Ngưng thở khi ngủ ở trẻ sơ sinh: Hiểu đúng để bảo vệ giấc ngủ an toàn cho bé

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, không ít phụ huynh cảm thấy lo lắng khi thấy con có những cơn thở ngắt quãng hoặc ngừng thở trong vài giây. Một số tình huống chỉ là thở chu kỳ sinh lý, nhưng cũng có trường hợp là dấu hiệu cảnh báo tình trạng ngưng thở khi ngủ cần được theo dõi chặt chẽ.

Ngưng thở khi ngủ ở trẻ sơ sinh là gì?

Ngưng thở khi ngủ là hiện tượng trẻ ngừng thở trong khoảng từ 20 giây trở lên, hoặc ngắn hơn nhưng kèm theo các biểu hiện như tím tái, nhịp tim chậm hay oxy máu giảm.

Điều quan trọng là cha mẹ cần phân biệt:

• Thở chu kỳ: Trẻ ngưng thở vài giây rồi tự thở lại, thường không gây hại.
• Ngưng thở bệnh lý: Thời gian ngưng thở kéo dài, kèm biến đổi da, ảnh hưởng bú ngủ và sức khỏe tổng thể.

Dựa vào cơ chế, tình trạng này có thể chia thành ba dạng:

• Trung ương: Não chưa gửi tín hiệu hô hấp.
• Tắc nghẽn: Đường thở bị chặn lại, ví dụ do VA hoặc amidan.
• Hỗn hợp: Kết hợp cả hai dạng trên.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến ngưng thở khi ngủ ở trẻ sơ sinh, trong đó thường gặp nhất là tình trạng ở trẻ sinh non.

Một số nguyên nhân thường thấy:

• Sinh non trước 32 tuần: Hệ thần kinh và hô hấp chưa trưởng thành.
• Ngưng thở tắc nghẽn: VA, amidan quá phát hoặc bất thường đường thở.
• Ngưng thở trung ương: Rối loạn điều hòa thần kinh.
• Yếu tố khác: Nhiễm trùng, hạ đường huyết, thiếu máu hoặc rối loạn chuyển hóa.

Trẻ sinh non là nhóm có nguy cơ cao nhất, do chức năng hô hấp còn non yếu và dễ bị ảnh hưởng bởi các tác động bên ngoài.

Dấu hiệu nhận biết cha mẹ cần lưu ý

Cha mẹ có thể quan sát giấc ngủ của bé để phát hiện những dấu hiệu bất thường:

• Ngưng thở trên 20 giây.
• Môi hoặc mặt tím tái.
• Ngáy to bất thường, thở rít hoặc há miệng.
• Lồng ngực di chuyển bất thường, lõm khi hít thở.
• Trẻ bú kém, ngủ gà hoặc chậm tăng cân khi thức.

Nếu bé xuất hiện các triệu chứng trên, đặc biệt là kèm tím tái hoặc mất ý thức, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay.

Chẩn đoán và điều trị ngưng thở khi ngủ ở trẻ sơ sinh

Để xử lý an toàn tình trạng ngưng thở khi ngủ ở trẻ sơ sinh, việc chẩn đoán chính xác và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp là điều rất quan trọng. Cha mẹ cần nắm rõ những cách tiếp cận thường được sử dụng trong quá trình thăm khám và chăm sóc trẻ.

Phương pháp chẩn đoán

Để xác định tình trạng ngưng thở, bác sĩ có thể chỉ định:

• Đa ký giấc ngủ (Polysomnography): Ghi nhận hoạt động hô hấp và nồng độ oxy.
• Theo dõi monitor: Giúp phát hiện cơn ngưng thở trong bệnh viện.
• Đo SpO₂: Kiểm tra tình trạng oxy máu trong lúc ngủ.

Phương pháp điều trị

Việc xử trí tình trạng ngưng thở khi ngủ ở trẻ sơ sinh phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nặng nhẹ. Dưới đây là một số hướng tiếp cận thường được áp dụng:

Đối với trẻ sinh non:

• Có thể áp dụng những biện pháp đơn giản như kích thích nhẹ hoặc thay đổi tư thế giúp bé khởi động lại nhịp thở.
• Trường hợp cơn ngưng thở xảy ra thường xuyên, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng caffeine để làm giảm tần suất.
• Khi tình trạng nặng hơn, trẻ có thể cần hỗ trợ bằng CPAP hoặc thở máy để duy trì đường thở thông suốt.

Đối với trẻ bị ngưng thở tắc nghẽn:

• Nếu VA hoặc amidan phì đại gây cản trở, phẫu thuật cắt bỏ thường được cân nhắc.
• Với các trường hợp nhẹ, thuốc hỗ trợ đường thở có thể được chỉ định nhằm cải thiện hô hấp.
• Một số bé có thể cần dùng CPAP hoặc BPAP tại nhà khi tình trạng kéo dài.

Điều trị sẽ được cá nhân hóa tùy theo nguyên nhân và mức độ, nhằm giảm nguy cơ biến chứng và đảm bảo an toàn cho bé.

Cha mẹ có thể làm gì để hỗ trợ bé?

Ngoài việc tuân thủ hướng dẫn từ bác sĩ, cha mẹ có thể hỗ trợ bé bằng cách:

• Cho bé ngủ ngửa trên nôi chắc chắn, không đặt gối cao hoặc đồ vật mềm quanh bé.
• Theo dõi giấc ngủ hằng ngày và ghi nhận các biểu hiện bất thường.
• Giữ môi trường sống trong lành, không có khói thuốc.
• Đưa bé đi khám định kỳ để theo dõi hô hấp và sự phát triển.
• Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hay thiết bị hỗ trợ thở khi chưa có chỉ định.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám ngay?

Cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế trong những trường hợp sau:

• Ngưng thở kéo dài trên 20 giây.
• Trẻ tím tái, môi xanh.
• Nhịp tim bất thường.
• Xuất hiện kèm co giật, bú kém hoặc ngủ li bì.

Đây là những tình huống khẩn cấp, cần được xử trí kịp thời để đảm bảo an toàn cho trẻ.

Ngưng thở khi ngủ ở trẻ sơ sinh có thể chỉ là hiện tượng thoáng qua, nhưng cũng có thể tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng. Cha mẹ cần quan sát kỹ giấc ngủ của bé, nhận biết dấu hiệu cảnh báo và đưa trẻ đi thăm khám sớm để có hướng xử trí phù hợp.