Hậu môn bình thường và hậu môn bị trĩ: Cách phân biệt chính xác

Bệnh trĩ là một trong những bệnh lý phổ biến nhất của hệ tiêu hóa, ảnh hưởng đến khoảng 50 đến 60% người trưởng thành ít nhất một lần trong đời. Tuy nhiên, không ít người nhầm lẫn giữa tình trạng hậu môn bình thường và các biểu hiện ban đầu của bệnh trĩ.

Hậu môn bình thường và hậu môn bị trĩ khác nhau ở điểm nào?

Hậu môn là bộ phận nằm ở cuối ống tiêu hóa, đảm nhiệm vai trò đào thải chất thải ra ngoài cơ thể. Một hậu môn khỏe mạnh thường ít gây ra cảm giác khó chịu và hoạt động trơn tru trong quá trình đại tiện. Tuy nhiên, khi mắc bệnh trĩ, cấu trúc và cảm giác vùng hậu môn sẽ thay đổi rõ rệt. 

Hậu môn bình thường

• Da vùng hậu môn: Bề mặt da mịn, không sưng tấy, không nổi khối lồi hoặc búi trĩ. Các nếp gấp da nhỏ quanh hậu môn mềm mại, không có sự dày lên hay viêm đỏ.
• Quá trình đại tiện: Phân được đào thải ra ngoài một cách dễ dàng, không cần rặn nhiều. Không có cảm giác đau buốt, chảy máu hay nóng rát trong và sau khi đi cầu.
• Cảm giác ở hậu môn: Bình thường không có cảm giác ngứa, rát hoặc ẩm ướt. Sau khi đi cầu và vệ sinh, vùng hậu môn khô thoáng, không tiết dịch.
• Sinh hoạt hằng ngày: Người khỏe mạnh có thể ngồi, vận động, làm việc mà không bị khó chịu ở vùng hậu môn.

Hậu môn bị trĩ

• Xuất hiện búi trĩ: Đây là đặc điểm dễ nhận thấy nhất. Búi trĩ có thể hình thành bên trong trực tràng hoặc lộ rõ bên ngoài hậu môn. Lúc đầu, búi trĩ nhỏ và mềm, sau dần trở nên to, có thể sa ra ngoài sau khi đi cầu.
• Chảy máu khi đi ngoài: Đây là dấu hiệu phổ biến. Máu thường có màu đỏ tươi, xuất hiện ở nhiều mức độ: dính một ít trên giấy vệ sinh, nhỏ giọt xuống bồn cầu hoặc nặng hơn là phun thành tia.
• Cảm giác khó chịu: Người bệnh thường xuyên thấy ngứa ngáy, nóng rát, thậm chí có dịch tiết gây ẩm ướt quanh hậu môn. Điều này khiến vùng da xung quanh dễ viêm, loét, làm tăng cảm giác khó chịu.
• Giai đoạn nặng: Búi trĩ sa hẳn ra ngoài và không thể tự co lại, ngay cả khi dùng tay đẩy cũng khó khăn. Người bệnh đau dữ dội khi ngồi, vận động hoặc đại tiện, gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hằng ngày.

Tóm lại, sự khác biệt rõ rệt nhất giữa hậu môn bình thường và hậu môn bị trĩ là sự xuất hiện của búi trĩ, hiện tượng chảy máu và cảm giác khó chịu khi đại tiện. Những dấu hiệu này không xuất hiện ở hậu môn khỏe mạnh.

