Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân viêm phổi đúng cách

Viêm phổi không đơn thuần là một đợt sốt thoáng qua mà có thể trở thành một quá trình bệnh lý kéo dài, thậm chí nguy hiểm nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách. Việc lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân viêm phổi​ toàn diện, có hệ thống đóng vai trò then chốt trong việc rút ngắn thời gian hồi phục, kiểm soát triệu chứng hiệu quả và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như suy hô hấp, tràn dịch màng phổi hoặc nhiễm trùng huyết. Một kế hoạch chăm sóc bài bản không chỉ nâng cao chất lượng điều trị mà còn cải thiện đáng kể chất lượng sống cho người bệnh trong và sau quá trình hồi phục.

Viêm phổi là gì?

Viêm phổi là tình trạng nhiễm trùng khiến các cấu trúc chức năng của phổi bị viêm và đặc lại, bao gồm phế nang, các ống phế nang, túi khí, và mô liên kết quanh chúng. Đây là căn bệnh đứng hàng đầu trong các nguyên nhân gây tử vong do nhiễm trùng trên toàn thế giới, xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau.

Tác nhân gây bệnh viêm phổi rất đa dạng, có thể là vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng, hoặc do những yếu tố không lây nhiễm như hít phải dị vật, chất hóa học độc hại, tia xạ, thậm chí là biến chứng từ ung thư. Mỗi nguyên nhân sẽ dẫn đến mức độ nghiêm trọng và cách điều trị khác nhau, đòi hỏi sự đánh giá kỹ lưỡng từ nhân viên y tế.

Trên thực tế, viêm phổi được chia thành hai nhóm chính:

• Viêm phổi cộng đồng (CAP): Xuất hiện khi bệnh nhân mắc bệnh ngoài môi trường bệnh viện, thường gặp ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi.
• Viêm phổi bệnh viện (HAP): Xuất hiện sau tối thiểu 48 giờ nhập viện. Đây là một trong những loại nhiễm khuẩn bệnh viện nguy hiểm nhất và là nguyên nhân tử vong hàng đầu trong các trường hợp này.

Hiểu rõ căn nguyên và phân loại bệnh là bước đầu tiên để lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân viêm phổi hiệu quả.

Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân viêm phổi​

Chăm sóc bệnh nhân viêm phổi không chỉ tập trung vào điều trị triệu chứng mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các phương pháp hỗ trợ, phục hồi và nâng cao thể trạng. Tùy theo lứa tuổi và tình trạng của người bệnh, lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân viêm phổi sẽ được điều chỉnh phù hợp nhằm đảm bảo hiệu quả cao nhất.

Duy trì thông thoáng đường thở

Việc đảm bảo sự thông thoáng của đường thở là mục tiêu ưu tiên trong chăm sóc bệnh nhân viêm phổi nhằm cải thiện chức năng hô hấp và hỗ trợ quá trình đào thải đàm nhớt ra khỏi hệ hô hấp. Các biện pháp thực hiện bao gồm:

