Nghe kém là gì? Bệnh có thể hồi phục hay không?

Nghe kém xảy ra khi một yếu tố ảnh hưởng đến hệ thống thính giác của bạn. Nếu bạn bị nghe kém, bạn có thể gặp khó khăn trong việc hiểu, theo dõi hoặc tham gia các cuộc trò chuyện.

Nghe kém có thể ảnh hưởng đến khả năng làm việc, giao tiếp và tận hưởng cuộc sống nói chung của bạn. Trong hầu hết các trường hợp, nghe kém không thể phục hồi hoàn toàn.

Có ba loại nghe kém:

• Nghe kém dẫn truyền (Conductive hearing loss): Xảy ra khi có yếu tố ngăn cản âm thanh truyền qua ống tai hoặc tai giữa.
• Nghe kém tiếp nhận (Sensorineural hearing loss): Xảy ra khi tai trong bị tổn thương theo thời gian.
• Nghe kém hỗn hợp (Mixed hearing loss): Xảy ra khi có vấn đề đồng thời ở tai giữa hoặc tai ngoài (nghe kém dẫn truyền) và tai trong (nghe kém tiếp nhận).

Những dấu hiệu và triệu chứng của nghe kém

Hầu hết các trường hợp bạn sẽ nghe kém một cách từ từ. Bạn có thể thậm chí không nhận ra tình trạng này đang xảy ra.

• Thường xuyên yêu cầu người khác lặp lại những gì họ nói.
• Gặp khó khăn khi theo dõi cuộc trò chuyện, đặc biệt khi nói qua điện thoại hoặc ở nơi ồn ào như nhà hàng.
• Cảm thấy người khác nói lí nhí, không rõ.
• Không nghe được những âm cao như tiếng chim hót.
• Phải tăng âm lượng tivi, máy tính hoặc máy tính bảng lên cao.
• Bạn bị ù tai (nghe tiếng kêu vo ve, reo trong tai).
• Tai bạn bị đau.
• Cảm thấy như có áp lực hoặc dịch trong tai.
• Gặp vấn đề về thăng bằng hoặc cảm thấy chóng mặt.

Trẻ sơ sinh bị nghe kém có thể phản ứng với một số âm thanh nhưng không phản ứng với các âm khác. Các dấu hiệu có thể bao gồm:

• Không giật mình trước tiếng động lớn.
• Không quay đầu về hướng phát ra âm thanh sau 6 tháng tuổi.
• Không nói được các từ đơn giản như “mama” hoặc “dada” khi tròn 1 tuổi.
• Không phản ứng khi được gọi tên.

Trẻ lớn hơn bị nghe kém có thể:

• Thường xuyên nói “hả?” hoặc “gì cơ?”.
• Học nói chậm hơn so với các trẻ cùng tuổi.
• Nói không rõ ràng.
• Không làm theo hướng dẫn.
• Tăng âm lượng tivi hoặc máy tính bảng lên cao.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh nghe kém

Nghe kém đã được chứng minh là ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và trạng thái tinh thần của người mắc phải. Nếu bạn gặp phải tình trạng nghe kém, bạn có thể gặp khó khăn trong việc hiểu người khác, điều này có thể làm tăng mức độ lo âu hoặc gây trầm cảm.

Việc điều trị nghe kém có thể cải thiện đáng kể cuộc sống của bạn. Nó có thể giúp phục hồi sự tự tin và đồng thời nâng cao khả năng giao tiếp với người khác.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nghe kém có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng giao tiếp. Nếu bạn gặp phải những dấu hiệu dưới đây, đừng ngần ngại gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

• Nghe kém đột ngột hoặc không thể nghe rõ các âm thanh thông thường.
• Đau tai, có dịch chảy ra từ tai hoặc ù tai.
• Khó nghe khi sử dụng điện thoại hoặc thiết bị âm thanh.
• Cảm giác chóng mặt, mất thăng bằng kèm theo mất thính lực.

