Hạ đường huyết ở người bình thường: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả

Hiện tượng hạ đường huyết ở người bình thường có thể khiến nhiều người bất ngờ, bởi lẽ chúng ta thường nghĩ rằng chỉ người mắc bệnh tiểu đường mới gặp tình trạng này. Tuy nhiên, thực tế cho thấy dù không bị tiểu đường, bạn vẫn có thể trải qua những cơn hạ đường huyết với các triệu chứng như mệt mỏi, hoa mắt, run rẩy, thậm chí mất ý thức nếu không được xử trí đúng cách. Việc hiểu rõ nguyên nhân và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo là điều cần thiết giúp bạn chủ động chăm sóc sức khỏe và phòng tránh các biến chứng nghiêm trọng. 

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu toàn diện về hạ đường huyết ở người bình thường, những ai dễ gặp phải tình trạng này cũng như các biện pháp hỗ trợ phòng ngừa an toàn và hiệu quả.

Hạ đường huyết ở người bình thường là gì? Có nguy hiểm không?

Hạ đường huyết ở người bình thường là hiện tượng khi lượng glucose trong máu giảm xuống dưới mức tối thiểu cần thiết cho hoạt động bình thường của cơ thể, thông thường dưới 55 mg/dL, mặc dù mức dưới 70 mg/dL cũng là dấu hiệu cần cảnh giác và cân nhắc đo lặp lại. Glucose là nguồn năng lượng chính cho tế bào, đặc biệt là tế bào não. Khi đường huyết giảm quá thấp, cơ thể không còn đủ năng lượng để duy trì các chức năng quan trọng, gây ra nhiều biểu hiện khác nhau.

Mọi người thường nghĩ hạ đường huyết chỉ xảy ra ở người mắc tiểu đường do sử dụng insulin hoặc thuốc hạ đường huyết, nhưng thực tế, ngay cả người bình thường cũng có thể gặp tình trạng này vì nhiều lý do khác nhau như bỏ bữa, chế độ ăn không cân đối hoặc các rối loạn chuyển hóa.

Mức độ nguy hiểm của hạ đường huyết tùy thuộc vào mức đường huyết giảm và thời gian kéo dài. Nếu không được xử lý kịp thời, hạ đường huyết có thể dẫn đến mất ý thức, co giật thậm chí tổn thương não. Do đó, việc nhận biết sớm và hiểu đúng về hạ đường huyết ở người bình thường giúp giảm thiểu rủi ro sức khỏe.

Nguyên nhân gây hạ đường huyết ở người không có bệnh tiểu đường

Dù không mắc bệnh tiểu đường, một số người vẫn có thể bị hạ đường huyết do nhiều nguyên nhân. Hiểu rõ các nguyên nhân này sẽ giúp bạn phòng tránh hiệu quả.

Hạ đường huyết lúc đói (fasting hypoglycemia)

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây hạ đường huyết ở người bình thường. Khi cơ thể không được cung cấp thức ăn đủ lâu, nguồn năng lượng từ glucose sẽ cạn kiệt, gây giảm đường huyết. Điều này xảy ra khi bạn bỏ bữa, ăn không đều hoặc nhịn đói lâu.

Ngoài ra, một số bệnh lý như suy gan, suy thận cũng làm giảm khả năng dự trữ và tạo glucose trong cơ thể, làm tăng nguy cơ hạ đường huyết lúc đói.

Hạ đường huyết phản ứng sau ăn (reactive hypoglycemia)

Khác với hạ đường huyết lúc đói, loại này xảy ra sau bữa ăn, thường là trong vòng 2 - 4 giờ. Nguyên nhân là do cơ thể tiết insulin quá nhiều để hạ đường huyết sau khi hấp thu thức ăn, đặc biệt là các thực phẩm giàu đường hoặc tinh bột tinh chế.

Tình trạng này thường gây cảm giác mệt mỏi, run rẩy, đổ mồ hôi sau khi ăn, làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát.

Hội chứng Dumping gây hạ đường huyết ở người không mắc tiểu đường

Hội chứng Dumping thường xảy ra sau phẫu thuật dạ dày hoặc các thủ thuật tiêu hóa làm thay đổi cấu trúc dạ dày và ruột. Thức ăn đi qua nhanh vào ruột non khiến cơ thể giải phóng insulin quá mức, dẫn đến hạ đường huyết phản ứng.

Mặc dù ít gặp hơn, nhưng đây là nguyên nhân quan trọng cần lưu ý khi người bệnh có tiền sử phẫu thuật đường tiêu hóa.

Những ai dễ bị hạ đường huyết dù không bị bệnh tiểu đường?

