Nguyên nhân gây nên đau cơ bắp chân là gì?

Cảm giác đau cơ bắp chân có thể xảy ra sau một buổi chạy bộ dài, đứng lâu trong ngày hoặc thậm chí khi ngồi sai tư thế. Dù thường là vấn đề thông thường, triệu chứng này đôi khi báo hiệu các vấn đề nghiêm trọng như chấn thương, bệnh lý mạch máu hoặc thần kinh. Việc hiểu rõ đau cơ bắp chân là gì, nguyên nhân và cách xử lý sẽ giúp bạn giảm thiểu rủi ro và nhanh chóng phục hồi. 

Đau cơ bắp chân là gì và khi nào cần lo lắng?

Đau cơ bắp chân là tình trạng đau hoặc khó chịu ở vùng cơ phía sau cẳng chân, bao gồm các cơ chính như cơ sinh đôi và cơ dép. Hai cơ này hợp thành cơ tam đầu bắp chân, có vai trò quan trọng trong việc giữ thăng bằng và thực hiện các động tác như đi bộ, chạy, nhảy. Triệu chứng này có thể biểu hiện dưới dạng đau âm ỉ, đau nhói, căng cơ hoặc chuột rút, thường xuất hiện khi co duỗi chân, đi bộ hoặc chạy.

Trong nhiều trường hợp đau cơ là bình thường, chẳng hạn như sau khi tập luyện cường độ cao, đứng hoặc ngồi lâu, hoặc do thiếu nước và khoáng chất như kali, magie. Đây là tình trạng thường được gọi là đau mỏi cơ khởi phát muộn, gọi tắt là DOMS xảy ra do các vi tổn thương nhỏ trên sợi cơ. Những trường hợp này thường tự cải thiện sau vài ngày nghỉ ngơi, chườm lạnh hoặc bổ sung dinh dưỡng.

Tuy nhiên, đau cơ bắp chân trở thành dấu hiệu đáng lo ngại khi kéo dài, đi kèm các triệu chứng bất thường. Bạn cần đặc biệt chú ý và tìm kiếm sự chăm sóc y tế nếu:

• Cơn đau không giảm sau 1 đến 2 tuần, thậm chí trở nên nặng hơn.
• Vùng bắp chân bị sưng, nóng, đỏ bất thường.
• Cảm thấy yếu cơ đột ngột hoặc mất khả năng cử động chân.
• Cơn đau lan từ bắp chân lên đùi hoặc xuống bàn chân, kèm theo tê bì, ngứa ran.
• Có các triệu chứng toàn thân như sốt, ớn lạnh.
• Da ở bắp chân chuyển sang màu xanh hoặc tím, hoặc cảm thấy lạnh bất thường.
• Có khó thở, đau ngực hoặc chóng mặt kèm theo đau bắp chân.

Những triệu chứng trên có thể là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng như huyết khối tĩnh mạch sâu, chèn ép thần kinh hoặc bệnh lý mạch máu. Nhận biết khi nào đau là bình thường và khi nào cần can thiệp y tế là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe và tránh biến chứng lâu dài.

Nguyên nhân phổ biến & phân loại đau cơ bắp chân

Đau cơ bắp chân có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những yếu tố cơ học thông thường đến các bệnh lý phức tạp. Việc phân loại nguyên nhân giúp bác sĩ đưa ra phương án điều trị phù hợp, từ xử trí tại nhà đến can thiệp y tế chuyên sâu. Dưới đây là các nhóm nguyên nhân chính:

Nguyên nhân cơ học và thói quen sinh hoạt

• Chuột rút: Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đau nhói dữ dội. Chuột rút xảy ra khi cơ bắp co thắt đột ngột và không chủ ý, thường do mất nước, mất cân bằng điện giải hoặc vận động quá mức mà không khởi động kỹ.
• Căng cơ hoặc rách cơ nhẹ: Thường gặp ở những người tăng cường độ tập luyện đột ngột hoặc thực hiện các động tác nhanh, mạnh. Tình trạng này gây ra đau, sưng và khó khăn khi đi lại.
• Tư thế sai: Đứng hoặc ngồi quá lâu, mang giày không phù hợp hoặc ngủ sai tư thế có thể gây áp lực lên cơ bắp chân, dẫn đến đau hoặc mỏi mạn tính.
• Viêm gân: Viêm gân Achilles, gân nối cơ bắp chân với xương gót, là một nguyên nhân phổ biến gây đau ở phía sau gót chân và bắp chân, thường do lạm dụng gân.

Nguyên nhân liên quan đến mạch máu

• Huyết khối tĩnh mạch sâu, gọi tắt là DVT: Tình trạng nguy hiểm khi cục máu đông hình thành trong một tĩnh mạch sâu, thường ở bắp chân. DVT gây đau, sưng, nóng và đỏ ở một bên bắp chân. Nếu cục máu đông di chuyển đến phổi, có thể gây thuyên tắc phổi.
• Bệnh động mạch ngoại biên: Tình trạng này xảy ra khi các động mạch ở chân bị hẹp do mảng xơ vữa, làm giảm lưu lượng máu đến cơ bắp. Triệu chứng điển hình là đau bắp chân khi đi bộ hoặc vận động.

