Hiến máu có tăng cân không? Sự thật và những hiểu lầm phổ biến

Hiến máu là hành động mang ý nghĩa nhân đạo, giúp cứu sống hàng triệu người mỗi năm trên toàn thế giới. Hiểu rõ tác động thực sự của hiến máu đến cân nặng và sức khỏe tổng thể là cách tốt nhất để an tâm tham gia hoạt động này một cách khoa học, an toàn và thường xuyên. Bài viết sẽ phân tích chi tiết, giúp bạn loại bỏ mọi lo lắng về khả năng tăng cân sau khi hiến máu.

Hiến máu có tăng cân không?

Nhiều người lo lắng rằng hiến máu có thể khiến tăng cân nhưng thực tế đây là một hiểu lầm phổ biến. Các chuyên gia y tế và tổ chức y tế quốc tế khẳng định hiến máu không làm tăng cân.

Việc tăng cân sau hiến máu thường không đến từ quá trình hiến, mà là do chế độ ăn bồi bổ quá mức sau khi hiến và cảm giác ăn ngon miệng hơn, dẫn đến ăn nhiều hơn bình thường. Hiến máu không làm thay đổi quá trình trao đổi chất hay hormone và cũng không làm tích mỡ hay tăng cân. Hàng triệu người hiến máu định kỳ trên thế giới vẫn duy trì cân nặng ổn định và hoàn toàn khỏe mạnh.

Khi hiến máu, bạn chỉ mất khoảng 350 - 450ml máu (tương đương 7 - 10% lượng máu trong cơ thể). Đây là một lượng rất nhỏ so với tổng thể. Cơ thể sẽ tự tái tạo lại toàn bộ lượng máu này trong vòng 24 - 72 giờ nhờ quá trình sản sinh hồng cầu mới từ tủy xương. Quá trình này không đòi hỏi năng lượng dư thừa nào để tích lũy mỡ mà chỉ cần dinh dưỡng cơ bản để bổ sung sắt và vitamin.

Vì vậy, với câu hỏi hiến máu có gây tăng cân không, câu trả lời là hiến máu không gây tăng cân nếu bạn vẫn duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý. 

Vì sao nhiều người cảm thấy tăng cân sau khi hiến máu?

Trên thực tế, nhiều người vẫn báo cáo tăng 1 - 2kg sau hiến máu, song như đã trình bày phía trên, tăng cân sau hiến máu không phải do hiến máu mà do các yếu tố hành vi sau:

Ăn bồi bổ sau hiến máu không kiểm soát

Sau hiến máu, nhiều người được khuyên ăn bổ dưỡng để phục hồi máu như thịt đỏ, gan động vật hoặc chè bổ. Nếu không kiểm soát khẩu phần, ăn nhiều tinh bột, đồ chiên rán sẽ khiến năng lượng dư thừa 500 - 1000kcal/ngày, dẫn đến tăng mỡ thực sự. 

Tâm lý "xả hơi" và ít vận động hơn

Một số người sau khi hiến máu có xu hướng nghỉ ngơi quá nhiều, hạn chế vận động vì sợ mệt mỏi. Thực tế, chỉ cần nghỉ 1 ngày là đủ nhưng nhiều người nằm xem phim 2 - 3 ngày, đốt ít calo hơn 300kcal/ngày. Kết hợp ăn nhiều, năng lượng thừa tích tụ thành mỡ bụng. 

Cảm giác thèm ăn hơn sau hiến máu

Mất máu nhẹ khiến cơ thể kích thích cảm giác đói để phục hồi năng lượng qua hormone ghrelin tăng 15 - 20%. Bạn sẽ thèm đồ ngọt, trái cây hoặc tinh bột hơn bình thường trong 48 giờ đầu. Nếu không kiểm soát, lượng calo nạp vào cao hơn nhu cầu thực tế 300 - 500kcal dẫn đến tăng cân tạm thời. 

Những tác động thực sự của hiến máu đến cơ thể bạn

Thay vì bận tâm về việc hiến máu có gây tăng cân hay không, điều quan trọng là tập trung vào những tác động tích cực và toàn diện mà việc hiến máu mang lại cho cơ thể. Trên thực tế, hiến máu không chỉ cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn gián tiếp hỗ trợ kiểm soát cân nặng lâu dài.

