là tình trạng trẻ đột ngột từ chối bú mẹ, bú bình hoặc ăn ít hơn bình thường. Trong một số trường hợp, trẻ còn có thể nôn ói hoặc tiêu chảy nhẹ do phản ứng toàn thân với nhiễm trùng.

Quấy khóc liên tục và rối loạn giấc ngủ

Nếu trẻ trở nên dễ cáu kỉnh, khó dỗ nín, hay giật mình, ngủ không ngon giấc hoặc thường thức dậy giữa đêm mà không rõ lý do, đây có thể là một dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh đang bị bỏ qua. Cơn đau tai có thể khiến trẻ mất ngủ hoặc ngủ không sâu giấc, đặc biệt khi nằm nghiêng sang bên tai bị viêm.

Dịch chảy ra từ tai hoặc phản ứng chậm với âm thanh

Ở giai đoạn nặng hơn, cha mẹ có thể thấy tai bé rỉ dịch vàng nhạt, dịch nhầy, thậm chí mủ có mùi hôi – điều này cho thấy khả năng viêm đã lan rộng, thậm chí gây thủng màng nhĩ. Đồng thời, bé có thể phản ứng chậm khi nghe âm thanh quen thuộc, không hướng mắt hoặc không giật mình trước tiếng động mạnh – đây là dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh ảnh hưởng đến khả năng nghe.

Điều trị viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh

Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách có vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ phục hồi hoàn toàn và ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến thính lực. Tùy theo mức độ nghiêm trọng, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị bằng thuốc hoặc can thiệp ngoại khoa phù hợp.

Sử dụng thuốc – can thiệp nội khoa là lựa chọn đầu tiên

Tùy theo mức độ nặng nhẹ và biểu hiện lâm sàng của trẻ, bác sĩ sẽ chỉ định các nhóm thuốc phù hợp, bao gồm: Thuốc kháng histamin, thuốc chống viêm và giảm phù nề, thuốc kháng sinh đường uống hoặc tiêm, thuốc nhỏ tai.

Ngoài ra, bác sĩ có thể thực hiện thêm các thủ thuật hỗ trợ như bơm hơi vòi nhĩ để thông khí tai giữa hoặc chỉ định xịt mũi bằng dung dịch sát khuẩn nhẹ để làm sạch đường hô hấp trên. Thời gian điều trị nội khoa thông thường kéo dài từ 7 đến 14 ngày, tùy theo đáp ứng của trẻ với phác đồ.

Phẫu thuật – chỉ định trong trường hợp nặng hoặc tái phát nhiều lần

Khi trẻ không đáp ứng với điều trị bằng thuốc hoặc viêm tai giữa tái diễn nhiều lần trong thời gian ngắn, các can thiệp ngoại khoa có thể được bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng cân nhắc. Bao gồm:

• Nạo VA hoặc cắt amidan;
• Đặt ống thông khí tai giữa (ống dẫn lưu nhĩ).

Các thủ thuật này được thực hiện trong môi trường y tế chuyên sâu, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ dưới sự theo dõi chặt chẽ của đội ngũ bác sĩ nhi khoa và tai mũi họng.

Viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh có thể diễn tiến âm thầm nhưng để lại nhiều hậu quả nếu không được phát hiện sớm. Việc hiểu rõ nguyên nhân và nhận biết sớm dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh giúp cha mẹ chủ động đưa con đi khám và điều trị kịp thời. Đây là bước quan trọng để bảo vệ thính lực và sức khỏe lâu dài cho trẻ.

Viêm tai giữa là bệnh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, dễ tái phát và có thể ảnh hưởng đến thính lực nếu không phòng ngừa sớm. Tiêm vắc xin đúng lịch, đặc biệt là vắc xin phế cầu và cúm, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp – nguyên nhân chính dẫn đến viêm tai giữa. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đầy đủ vắc xin chính hãng, tiêm an toàn với đội ngũ y tế nhiều kinh nghiệm. Gọi ngay tổng đài miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm cho bé.