Nguyên nhân trời lạnh tăng huyết áp và cách để phòng ngừa

Việc hiểu rõ mối liên hệ giữa thời tiết lạnh và huyết áp có ý nghĩa quan trọng để mỗi người chủ động phòng tránh biến chứng nguy hiểm. Bài viết này sẽ giúp bạn nắm rõ lý do tại sao trời lạnh tăng huyết áp, ai là người có nguy cơ cao và cách chăm sóc sức khỏe tim mạch hiệu quả.

Trời lạnh tăng huyết áp – Điều hiếm ai ngờ tới

Khi thời tiết chuyển sang mùa lạnh, cơ thể con người phải thích nghi với sự thay đổi nhiệt độ. Một trong những phản ứng sinh lý dễ thấy nhất chính là hiện tượng tăng huyết áp.

• Giải thích ngắn gọn: Trời lạnh làm mạch máu co lại để giữ nhiệt, khiến máu phải lưu thông với áp lực lớn hơn, dẫn đến tăng huyết áp. Đây là phản ứng bình thường của cơ thể nhằm bảo vệ nhiệt độ ổn định nhưng lại gây bất lợi cho những người vốn có bệnh nền tim mạch.
• Ai dễ bị ảnh hưởng nhất: Người cao tuổi, bệnh nhân tăng huyết áp, người mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường là những đối tượng chịu tác động mạnh nhất. Cơ thể họ vốn đã suy yếu trong khả năng điều chỉnh huyết áp, nay lại phải chịu thêm áp lực từ môi trường lạnh, khiến tình trạng bệnh dễ diễn biến xấu.
• Nguy cơ: Khi huyết áp tăng cao vào mùa lạnh, nguy cơ tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, đột quỵ đều gia tăng. Đây là lý do mà vào mùa đông, tỷ lệ bệnh nhân nhập viện do biến chứng tim mạch thường cao hơn so với các mùa khác trong năm.

Nguyên nhân trời lạnh tăng huyết áp

Không phải ngẫu nhiên mà nhiều nghiên cứu y khoa khẳng định trời lạnh làm huyết áp tăng. Có nhiều cơ chế tác động cùng lúc dẫn đến hiện tượng này, từ thay đổi sinh lý đến thói quen sinh hoạt mùa đông. Cụ thể:

Sự thay đổi sinh lý trong cơ thể

Cơ thể chúng ta luôn tìm cách duy trì thân nhiệt ổn định. Khi nhiệt độ ngoài trời giảm xuống:

• Các mạch máu nhỏ dưới da co lại để giảm thoát nhiệt, điều này khiến lưu lượng máu bị hạn chế, áp lực trong lòng mạch tăng cao, từ đó huyết áp cũng tăng theo.
• Đồng thời, hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh hơn, giải phóng các hormone như adrenaline và noradrenaline. Các chất này làm tim đập nhanh hơn, co bóp mạnh hơn, góp phần làm huyết áp tăng cao hơn bình thường.

Yếu tố lối sống mùa lạnh

Ngoài thay đổi sinh lý, lối sống mùa đông cũng ảnh hưởng lớn đến huyết áp:

• Chế độ ăn uống: Mùa lạnh nhiều người có xu hướng ăn mặn hơn (để giữ ấm), đồng thời bổ sung nhiều thực phẩm nhiều dầu mỡ để tạo năng lượng. Tuy nhiên, đây chính là yếu tố nguy cơ làm tăng huyết áp.
• Ít vận động: Thời tiết lạnh khiến nhiều người ngại tập thể dục, thích ở trong nhà. Việc giảm hoạt động thể chất khiến tuần hoàn máu kém, tim phải làm việc nhiều hơn.
• Stress và rối loạn giấc ngủ: Ngày ngắn hơn, ánh sáng ít hơn, cùng với áp lực công việc cuối năm dễ khiến nhiều người rơi vào tình trạng căng thẳng, lo âu, mất ngủ. Tất cả những điều này đều góp phần làm huyết áp khó kiểm soát.

Tác hại khi huyết áp tăng vào mùa lạnh

Việc trời lạnh tăng huyết áp không chỉ là con số hiển thị trên máy đo mà còn kéo theo nhiều tác động nghiêm trọng đến sức khỏe.

Tác hại ngắn hạn

Trong thời gian ngắn, người bệnh có thể cảm thấy:

• Chóng mặt, nhức đầu, hoa mắt.
• Tim đập nhanh, cảm giác hồi hộp, bồn chồn.
• Mệt mỏi, khó tập trung, thậm chí buồn nôn.

