Xét nghiệm suy tuyến thượng thận: Quy trình, ý nghĩa và những lưu ý quan trọng

Bạn có thường xuyên thấy mệt mỏi, chóng mặt, tụt huyết áp và sụt cân không rõ nguyên nhân? Những triệu chứng tưởng chừng “vặt vãnh” đó đôi khi lại là dấu hiệu cảnh báo tuyến thượng thận của bạn đang gặp vấn đề. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm suy tuyến thượng thận để tìm ra nguyên nhân. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

Xét nghiệm suy tuyến thượng thận là gì? Khi nào nên thực hiện?

Xét nghiệm suy tuyến thượng thận là tập hợp các phương pháp giúp đánh giá mức độ hoạt động của tuyến thượng thận cùng với hệ thống hạ đồi tuyến yên tuyến thượng thận. Theo Mayo Clinic, tuyến thượng thận giữ vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone cortisol, góp phần điều hòa huyết áp, duy trì đường huyết ổn định và hỗ trợ phản ứng miễn dịch của cơ thể.

Xét nghiệm thường được chỉ định trong các trường hợp:

• Người có biểu hiện suy nhược, hạ huyết áp, chóng mặt kéo dài, dễ kiệt sức.
• Nghi ngờ mắc bệnh Addison (suy thượng thận nguyên phát) hoặc suy thượng thận thứ phát do tuyến yên.
• Người điều trị corticoid dài ngày cần tầm soát nguy cơ suy tuyến thượng thận mạn tính.

Nếu bạn đang gặp những triệu chứng này, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn xét nghiệm phù hợp thay vì tự ý chẩn đoán hay điều trị.

Các loại xét nghiệm suy tuyến thượng thận phổ biến

Hiện nay, xét nghiệm suy tuyến thượng thận được thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau để đảm bảo độ chính xác.

Xét nghiệm máu

Một số xét nghiệm máu thường được sử dụng trong chẩn đoán suy tuyến thượng thận có thể kể đến như sau:

• Cortisol huyết thanh: Đo nồng độ cortisol trong máu, thường lấy mẫu vào sáng sớm khi hormone này cao nhất.
• ACTH (Adrenocorticotropic hormone): Giúp phân biệt suy nguyên phát và thứ phát.
• Điện giải đồ: Kiểm tra mức natri, kali vì suy tuyến thượng thận có thể gây rối loạn điện giải.

Những xét nghiệm này là bước nền quan trọng trước khi cân nhắc thêm các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu hơn.

Xét nghiệm kích thích ACTH

Xét nghiệm kích thích ACTH, còn được gọi là Short Synacthen Test, được xem như một trong những phương pháp quan trọng nhất để chẩn đoán suy tuyến thượng thận. Trong xét nghiệm này, bệnh nhân sẽ được tiêm ACTH tổng hợp sau đó bác sĩ sẽ đo nồng độ cortisol trong máu sau khoảng 30 đến 60 phút để đánh giá khả năng đáp ứng của tuyến thượng thận.

Xét nghiệm nước tiểu 24 giờ

Xét nghiệm nước tiểu 24 giờ ít được sử dụng trong chẩn đoán suy tuyến thượng thận, nhưng có thể giúp đánh giá tổng hợp cortisol trong một ngày. Từ đó đánh giá hoạt động tiết hormone của tuyến thượng thận trong cả một ngày. 

Để đảm bảo độ chính xác, xét nghiệm này nên được thực hiện tại những cơ sở y tế uy tín với sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa nội tiết.

Ý nghĩa kết quả xét nghiệm suy tuyến thượng thận

Mỗi chỉ số xét nghiệm đều mang ý nghĩa quan trọng trong chẩn đoán:

• Cortisol thấp kèm ACTH cao gợi ý suy thượng thận nguyên phát (bệnh Addison).
• Cortisol thấp và ACTH thấp cho thấy suy thượng thận thứ phát do rối loạn tuyến yên.

Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như thời điểm lấy mẫu, stress hoặc thuốc đang sử dụng. Do đó, chỉ nên dựa trên ý kiến chuyên môn để giải thích kết quả.

Lời khuyên: Nếu kết quả bất thường, bạn đừng vội lo lắng. Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm bổ sung hoặc theo dõi thêm trước khi kết luận và điều trị.

Lưu ý trước khi làm xét nghiệm suy tuyến thượng thận

Trước khi thực hiện xét nghiệm suy tuyến thượng thận, người bệnh nên chuẩn bị kỹ để kết quả phản ánh chính xác tình trạng sức khỏe. Một số lưu ý quan trọng gồm:

• Lấy máu vào sáng sớm, thường trước 8 giờ.
• Thông báo cho bác sĩ về tất cả các thuốc đang dùng, đặc biệt corticoid và thuốc tránh thai.
• Giữ tâm lý thoải mái, tránh lo lắng quá mức trước khi lấy mẫu.
• Không tự ý ngừng thuốc nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ.

Việc tuân thủ đúng những hướng dẫn này giúp quá trình xét nghiệm diễn ra thuận lợi và kết quả có giá trị chẩn đoán cao hơn.

Những câu hỏi thường gặp về xét nghiệm suy tuyến thượng thận

Xét nghiệm này có đau không?

Hầu hết xét nghiệm chỉ lấy máu hoặc tiêm thuốc kích thích ACTH nên ít gây đau đớn.

Có cần nhập viện không?

Phần lớn xét nghiệm được thực hiện ngoại trú, không cần nằm viện.

Bao lâu có kết quả?

Thông thường kết quả xét nghiệm máu có trong vòng 1 - 2 ngày, xét nghiệm kích thích ACTH có thể lâu hơn.

Nếu kết quả bình thường nhưng vẫn có triệu chứng thì sao?

Bạn nên tiếp tục trao đổi với bác sĩ, có thể cần thêm các xét nghiệm khác để loại trừ các bệnh lý khác.

Chi phí xét nghiệm có được bảo hiểm y tế chi trả không?

Tùy theo danh mục bảo hiểm y tế và loại xét nghiệm, một phần chi phí có thể được hỗ trợ.

Xét nghiệm suy tuyến thượng thận đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm các rối loạn hormone tiềm ẩn, giúp bác sĩ có hướng điều trị kịp thời và hiệu quả hơn. Nếu bạn có các triệu chứng bất thường kéo dài, đừng ngần ngại liên hệ với cơ sở y tế uy tín để được tư vấn cụ thể.

Đừng để những triệu chứng âm thầm ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài. Hãy liên hệ với Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn về vắc xin cho cả gia đình bạn. Ngoài ra, bạn cũng có thể đọc thêm các bài viết về sức khỏe trên website của chúng tôi để hiểu rõ hơn về cơ thể mình.