• Tư thế hỗ trợ hô hấp: Hướng dẫn bệnh nhân lựa chọn tư thế nằm hoặc ngồi giúp dễ thở nhất, thường là tư thế nửa nằm nửa ngồi (fowler) nhằm giảm áp lực lên cơ hoành và cải thiện thông khí.
• Bù dịch và làm loãng đờm: Khuyến khích bệnh nhân uống nhiều nước, đặc biệt là các loại nước ép trái cây giàu vitamin C để vừa hỗ trợ làm loãng dịch tiết đường hô hấp, vừa bù lại lượng dịch mất do sốt hoặc thở nhanh.
• Điều chỉnh môi trường hô hấp: Hướng dẫn bệnh nhân đeo khẩu trang để giảm nguy cơ lây nhiễm cho người khác và đảm bảo vệ sinh. Tạo môi trường ẩm, ấm (có thể qua máy tạo độ ẩm hoặc xông hơi nhẹ) giúp làm dịu niêm mạc đường hô hấp và hỗ trợ kháng viêm tự nhiên.
• Kỹ thuật hô hấp hỗ trợ: Dạy bệnh nhân cách thở sâu và kỹ thuật ho có kiểm soát để tăng hiệu quả tống xuất đờm. Với những bệnh nhân yếu, có thể hướng dẫn hoặc thực hiện các kỹ thuật như dẫn lưu tư thế kết hợp vỗ rung lồng ngực để hỗ trợ dẫn lưu dịch tiết. Đối với trường hợp nặng hoặc người cao tuổi, nên xem xét can thiệp hút đàm chuyên biệt theo chỉ định bác sĩ.
• Thở oxy: Cung cấp oxy bổ sung khi có dấu hiệu thiếu oxy máu (SpO₂ giảm) hoặc khi có chỉ định y khoa, nhằm cải thiện bão hòa oxy trong máu.
• Tuân thủ điều trị: Theo dõi và nhắc nhở bệnh nhân tuân thủ đúng y lệnh về sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc tiêu đờm, thuốc giãn phế quản nếu có. Kết hợp thực hiện các bài tập vật lý trị liệu hô hấp hỗ trợ phục hồi chức năng phổi.

Cân bằng nước và điện giải

Bệnh nhân viêm phổi thường có nguy cơ mất nước do sốt và thở nhanh, vì vậy cần khuyến khích uống đủ nước mỗi ngày (2 - 3 lít), kết hợp bổ sung sữa hoặc nước ép giàu dinh dưỡng để hỗ trợ phục hồi. Nếu bệnh nhân không thể uống đủ, cần truyền dịch theo chỉ định bác sĩ. Đồng thời, theo dõi định kỳ các chỉ số điện giải và sử dụng thuốc bù điện giải đúng hướng dẫn nhằm duy trì ổn định nội môi.

Nghỉ ngơi và dinh dưỡng hợp lý

Người bệnh cần nghỉ ngơi tuyệt đối, tránh vận động mạnh. Ưu tiên thực phẩm mềm, dễ tiêu (cháo, súp), bổ sung rau củ quả để hỗ trợ tiêu hóa và nâng cao miễn dịch. Thay đổi tư thế nằm thường xuyên để phòng loét và biến chứng do nằm lâu.

Theo dõi điều trị và chăm sóc y tế

Tuân thủ đầy đủ y lệnh về dùng thuốc. Thực hiện xét nghiệm, hút đàm, hỗ trợ thở oxy hoặc máy thở khi cần. Theo dõi phản ứng phụ, đặc biệt là sốc phản vệ, khó thở, tím tái hay rối loạn ý thức để can thiệp kịp thời.

Đảm bảo vệ sinh cá nhân và môi trường

Giữ vệ sinh sau mỗi lần khạc đàm, hỗ trợ chăm sóc người nằm lâu để phòng loét tì đè. Đảm bảo phòng bệnh sạch, thông thoáng, hạn chế người ra vào. Nhân viên y tế tuân thủ quy trình vô khuẩn, rửa tay đúng quy định.

Hướng dẫn bệnh nhân tự chăm sóc tại nhà

Khi xuất viện, bệnh nhân nên vận động nhẹ, tiếp tục luyện thở sâu và khạc đàm. Giữ ấm cơ thể, điều trị triệt để các ổ viêm tai - mũi - họng, duy trì dinh dưỡng tốt. Khuyên tránh rượu, thuốc lá và tiêm phòng đúng lịch để phòng ngừa tái phát.

Chăm sóc tinh thần người bệnh

Việc giải thích rõ ràng và động viên bệnh nhân cùng gia đình về từng bước trong quá trình điều trị không chỉ giúp họ cảm thấy yên tâm mà còn tạo động lực để phối hợp tốt hơn trong suốt liệu trình. Bên cạnh đó, việc làm sáng tỏ khả năng hồi phục và nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị sẽ có ảnh hưởng lớn đến kết quả điều trị đạt được.

