Máy chụp MRI là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của máy chụp MRI

Trong quá trình thăm khám và điều trị, việc xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh đóng vai trò then chốt. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh ra đời nhằm hỗ trợ bác sĩ quan sát những cấu trúc bên trong cơ thể mà mắt thường không thể nhìn thấy. Trong số đó, cộng hưởng từ được đánh giá cao nhờ khả năng cho hình ảnh rõ nét, hỗ trợ chẩn đoán nhiều bệnh lý phức tạp liên quan đến não, cột sống và mô mềm.

Máy chụp MRI là gì?

Máy chụp MRI là thiết bị chẩn đoán hình ảnh sử dụng từ trường mạnh kết hợp với sóng radio để tạo ra hình ảnh chi tiết của các cơ quan và mô mềm trong cơ thể. Khác với X-quang hay chụp cắt lớp vi tính, phương pháp này không sử dụng tia bức xạ ion hóa, do đó được đánh giá là an toàn hơn trong nhiều trường hợp.

Trong thực hành y khoa, máy chụp MRI được sử dụng nhằm quan sát rõ cấu trúc não bộ, tủy sống, cột sống, khớp và các mô mềm xung quanh. Thiết bị này đặc biệt hữu ích trong việc phát hiện các tổn thương mà các phương pháp chẩn đoán khác khó nhận diện, chẳng hạn như tổn thương thần kinh, thoát vị đĩa đệm, viêm mô mềm hoặc khối u nhỏ.

Ngoài vai trò chẩn đoán ban đầu, MRI còn được sử dụng để theo dõi tiến triển bệnh và đánh giá hiệu quả điều trị. Nhờ khả năng tái tạo hình ảnh chi tiết theo nhiều mặt cắt khác nhau, bác sĩ có thể đánh giá chính xác mức độ tổn thương và đưa ra hướng điều trị phù hợp hơn cho từng người bệnh.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của máy chụp MRI

Cấu tạo cơ bản của máy chụp MRI

Một máy chụp MRI tiêu chuẩn bao gồm hệ thống nam châm tạo từ trường mạnh, bộ phát và thu sóng radio, hệ thống xử lý dữ liệu và bàn chụp cho người bệnh. Trong đó, nam châm là bộ phận quan trọng nhất, quyết định chất lượng hình ảnh thu được.

Nam châm trong máy MRI có thể tạo ra từ trường rất mạnh và ổn định, bao quanh vùng cơ thể cần khảo sát. Ngoài ra, hệ thống máy tính chuyên dụng sẽ xử lý tín hiệu thu được và chuyển đổi thành hình ảnh có độ phân giải cao.

Nguyên lý hoạt động

Nguyên lý hoạt động của máy chụp MRI dựa trên đặc tính của các proton hydro có trong cơ thể con người. Khi đặt cơ thể vào từ trường mạnh, các proton này sẽ sắp xếp theo một trật tự nhất định. Sau đó, sóng radio được phát ra để kích thích các proton lệch khỏi vị trí ban đầu.

Khi ngừng phát sóng, các proton quay trở lại trạng thái cân bằng và phát ra tín hiệu. Hệ thống thu tín hiệu sẽ ghi nhận các tín hiệu này và xử lý thành hình ảnh chi tiết của các mô và cơ quan bên trong cơ thể. Chính sự khác biệt về tín hiệu giữa các loại mô giúp MRI phân biệt rõ mô lành và mô bệnh lý.

Các loại máy chụp MRI phổ biến trong y học hiện nay

Phân loại theo cường độ từ trường

Máy chụp MRI thường được phân loại dựa trên cường độ từ trường, được đo bằng đơn vị Tesla. Máy có từ trường thấp thường cho hình ảnh kém chi tiết hơn và ít được sử dụng trong các cơ sở y tế lớn.

Máy MRI 1.5 Tesla hiện là loại phổ biến nhất, đáp ứng tốt nhu cầu chẩn đoán đa số bệnh lý thông thường. Trong khi đó, máy MRI 3.0 Tesla cho hình ảnh có độ phân giải cao hơn, thường được sử dụng trong các trường hợp cần đánh giá tổn thương phức tạp hoặc bệnh lý thần kinh chuyên sâu.

Phân loại theo thiết kế máy

Ngoài cường độ từ trường, máy chụp MRI còn được phân loại theo thiết kế. Máy MRI dạng kín có cấu trúc hình ống, cho chất lượng hình ảnh tốt nhưng có thể gây cảm giác khó chịu cho người sợ không gian hẹp. Máy MRI dạng mở có thiết kế thoáng hơn, phù hợp với người lớn tuổi hoặc trẻ em, tuy nhiên chất lượng hình ảnh có thể thấp hơn so với máy dạng kín.

Vai trò của máy chụp MRI trong chẩn đoán và theo dõi bệnh lý

Máy chụp MRI giữ vai trò quan trọng trong nhiều chuyên khoa, đặc biệt là thần kinh, cơ xương khớp và tim mạch. Trong lĩnh vực thần kinh, MRI giúp phát hiện sớm các tổn thương não, đột quỵ, u não và bệnh lý tủy sống.

Đối với hệ cơ xương khớp, MRI cho phép đánh giá chi tiết tình trạng đĩa đệm, dây chằng, sụn khớp và mô mềm xung quanh khớp. Điều này giúp bác sĩ xác định chính xác nguyên nhân gây đau và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Ngoài ra, máy chụp MRI còn được sử dụng để theo dõi tiến triển của bệnh sau điều trị hoặc phẫu thuật. Việc so sánh hình ảnh trước và sau điều trị giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả can thiệp và kịp thời điều chỉnh phác đồ nếu cần thiết.

Những lưu ý quan trọng để đảm bảo an toàn khi chụp MRI

Mặc dù máy chụp MRI được đánh giá là an toàn do không sử dụng bức xạ ion hóa, vẫn có một số trường hợp cần thận trọng. Người bệnh cần thông báo cho nhân viên y tế nếu có thiết bị kim loại trong cơ thể như máy tạo nhịp tim, van tim nhân tạo hoặc mảnh kim loại còn sót lại sau chấn thương.

Trước khi chụp, người bệnh cần tháo bỏ toàn bộ vật dụng kim loại trên người và tuân thủ hướng dẫn của nhân viên y tế. Việc nằm yên trong suốt quá trình chụp là yếu tố quan trọng để đảm bảo hình ảnh thu được rõ nét, tránh phải chụp lại nhiều lần.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc đối quang từ để làm rõ hình ảnh. Khi đó, người bệnh cần được theo dõi cẩn thận để đảm bảo an toàn trong và sau quá trình chụp.

Máy chụp MRI là thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại, đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện, đánh giá và theo dõi nhiều bệnh lý phức tạp. Việc hiểu rõ nguyên lý hoạt động, vai trò và những lưu ý khi chụp MRI giúp người bệnh yên tâm hơn khi được chỉ định, đồng thời hỗ trợ bác sĩ đưa ra quyết định điều trị chính xác và hiệu quả hơn.