Nguyên nhân liên quan đến thần kinh

• Chèn ép dây thần kinh tọa: Đau cơ bắp chân có thể là một triệu chứng của đau thần kinh tọa, xảy ra khi dây thần kinh tọa bị chèn ép ở cột sống lưng do thoát vị đĩa đệm hoặc thoái hóa cột sống. Cơn đau thường lan từ lưng xuống bắp chân, kèm theo tê bì hoặc ngứa ran.
• Bệnh thần kinh ngoại biên: Tình trạng tổn thương dây thần kinh ngoại vi, thường do đái tháo đường hoặc thiếu vitamin B12. Đau cơ bắp chân có thể đi kèm với cảm giác tê, ngứa hoặc bỏng rát.

Các nguyên nhân khác

• Hội chứng chèn ép khoang: Tình trạng khẩn cấp xảy ra khi áp lực tăng đột ngột bên trong một khoang cơ, thường sau một chấn thương nghiêm trọng. Tình trạng này gây đau dữ dội, căng cứng và có thể làm tổn thương vĩnh viễn cơ và dây thần kinh.
• Nhiễm trùng: Viêm mô tế bào hoặc viêm cơ do nhiễm trùng có thể gây đau, sưng và đỏ ở bắp chân, thường kèm theo sốt.
• Hội chứng đau cơ xơ hóa: Một bệnh lý mạn tính gây đau cơ lan tỏa, trong đó có đau ở bắp chân, kèm theo mệt mỏi và rối loạn giấc ngủ.

Cách xử trí và phòng ngừa đau cơ bắp chân 

Xử trí đau cơ bắp chân tại nhà là phương pháp hiệu quả trong các trường hợp đau nhẹ do căng cơ hoặc chuột rút. Bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Nghỉ ngơi: Dừng ngay mọi hoạt động gây đau và cho cơ bắp chân thời gian để phục hồi.
• Chườm lạnh và chườm ấm: Chườm lạnh trong 24 đến 48 giờ đầu sau khi cơn đau khởi phát để giảm sưng và viêm. Sau đó, chuyển sang chườm ấm để giúp thư giãn cơ và cải thiện tuần hoàn máu.
• Nâng cao chân: Khi nằm nghỉ, kê chân cao hơn tim để giảm sưng và áp lực.
• Kéo giãn và massage nhẹ nhàng: Các bài tập kéo giãn và massage nhẹ nhàng có thể giúp giảm căng cơ, cải thiện sự linh hoạt và tăng lưu thông máu.
• Bổ sung nước và dinh dưỡng: Uống đủ nước để ngăn ngừa mất nước và tăng cường các thực phẩm giàu kali, magie và canxi để duy trì cân bằng điện giải.

Tuy nhiên, nếu đau cơ bắp chân kéo dài hơn 1 đến 2 tuần hoặc kèm các dấu hiệu nguy hiểm, người bệnh cần đến bác sĩ ngay để được chẩn đoán và điều trị chuyên khoa. Các tình trạng này có thể liên quan đến huyết khối tĩnh mạch sâu, viêm gân hoặc chèn ép thần kinh, đòi hỏi chẩn đoán qua siêu âm Doppler, X-quang hoặc MRI.

Để phòng ngừa đau cơ bắp chân, việc duy trì lối sống lành mạnh là yếu tố then chốt. Hãy thực hiện các biện pháp sau:

• Tập luyện khoa học: Luôn khởi động kỹ trước khi chạy bộ hoặc chơi thể thao và giãn cơ sau khi tập. Tăng cường độ tập luyện một cách từ từ và hợp lý.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Cân nặng thừa gây áp lực lớn lên khớp và cơ bắp chân, làm tăng nguy cơ đau và chấn thương.
• Mang giày phù hợp: Lựa chọn giày dép hỗ trợ tốt cho bàn chân và cổ chân, đặc biệt khi tập luyện thể thao hoặc phải đứng lâu.
• Tránh đứng hoặc ngồi quá lâu: Thường xuyên thay đổi tư thế, đi lại và kéo giãn chân để duy trì tuần hoàn máu và giảm áp lực lên cơ bắp.

Trên đây là lời giải đáp cho thắc mắc nguyên nhân gây nên đau cơ bắp chân là gì mà bạn có thể tham khảo. Việc nhận biết đúng nguyên nhân và phân biệt các dấu hiệu nguy hiểm là yếu tố quan trọng để xử trí kịp thời. Một lối sống lành mạnh sẽ giúp bạn phòng ngừa đau cơ bắp chân, đảm bảo khả năng vận động và chất lượng cuộc sống.