Biện pháp phòng ngừa viêm phổi ở người lớn

Trong việc lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân viêm phổi, các chuyên gia luôn nhấn mạnh vai trò quan trọng của phòng ngừa bệnh. Phòng bệnh từ sớm không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc viêm phổi mà còn làm giảm khả năng bệnh tiến triển nghiêm trọng, từ đó hạn chế gánh nặng điều trị và giúp người bệnh hồi phục nhanh chóng.

Tiêm vắc xin đầy đủ các loại vắc xin cần thiết

Tiêm vắc xin là một trong những phương pháp phòng ngừa mạnh mẽ giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây viêm phổi. Những vắc xin quan trọng bao gồm:

• Vắc xin phòng phế cầu khuẩn: Synflorix và Prevenar 13 giúp ngăn ngừa viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa và nhiễm trùng huyết do phế cầu.
• Vắc xin cúm mùa: Các loại như Vaxigrip Tetra, Influvac Tetra, Ivacflu-S làm giảm nguy cơ mắc biến chứng nghiêm trọng của cúm, đặc biệt trong thời điểm dịch bệnh.
• Vắc xin não mô cầu: VA-Mengoc BC giúp phòng ngừa viêm phổi và các bệnh lý do não mô cầu khuẩn gây ra.
• Vắc xin phối hợp: Các loại như Hexaxim và Infanrix Hexa giúp bảo vệ khỏi nhiều bệnh lý truyền nhiễm, bao gồm viêm phổi do Hib. Ngoài ra, vắc xin Tetraxim (4 trong 1) và Quimi-Hib giúp phòng ngừa các bệnh nhiễm khuẩn nguy hiểm khác.

Duy trì lối sống lành mạnh và vệ sinh khoa học

Để phòng ngừa viêm phổi, ngoài việc tiêm vắc xin, một lối sống lành mạnh và vệ sinh khoa học là vô cùng quan trọng:

• Giữ ấm cơ thể: Đặc biệt trong những ngày lạnh hoặc thời tiết chuyển mùa, giữ ấm cơ thể để tránh bị cảm lạnh.
• Tránh khói thuốc và ô nhiễm: Khói thuốc lá và ô nhiễm không khí là yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc viêm phổi.
• Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với môi trường đông đúc: Giảm nguy cơ lây nhiễm từ các nguồn bệnh hô hấp.
• Chế độ dinh dưỡng cân bằng: Ăn nhiều rau quả, trái cây tươi, thịt, cá, trứng và sữa để nâng cao sức đề kháng.
• Vệ sinh răng miệng và họng: Sử dụng nước muối sinh lý để làm sạch khoang miệng và họng, giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng.
• Kiểm soát các bệnh lý nền: Việc quản lý hiệu quả các bệnh như tiểu đường, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), hen suyễn, và bệnh lý gan thận sẽ góp phần quan trọng trong việc ngăn ngừa viêm phổi.
• Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân viêm phổi hiệu quả: Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân viêm phổi cần được xây dựng một cách chi tiết và phù hợp với từng bệnh nhân, đảm bảo sự kết hợp hài hòa giữa điều trị y khoa, dinh dưỡng hợp lý và giáo dục sức khỏe. Mỗi bệnh nhân cần được chăm sóc cá nhân hóa để giảm thiểu biến chứng và tối ưu hóa quá trình phục hồi.

Khi lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân viêm phổi, công tác phòng ngừa đóng vai trò vô cùng quan trọng. Việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa tích cực, cùng với việc chăm sóc y tế và duy trì một lối sống lành mạnh, không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn tạo điều kiện thuận lợi để bệnh nhân phục hồi nhanh chóng và hiệu quả.

Tiêm vắc xin phòng viêm phổi là giải pháp hàng đầu giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cam kết cung cấp vắc xin chính hãng, được bảo quản theo tiêu chuẩn GSP nghiêm ngặt để đảm bảo chất lượng và độ an toàn tối ưu. Quá trình tiêm chủng được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, đảm bảo an toàn và nhanh chóng. Để được tư vấn và đặt lịch tiêm, vui lòng liên hệ tổng đài miễn phí 1800 6928.