Ngủ trưa dậy bị chóng mặt buồn nôn: Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Ngủ trưa là thói quen tốt giúp cơ thể phục hồi năng lượng và tăng hiệu quả làm việc. Tuy nhiên, không ít người lại gặp tình trạng ngủ trưa dậy bị chóng mặt buồn nôn, gây cảm giác mệt mỏi, khó chịu kéo dài. Bài viết này sẽ giải đáp chi tiết lý do tại sao bạn gặp phải triệu chứng này, những rủi ro liên quan và các biện pháp khắc phục hiệu quả.

Vì sao ngủ trưa dậy bị chóng mặt buồn nôn?

Hiện tượng ngủ trưa dậy bị chóng mặt buồn nôn là một phản ứng sinh lý thường gặp, song cũng có thể là biểu hiện cảnh báo rối loạn sức khỏe tiềm ẩn. Việc nhận biết đúng nguyên nhân giúp mỗi người chủ động điều chỉnh lối sống và tránh những hệ lụy nguy hiểm về sau.

Tư thế ngủ sai làm cản trở lưu thông máu lên não

Một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến chóng mặt, buồn nôn sau khi ngủ trưa là tư thế ngủ không phù hợp. Việc ngủ gục đầu xuống bàn, nằm nghiêng lệch cổ hoặc nằm sấp quá lâu có thể chèn ép mạch máu, khiến máu lưu thông lên não bị hạn chế. Kết quả là sau khi thức dậy, bạn dễ rơi vào trạng thái choáng váng, đau đầu nhẹ, cảm giác mất phương hướng hoặc buồn nôn. Hiện tượng này đặc biệt dễ gặp ở dân văn phòng, những người thường tận dụng bàn làm việc làm nơi nghỉ trưa mà không có điều kiện điều chỉnh tư thế đúng.

Giấc ngủ trưa không khoa học - quá dài hoặc quá ngắn

Ngủ trưa quá ngắn (dưới 10 phút) khiến cơ thể chưa kịp bước vào chu trình nghỉ ngơi phục hồi, dẫn đến cảm giác uể oải khi tỉnh dậy. Ngược lại, nếu ngủ quá lâu (trên 45 - 60 phút), bạn sẽ rơi vào giai đoạn ngủ sâu (deep sleep). Khi bị đánh thức đột ngột ở giai đoạn này, hệ thần kinh trung ương chưa “kịp khởi động lại”, dễ gây ra rối loạn thần kinh thực vật, biểu hiện là chóng mặt, buồn nôn, khó chịu toàn thân.

Hạ đường huyết và huyết áp thấp

Nếu bạn ngủ trưa khi chưa ăn hoặc bỏ bữa sáng, mức đường huyết trong máu có thể hạ xuống dưới mức bình thường. Hệ thần kinh và não bộ vốn tiêu thụ nhiều glucose, sẽ phản ứng bằng cách gây ra các biểu hiện như choáng váng, vã mồ hôi lạnh, run tay, buồn nôn và chóng mặt sau khi tỉnh dậy.

Tương tự, người có huyết áp thấp hoặc bị rối loạn điều hòa huyết áp tư thế cũng rất dễ gặp tình trạng tụt huyết áp nhẹ sau ngủ. Khi thay đổi tư thế đột ngột (ví dụ bật dậy quá nhanh), lượng máu lên não bị thiếu tạm thời dẫn đến các triệu chứng tương tự.

Không gian nghỉ ngơi kém thông thoáng, thiếu oxy

Một không gian chật hẹp, kín gió, có nhiều người cùng nghỉ hoặc nhiệt độ phòng quá nóng/lạnh có thể làm giảm lượng oxy lưu thông, tăng CO₂ và ảnh hưởng đến tuần hoàn máu. Khi tỉnh dậy trong điều kiện này, cơ thể chưa kịp thích ứng với sự thay đổi nồng độ khí, dẫn đến thiếu máu não tạm thời, gây ra tình trạng đau đầu, buồn nôn, thậm chí chóng mặt kéo dài vài phút đến vài giờ.

Cảnh báo các bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến hệ thần kinh và tuần hoàn

Nếu tình trạng ngủ trưa dậy bị chóng mặt buồn nôn xảy ra thường xuyên hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường, có thể liên quan đến các bệnh lý như:

• Rối loạn tiền đình: Gây mất thăng bằng, buồn nôn khi thay đổi tư thế.
• Thiếu máu não thoáng qua (TIA): Làm giảm oxy lên não, gây chóng mặt sau ngủ.
• Thoái hóa đốt sống cổ: Chèn ép mạch máu nuôi não, đặc biệt khi ngủ sai tư thế.
• Xơ vữa động mạch não: Làm giảm lưu thông máu, tăng nguy cơ choáng váng sau giấc ngủ.
• Tổn thương tai trong, hội chứng Meniere: Gây chóng mặt, ù tai, buồn nôn khi thay đổi tư thế đầu.