Những biểu hiện này đôi khi bị bỏ qua vì người bệnh nghĩ rằng chỉ là “cảm giác do lạnh” nhưng thực chất đó có thể là tín hiệu cảnh báo tăng huyết áp.

Tác hại dài hạn

Nếu huyết áp thường xuyên tăng cao vào mùa đông mà không kiểm soát tốt, người bệnh có thể đối mặt với những biến chứng nguy hiểm:

• Đột quỵ (tai biến mạch máu não): Khi huyết áp tăng đột ngột, mạch máu não có thể vỡ ra, gây chảy máu não.
• Nhồi máu cơ tim: Do các mảng xơ vữa dễ bị nứt vỡ dưới tác động của huyết áp cao.
• Suy tim: Tim phải làm việc quá sức để bơm máu trong tình trạng mạch máu co hẹp.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu và việc kiểm soát huyết áp tốt là chìa khóa để giảm thiểu nguy cơ này. Người cao tuổi và bệnh nhân có sẵn bệnh tăng huyết áp là nhóm dễ bị tổn thương nhất. Chỉ một thay đổi nhỏ của thời tiết cũng có thể khiến huyết áp dao động mạnh, dễ dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

Cách phòng ngừa và kiểm soát huyết áp khi trời lạnh

Khi đã biết rõ tác hại, chúng ta càng cần chủ động phòng tránh. Để giảm thiểu nguy cơ, việc chăm sóc sức khỏe tim mạch trong mùa lạnh nên được chú trọng ở nhiều khía cạnh.

Giữ ấm cơ thể đúng cách

Nhiệt độ thấp là tác nhân chính khiến mạch máu co lại. Vì vậy, việc giữ ấm cơ thể là bước quan trọng nhất để ổn định huyết áp:

• Mặc nhiều lớp áo thay vì chỉ mặc một áo dày.
• Đặc biệt chú ý giữ ấm đầu, bàn tay, bàn chân vì đây là những vùng dễ mất nhiệt.
• Hạn chế ra ngoài trời lạnh đột ngột, nếu cần thì nên chuẩn bị áo ấm, khăn, găng tay đầy đủ.

Lối sống lành mạnh

Một số điều chỉnh nhỏ trong thói quen sinh hoạt sẽ giúp huyết áp ổn định hơn:

• Chế độ ăn uống hợp lý: Ăn nhạt hơn, hạn chế muối và thực phẩm chế biến sẵn. Bổ sung rau xanh, hoa quả, cá và ngũ cốc nguyên hạt.
• Tập luyện đều đặn: Mùa đông có thể chọn các hình thức vận động trong nhà như yoga, đi bộ tại chỗ, các bài tập hít thở.
• Ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái: Giấc ngủ tốt giúp cân bằng hormone và giảm căng thẳng – yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến huyết áp.

Theo dõi và chăm sóc y tế

Đây là biện pháp không thể bỏ qua đối với người có nguy cơ cao:

• Đo huyết áp thường xuyên: Tốt nhất là đo vào buổi sáng, ghi lại kết quả để theo dõi xu hướng thay đổi.
• Dùng thuốc đúng chỉ định: Người đã được kê đơn thuốc huyết áp cần tuân thủ tuyệt đối.
• Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt trong mùa đông, nên khám tim mạch và kiểm tra huyết áp thường xuyên hơn để phát hiện sớm bất thường.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Không phải lúc nào tăng huyết áp cũng biểu hiện rõ ràng. Tuy nhiên, nếu gặp những tình trạng dưới đây, người bệnh cần nhanh chóng đi khám:

• Huyết áp tăng cao bất thường và không hạ sau khi nghỉ ngơi.
• Xuất hiện đau ngực, khó thở, choáng váng.
• Có tiền sử bệnh tim mạch, từng bị đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.
• Dù đã dùng thuốc đều đặn nhưng huyết áp vẫn cao kéo dài.

Việc thăm khám kịp thời sẽ giúp phòng tránh được những biến chứng nguy hiểm khó lường.

Có thể khẳng định rằng trời lạnh tăng huyết áp là hiện tượng có thật và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, nhất là đối với người cao tuổi và những người có bệnh nền tim mạch. Để bảo vệ sức khỏe trong mùa đông, mỗi người cần chủ động giữ ấm, duy trì lối sống lành mạnh, theo dõi huyết áp thường xuyên và đi khám bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường. Việc nhận thức đúng và hành động kịp thời chính là chìa khóa để bạn và gia đình an toàn vượt qua mùa lạnh mà không phải lo lắng về những biến chứng huyết áp nguy hiểm.