Lợi ích sức khỏe của hiến máu

Hiến máu là một hành động mang lại nhiều lợi ích khoa học đã được kiểm chứng:

Tái tạo máu và giảm nguy cơ tim mạch: Hiến máu giúp cơ thể tái tạo nguồn máu mới đồng thời giảm lượng sắt dư thừa (thường tích tụ ở nam giới và phụ nữ mãn kinh). Việc giảm sắt dư thừa giúp phòng ngừa các bệnh lý tim mạch. Hồng cầu cũ được thay thế bằng hồng cầu mới, cải thiện khả năng lưu thông oxy đến cơ bắp và các cơ quan, giúp bạn tập luyện hiệu quả hơn và đốt mỡ tốt hơn.

Hỗ trợ cân bằng huyết áp và giảm cholesterol: Hiến máu định kỳ giúp hỗ trợ cân bằng huyết áp. Nghiên cứu trên hơn 5.000 người cho thấy, hiến máu 3 lần/năm có thể giảm 10 - 15% cholesterol xấu (LDL), gián tiếp đóng góp vào việc kiểm soát cân nặng bền vững.

Tác động tích cực đến tinh thần và hormone

Hiến máu giúp:

Giảm stress và tăng chỉ số hạnh phúc: Hành động nhân đạo kích thích cơ thể sản xuất endorphin, tạo ra cảm giác tích cực và giảm stress - một yếu tố quan trọng gây tích tụ mỡ bụng. Nhiều người hiến máu báo cáo có giấc ngủ ngon hơn và mức năng lượng dồi dào hơn, giúp họ dễ dàng duy trì lối sống lành mạnh.

Cân bằng hormone (đối với phụ nữ): Hiến máu còn được cho là hỗ trợ cân bằng hormone estrogen ở phụ nữ từ đó giảm các triệu chứng tiền kinh nguyệt như đầy hơi, chướng bụng (thường bị nhầm là tăng cân tạm thời).

Hướng dẫn chăm sóc cơ thể sau khi hiến máu 

Để đảm bảo việc hiến máu không bao giờ dẫn đến tăng cân ngoài ý muốn, hãy áp dụng "công thức vàng" từ chuyên gia. Công thức này tập trung vào phục hồi máu nhanh chóng đồng thời duy trì vóc dáng.

Ăn uống hợp lý, không "quá đà"

Nguyên tắc là cung cấp dinh dưỡng phục hồi máu mà không nạp dư thừa calo:

• Ưu tiên thực phẩm giàu sắt, vitamin B12, acid folic, nước trái cây giàu vitamin C giúp hấp thu sắt.
• Tránh lạm dụng các món chiên rán, đường, thức ăn nhanh gây tăng cân thực sự.

Duy trì vận động nhẹ nhàng

Nghỉ ngơi hoàn toàn 1 - 2 ngày là đủ. Sau đó, việc tiếp tục vận động nhẹ nhàng là chìa khóa để giữ cân nặng ổn định:

• Ngày 1: Đi bộ trong nhà 10 phút;
• Ngày 2: Đạp xe nhẹ 15 phút;
• Ngày 3: Yoga 20 phút. 

Những hoạt động này đốt 100 - 200kcal, ngăn tích mỡ mà không gây mệt mỏi. Tránh nâng tạ nặng trong 1 tuần để an toàn.

Uống đủ nước, ngủ đủ giấc

Cung cấp đủ 2 - 2.5 lít nước/ngày giúp máu tái tạo nhanh hơn. Thêm chanh hoặc dưa leo để tăng vị, giảm thèm ngọt. 

Ngủ đủ giấc 7 - 8 giờ giúp cơ thể phục hồi tổng thể, hormone tăng trưởng hoạt động tối đa ban đêm, hỗ trợ đốt mỡ thừa. Ngoài ra, bạn có thể massage chân 5 phút trước ngủ giảm phù, giữ cân nặng ổn định.

Hiến máu có tăng cân không? Câu trả lời rõ ràng là không. Việc tăng cân sau hiến máu, nếu có, thường do chế độ ăn uống và sinh hoạt chưa hợp lý, chứ không đến từ hành động hiến máu. Thay vì lo lắng, bạn hoàn toàn có thể yên tâm hiến máu định kỳ nếu đủ điều kiện sức khỏe. Đây không chỉ là hành động cao đẹp cứu người mà còn mang lại nhiều lợi ích cho chính bạn.