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng nghe kém. Ví dụ, việc tiếp xúc trong thời gian dài với tiếng ồn lớn có thể gây tổn thương đến tai trong. Dựa vào vị trí tổn thương trong hệ thống thính giác, nghe kém được chia thành ba thể bệnh chính:

Nghe kém dẫn truyền

• Ráy tai tích tụ trong ống tai.
• Dịch trong tai giữa do cảm lạnh hoặc dị ứng.
• Viêm tai giữa.
• Viêm tai ngoài (bệnh tai của người hay bơi lội).
• Rối loạn ống Eustach làm dịch bị giữ lại trong tai giữa.
• Thủng màng nhĩ.
• U trong tai.
• Có dị vật mắc kẹt trong tai (ví dụ, trẻ nhỏ có thể nhét hạt đậu vào tai khi đang ăn).
• Dị tật bẩm sinh (xuất hiện từ khi sinh ra) ảnh hưởng đến cấu trúc tai ngoài hoặc tai giữa của trẻ.

Nghe kém tiếp nhận

• Lão hóa.
• Các bệnh lý như bệnh mạch vành, cao huyết áp, đột quỵ hoặc đái tháo đường.
• Độc tính lên tai do thuốc.
• Một số bệnh di truyền.
• Chấn thương vùng đầu.
• Nghe kém do tiếng ồn: Tiếp xúc lâu dài với tiếng ồn lớn như làm việc trong nhà máy, công trường xây dựng.
• Nhiễm trùng bẩm sinh như cytomegalovirus (CMV).

Nghe kém hỗn hợp

Đây là sự kết hợp giữa nghe kém dẫn truyền và nghe kém tiếp nhận. Nghĩa là ảnh hưởng cả tai ngoài, tai giữa và tai trong. Ví dụ, nếu bạn dùng thuốc ảnh hưởng đến tai trong và đồng thời bị thủng màng nhĩ ở tai giữa, bạn sẽ bị nghe kém hỗn hợp.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh nghe kém?

• Lão hóa: Tai trong sẽ bị suy yếu theo thời gian.
• Di truyền: Gen của bạn có thể khiến bạn có nhiều khả năng bị tổn thương tai do âm thanh hoặc do lão hóa.
• Một số bệnh tật: Các bệnh như viêm màng não gây sốt cao có thể gây hại cho ốc tai.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh nghe kém

• Tiếng ồn lớn: Khi bạn ở gần những âm thanh lớn có thể gây tổn thương các tế bào của tai trong. Tổn thương có thể xảy ra khi ở gần những tiếng ồn lớn trong thời gian dài. Hoặc tổn thương có thể đến từ một tiếng nổ ngắn, chẳng hạn như tiếng súng.
• Tiếng ồn trong công việc: Những công việc liên tục có tiếng ồn lớn như làm nông, xây dựng hoặc làm việc trong nhà máy có thể gây tổn thương bên trong tai.
• Tiếng ồn khi chơi: Tiếp xúc với tiếng nổ, chẳng hạn như từ súng và động cơ phản lực, có thể gây mất thính lực ngay lập tức và vĩnh viễn. Các hoạt động khác có mức độ tiếng ồn cao nguy hiểm bao gồm đi xe trượt tuyết, đi xe máy, làm mộc hoặc nghe nhạc lớn.
• Một số loại thuốc: Bao gồm thuốc kháng sinh gentamicin, sildenafil và một số loại thuốc dùng để điều trị ung thư, có thể gây tổn thương tai trong. Liều lượng rất cao của aspirin, các thuốc giảm đau khác, thuốc chống sốt rét hoặc thuốc lợi tiểu quai có thể gây ra tác dụng ngắn hạn lên thính giác.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán nghe kém

Bác sĩ sẽ hỏi bạn về các triệu chứng và tiến hành khám lâm sàng. Họ sẽ kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc các vấn đề khác có thể gây nghe kém. Nếu bạn bị chấn thương tai hoặc có nghi ngờ khối u, họ có thể chỉ định chụp CT-scan hoặc MRI. Bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ thính học để làm các xét nghiệm chuyên biệt về thính lực.