Không phải ai cũng có nguy cơ giống nhau khi nói về hạ đường huyết ở người bình thường. Một số nhóm đối tượng dễ bị hơn gồm:

• Người có chế độ ăn uống không điều độ: Bỏ bữa, ăn không đúng giờ hoặc nhịn đói lâu sẽ làm tăng khả năng bị hạ đường huyết.
• Người có tiền sử phẫu thuật dạ dày hoặc các bệnh tiêu hóa: Những người này có thể gặp hội chứng Dumping, làm tăng nguy cơ hạ đường huyết phản ứng.
• Người sử dụng thuốc ảnh hưởng chuyển hóa đường huyết: Một số thuốc không kê đơn hoặc thảo dược chưa được kiểm chứng có thể làm giảm đường huyết quá mức.
• Người bị rối loạn nội tiết tố: Suy tuyến thượng thận, thiếu hormone tăng trưởng hay các bệnh lý tuyến giáp cũng có thể gây rối loạn đường huyết.
• Người cao tuổi: Cơ chế điều hòa đường huyết suy giảm theo tuổi tác, khiến người lớn tuổi dễ bị hạ đường huyết dù không bị tiểu đường.

Nhận biết những yếu tố nguy cơ trên giúp bạn và người thân phòng tránh hiệu quả hơn, bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Triệu chứng cảnh báo hạ đường huyết ở người bình thường

Hạ đường huyết thường đi kèm với nhiều triệu chứng dễ nhận biết, giúp bạn cảnh giác và xử lý kịp thời:

• Cảm giác đói nhanh và mạnh.
• Mệt mỏi, yếu cơ, chóng mặt.
• Run rẩy, vã mồ hôi lạnh.
• Đau đầu, khó tập trung.
• Tim đập nhanh, cảm giác hồi hộp hoặc lo lắng.
• Tâm trạng cáu gắt hoặc bối rối.
• Trường hợp nặng có thể gây mất ý thức, co giật.

Khi thấy những dấu hiệu này, nên nhanh chóng kiểm tra đường huyết nếu có thể và dùng thực phẩm chứa đường đơn giản như nước hoa quả hoặc kẹo. Tránh để tình trạng kéo dài hoặc lặp lại thường xuyên mà không được khám chữa.

Chẩn đoán hạ đường huyết ở người không có bệnh tiểu đường như thế nào?

Để xác định chính xác tình trạng hạ đường huyết, bác sĩ sẽ dựa trên:

• Đo mức đường huyết khi có triệu chứng nghi ngờ hạ đường huyết. Mức dưới 70 mg/dL được coi là hạ đường huyết theo CDC.
• Theo dõi đường huyết lúc đói và sau ăn để phát hiện các dạng hạ đường huyết khác nhau.
• Xét nghiệm bổ sung như kiểm tra hormone tuyến thượng thận, tuyến giáp, chức năng gan thận nhằm loại trừ nguyên nhân bệnh lý.
• Đôi khi cần làm nghiệm pháp kích thích insulin hoặc kiểm tra dung nạp glucose để xác định nguyên nhân chính xác.

Việc chẩn đoán đúng sẽ giúp bác sĩ đề xuất phương án điều trị và phòng ngừa hiệu quả nhất.

Cách điều trị hạ đường huyết ở người bình thường

Khi gặp tình trạng hạ đường huyết, cần xử trí nhanh để nâng đường huyết trở lại mức an toàn:

• Dùng ngay thực phẩm hoặc đồ uống chứa đường đơn giản như kẹo ngọt, nước hoa quả hoặc viên glucose.
• Nếu hạ đường huyết xảy ra thường xuyên, nên đi khám để tìm nguyên nhân và điều trị nguyên nhân cơ bản.
• Với những trường hợp nặng, mất ý thức, cần được cấp cứu kịp thời với đường truyền glucose.

Ngoài ra, duy trì thói quen ăn uống đều đặn, cân đối dưỡng chất và tránh nhịn đói là cách hiệu quả giúp hạn chế tái phát hạ đường huyết.

Làm sao để ngăn ngừa hạ đường huyết khi không mắc tiểu đường?

Phòng tránh hạ đường huyết ở người bình thường không quá phức tạp nếu bạn lưu ý một số điều sau:

• Ăn đủ bữa, không bỏ bữa, ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, protein và hạn chế đồ ngọt, tinh bột tinh chế.
• Uống đủ nước, ngủ đủ giấc và giảm stress để ổn định chuyển hóa năng lượng.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ thuốc hay thực phẩm chức năng nào có thể ảnh hưởng đến đường huyết.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu bạn có yếu tố nguy cơ như tiền sử phẫu thuật dạ dày hoặc bệnh lý nội tiết.

Hạ đường huyết ở người bình thường tuy không phổ biến như ở người tiểu đường nhưng vẫn cần được quan tâm đúng mức. Việc hiểu đúng về nguyên nhân, nhận biết triệu chứng và có biện pháp phòng tránh phù hợp sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe và tránh các biến chứng không mong muốn. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ hạ đường huyết, nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra và tư vấn điều trị kịp thời.