Dấu hiệu nhận biết hậu môn bị trĩ sớm

Việc phát hiện bệnh trĩ ngay từ giai đoạn đầu giúp việc điều trị trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn, đồng thời giảm nguy cơ biến chứng. Dưới đây là những dấu hiệu điển hình của bệnh trĩ:

• Chảy máu khi đi ngoài: Đây là dấu hiệu sớm và phổ biến nhất, thường thấy máu đỏ tươi dính trên giấy vệ sinh hoặc trong phân.
• Xuất hiện búi trĩ: Ban đầu, búi trĩ có thể nhỏ và tự co lại sau khi đại tiện, nhưng nếu không được xử lý, chúng sẽ to dần và sa ra ngoài.
• Ngứa, rát, ẩm ướt: Cảm giác khó chịu ở hậu môn, thường kèm theo tiết dịch gây ẩm ướt.
• Đại tiện khó khăn: Cảm giác đi ngoài chưa hết phân, phải rặn nhiều, gây đau hoặc khó chịu.

Lưu ý các triệu chứng này cần được phân biệt với các bệnh lý khác như nứt kẽ hậu môn, polyp trực tràng hoặc áp xe hậu môn. Nếu bạn không chắc chắn, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.

Cách phòng ngừa và chăm sóc khi có dấu hiệu hậu môn bị trĩ

Để phòng ngừa và giảm thiểu các triệu chứng của bệnh trĩ, bạn cần thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt. Dưới đây là những biện pháp cụ thể:

Điều chỉnh chế độ ăn uống

• Tăng cường chất xơ: Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi và ngũ cốc nguyên hạt để làm mềm phân, hỗ trợ quá trình đại tiện.
• Uống đủ nước: Uống 1,5 đến 2 lít nước mỗi ngày để tránh táo bón, nguyên nhân chính gây bệnh trĩ.
• Hạn chế thực phẩm kích thích: Tránh rượu bia, đồ ăn cay nóng, thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ để giảm kích ứng vùng hậu môn.

Thay đổi thói quen sinh hoạt

• Tránh ngồi lâu: Ngồi quá lâu, đặc biệt trên ghế cứng, có thể làm tăng áp lực lên vùng hậu môn. Hãy đứng dậy và vận động nhẹ nhàng sau mỗi 30 đến 45 phút.
• Đi đại tiện đúng cách: Đi ngay khi có nhu cầu, không nhịn hoặc rặn quá mạnh để tránh tổn thương hậu môn.
• Giữ vệ sinh hậu môn: Rửa sạch vùng hậu môn bằng nước ấm sau mỗi lần đại tiện, sử dụng khăn mềm để lau khô, tránh chà xát mạnh.

Biện pháp hỗ trợ

• Ngâm nước ấm: Ngâm hậu môn trong nước ấm 10 đến 15 phút, 2 đến 3 lần/ngày để giảm sưng, đau và khó chịu.
• Sử dụng thuốc: Thuốc bôi hoặc thuốc đặt hậu môn theo chỉ định bác sĩ có thể giúp giảm viêm, ngứa và sưng.
• Tập luyện nhẹ nhàng: Các bài tập như yoga hoặc đi bộ giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm áp lực lên vùng hậu môn.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Nếu bạn gặp các triệu chứng sau, hãy đến cơ sở y tế ngay để được thăm khám và điều trị kịp thời:

• Chảy máu nhiều hoặc thường xuyên khi đại tiện.
• Búi trĩ sa ra ngoài và không tự co lại.
• Đau rát kéo dài, ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.
• Các biện pháp tự chăm sóc tại nhà không cải thiện tình trạng sau 1 - 2 tuần.

Sự khác biệt giữa hậu môn bình thường và hậu môn bị trĩ nằm ở các dấu hiệu như búi trĩ, chảy máu, ngứa rát và khó chịu khi đại tiện. Việc nhận biết sớm các triệu chứng này giúp bạn can thiệp kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm như sa búi trĩ hoặc nhiễm trùng. Để bảo vệ sức khỏe, hãy duy trì chế độ ăn uống giàu chất xơ, sinh hoạt khoa học và thăm khám bác sĩ ngay khi có dấu hiệu bất thường. Hiểu biết và phòng ngừa đúng cách sẽ giúp bạn tránh xa những phiền toái do bệnh trĩ gây ra.