Một số xét nghiệm thính lực phổ biến bao gồm:

• Đo âm thuần túy: Đây là xét nghiệm phổ biến để xác định ngưỡng âm nhỏ nhất bạn có thể nghe ở mỗi tần số. Bạn sẽ đeo tai nghe hoặc nút tai để nghe âm thanh và giọng nói, đồng thời đội một thiết bị trên đầu để kiểm tra dẫn truyền qua xương. Kết hợp hai phương pháp giúp xác định loại nghe kém bạn mắc phải.
• Kiểm tra phát xạ âm ốc tai: Bác sĩ thính học sử dụng để kiểm tra chức năng tai trong.
• Đo nhĩ lượng: Đánh giá khả năng di chuyển của màng nhĩ. Thường được sử dụng để phát hiện màng nhĩ thủng, có dịch trong tai giữa hoặc ráy tai bịt kín ống tai ngoài.

Phương pháp điều trị nghe kém hiệu quả

Việc điều trị nghe kém sẽ khác nhau tùy theo loại mất thính lực mà bạn mắc phải.

Nếu bạn bị nghe kém do ráy tai tích tụ trong ống tai, bạn có thể tự xử lý tại nhà. Các dung dịch làm mềm ráy tai không kê đơn có thể giúp loại bỏ ráy tai. Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng xi lanh bơm nước ấm vào tai để đẩy ráy ra ngoài.

Tuy nhiên, nếu có dị vật trong tai, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi cố gắng lấy ra, để tránh làm tổn thương tai.

Với các nguyên nhân khác gây nghe kém, bạn cần đến gặp bác sĩ. Nếu nguyên nhân là nhiễm trùng, bác sĩ có thể kê thuốc kháng sinh. Nếu là các vấn đề dẫn truyền khác, bác sĩ có thể chuyển bạn đến chuyên gia để dùng máy trợ thính hoặc cấy ốc tai điện tử.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của nghe kém

Chế độ sinh hoạt

• Hạn chế tiếng ồn xung quanh hoặc di chuyển đến khu vực yên tĩnh hơn khi nói chuyện với người khác.
• Hãy nói mọi người lặp lại, nói chậm hơn hoặc viết ra nếu bạn cần.
• Đeo đồ bảo vệ tai khi tiếp xúc với tiếng ồn lớn.
• Đừng nghe nhạc quá to – âm lượng chỉ nên đủ lớn để bạn có thể nghe thoải mái.
• Không được đưa ngón tay hoặc bất kỳ vật gì như tăm bông vào tai.

Chế độ dinh dưỡng

• Bổ sung chất béo omega-3 có trong cá, hạt chia, hạt lanh có thể giúp bảo vệ thính giác.
• Các thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn chứa nhiều muối, đường và chất béo bão hòa có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe nói chung và có thể làm tăng nguy cơ các vấn đề về thính giác.
• Duy trì đủ lượng nước giúp cơ thể hoạt động tốt nhất.

Phương pháp phòng ngừa nghe kém hiệu quả

Có một số loại nghe kém không thể phòng ngừa, chẳng hạn như nghe kém do tuổi tác. Tuy nhiên, nguyên nhân phổ biến nhất vẫn là do tiếp xúc với tiếng ồn lớn. Bạn có thể giảm nguy cơ mất thính lực do tiếng ồn bằng cách:

• Dùng dụng cụ bảo vệ tai (như nút tai hoặc tai nghe cách âm) khi tham gia các hoạt động ồn ào như xem ca nhạc, lái xe máy, làm việc với máy móc lớn.
• Giảm âm lượng khi nghe nhạc qua tai nghe. Giữ mức âm dưới 80% và không nên nghe liên tục quá 90 phút mỗi ngày.
• Không đưa vật lạ vào ống tai như tăm bông, kẹp tóc – có thể gây tổn thương màng nhĩ hoặc mắc kẹt trong tai.
• Tránh hút thuốc, vì thuốc lá ảnh hưởng đến tuần hoàn và có thể gây tổn thương thính giác.
• Tập thể dục thường xuyên để phòng các bệnh mạn tính có thể ảnh hưởng đến thính lực như tăng huyết áp, đái tháo đường.
• Kiểm soát tốt các bệnh lý mạn tính nếu bạn đang mắc phải, để ngăn ngừa tổn thương thêm cho tai.