Cách khắc phục tình trạng ngủ trưa dậy bị chóng mặt buồn nôn​

Để giảm thiểu và ngăn ngừa tình trạng ngủ trưa dậy bị chóng mặt buồn nôn, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau nhằm cải thiện cả giấc ngủ lẫn sức khỏe thần kinh:

Điều chỉnh khung giờ ngủ trưa khoa học

Một giấc ngủ trưa ngắn từ 15 đến 30 phút sẽ giúp cơ thể phục hồi hiệu quả. Đây là khoảng thời gian giúp não bộ được nghỉ ngơi mà không đi vào giai đoạn ngủ sâu. Tránh ngủ quá lâu (trên 60 phút) để hạn chế tình trạng choáng váng, khó tỉnh táo sau khi dậy.

Lựa chọn tư thế ngủ khoa học

Tư thế ngủ ảnh hưởng trực tiếp đến tuần hoàn máu và sự lưu thông oxy lên não. Để đảm bảo giấc ngủ trưa an toàn và chất lượng, bạn nên:

• Kê gối mềm và vừa độ cao, tránh gối quá cao gây gập cổ.
• Hạn chế tối đa việc gục đầu xuống bàn - tư thế phổ biến nhưng dễ gây chèn ép mạch máu.
• Ưu tiên nằm ngả lưng nhẹ, kê chân cao vừa phải nếu có điều kiện.
• Tránh nằm sấp hoặc giữ nguyên một tư thế trong thời gian dài.

Đảm bảo môi trường nghỉ ngơi thông thoáng và yên tĩnh

Chất lượng giấc ngủ phụ thuộc nhiều vào không gian nghỉ ngơi. Bạn nên chọn nơi có nhiệt độ ổn định, ánh sáng dịu nhẹ và ít tiếng ồn. Tránh ngủ trưa trong phòng kín, thiếu thông gió, nơi có nhiều người hoặc gần máy lạnh thổi trực tiếp, vì điều này có thể làm giảm lượng oxy, dẫn đến thiếu máu não tạm thời.

Khởi động nhẹ sau khi tỉnh dậy

Sau khi thức giấc, hãy dành ra 5 - 10 phút để cơ thể thích nghi trở lại trạng thái tỉnh táo. Một số hành động đơn giản giúp kích hoạt tuần hoàn máu hiệu quả:

• Ngồi dậy chậm rãi, vươn vai và xoay cổ nhẹ nhàng.
• Hít thở sâu và đều trong vài nhịp.
• Uống một ly nước ấm để bù nước và kích thích tuần hoàn.
• Đi lại chậm rãi trong phòng trước khi bắt đầu công việc.

Việc làm việc ngay sau khi thức dậy có thể gây ra hiện tượng rối loạn thăng bằng, làm trầm trọng thêm cảm giác chóng mặt và buồn nôn.

Bổ sung dinh dưỡng hợp lý trước khi ngủ trưa

Tránh để bụng quá đói trước khi ngủ. Một bữa ăn nhẹ như trái cây, ngũ cốc hoặc sữa chua có thể giúp ổn định đường huyết, giảm nguy cơ hạ đường huyết - một nguyên nhân phổ biến gây chóng mặt sau khi ngủ. Đồng thời, cần hạn chế sử dụng các chất kích thích như cà phê, trà đậm hoặc nước ngọt có ga trước giờ nghỉ trưa.

Tăng cường vận động và chế độ ăn tốt cho tuần hoàn não

Một số thay đổi tích cực trong lối sống có thể giúp hạn chế tình trạng ngủ trưa dậy bị chóng mặt buồn nôn về lâu dài:

• Tập thể dục đều đặn giúp tăng cường lưu thông máu và cải thiện sức khỏe hệ thần kinh.
• Bổ sung thực phẩm tốt cho não bộ như: Cá hồi, cải bó xôi, các loại hạt, sữa, trứng, trái cây giàu vitamin nhóm B, sắt và magie.
• Uống đủ nước mỗi ngày, đặc biệt là vào buổi sáng và trước khi ngủ trưa.

Khi nào chóng mặt, buồn nôn sau ngủ trưa cần đi khám?

Tình trạng ngủ trưa dậy bị chóng mặt buồn nôn thường không nguy hiểm nếu xảy ra thỉnh thoảng và biến mất nhanh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đây có thể là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe cần được kiểm tra sớm. Bao gồm:

• Triệu chứng chóng mặt, buồn nôn xảy ra thường xuyên hoặc kéo dài, lặp lại trên 1 - 2 tuần dù đã thay đổi thói quen ngủ nghỉ:
• Có các dấu hiệu bất thường đi kèm: Đau đầu dữ dội, mờ mắt, mất thăng bằng; tê tay chân, nói khó, ù tai, giảm thính lực; đánh trống ngực, thở dốc, vã mồ hôi lạnh hoặc nôn ói nhiều.
• Có bệnh nền về tim mạch, thần kinh: Người có tiền sử huyết áp thấp, tim mạch, đau nửa đầu, rối loạn tuần hoàn não hoặc từng bị tai biến càng cần thăm khám sớm để tránh biến chứng.

Tình trạng ngủ trưa dậy bị chóng mặt buồn nôn không nên xem nhẹ, đặc biệt khi xuất hiện thường xuyên hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường. Bằng cách điều chỉnh thói quen sinh hoạt, ăn uống và tư thế ngủ trưa hợp lý, bạn hoàn toàn có thể cải thiện sức khỏe và chất lượng giấc ngủ. Nếu tình trạng không thuyên giảm, đừng ngần ngại đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.