Suy thận độ 5 là giai đoạn cuối cùng và nghiêm trọng nhất của bệnh suy thận mạn tính, đòi hỏi người bệnh phải kiểm soát chặt chẽ mọi yếu tố liên quan đến điều trị. Đặc biệt là chế độ ăn uống. Thực đơn cho người suy thận độ 5 không chỉ cần đảm bảo dinh dưỡng mà còn phải giới hạn các chất gây gánh nặng cho thận. Vậy ăn gì, kiêng gì và lên thực đơn ra sao để vừa đủ chất lại không ảnh hưởng đến quá trình lọc máu? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau.
Vai trò của dinh dưỡng đối với người suy thận độ 5
Suy thận độ 5 là giai đoạn nặng nhất trong 5 cấp độ của bệnh suy thận mạn, khi chức năng lọc của thận giảm xuống dưới 15%. Người bệnh lúc này thường phải chạy thận nhân tạo hoặc chuẩn bị ghép thận để duy trì sự sống.
Ở giai đoạn này, chế độ ăn uống không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc. Một thực đơn phù hợp sẽ giúp:
- Giảm gánh nặng cho thận đang suy yếu.
- Kiểm soát các rối loạn điện giải, huyết áp và phù nề.
- Ngăn ngừa mất cơ, suy dinh dưỡng do kiêng ăn quá mức.
- Duy trì năng lượng, hỗ trợ hệ miễn dịch và giảm nguy cơ biến chứng.

Do đó, việc thiết kế thực đơn cho người suy thận độ 5 cần được tư vấn bởi chuyên gia dinh dưỡng và điều chỉnh theo từng giai đoạn điều trị cụ thể.
Gợi ý thực đơn mẫu cho người suy thận độ 5
Dưới đây là bảng thực đơn mẫu 1 ngày, áp dụng cho người bệnh suy thận độ 5 đang chạy thận nhân tạo 3 lần/tuần. Các món ăn được cân đối về protein, năng lượng, kali, natri và nước.
Lưu ý: Thực đơn chỉ mang tính tham khảo. Người bệnh nên được theo dõi chỉ số sinh hóa và điều chỉnh thực đơn định kỳ.
Bữa ăn | Món ăn | Ghi chú dinh dưỡng |
Sáng | Cháo trắng + trứng gà luộc (1 quả) + 1 lát bánh mì không muối | Cung cấp năng lượng vừa phải, ít muối |
Giữa sáng | Nước ép táo (100ml) | Thức uống ít kali |
Trưa | Cơm trắng (1 chén nhỏ), cá hồi hấp (60g), cải thìa luộc, dầu ô liu | Giàu protein tốt và ít kali |
Xế chiều | Sữa dành cho người suy thận (150ml) | Đã cân bằng điện giải |
Tối | Miến gà không da (lượng nhỏ), bí đỏ hấp, 1 lát đu đủ chín | Nhẹ bụng, dễ tiêu, ít photpho |
Trước ngủ | 1 bánh quy không muối, trà hoa cúc ấm | Thư giãn, không tăng gánh nặng thận |
Nguyên tắc dinh dưỡng cơ bản cho người suy thận độ 5
Khi bước vào giai đoạn cuối của bệnh suy thận, chế độ ăn uống cần được kiểm soát chặt chẽ đến từng chi tiết nhỏ. Không chỉ là việc "ăn gì" và "kiêng gì", mà người bệnh còn phải hiểu cách điều chỉnh các nhóm dưỡng chất sao cho phù hợp với tình trạng thận đang suy yếu.

Dưới đây là những nguyên tắc dinh dưỡng cốt lõi giúp xây dựng thực đơn cho người suy thận độ 5 hiệu quả, an toàn và sát với thực tế điều trị hằng ngày:
Đảm bảo protein phù hợp với mức độ suy thận và số lần chạy thận
Người chưa chạy thận cần hạn chế protein (0.6g - 0.8g/kg cân nặng/ngày), nhưng người đã chạy thận cần nhiều hơn để bù lại sự mất đạm trong quá trình lọc máu (1.0 - 1.2g/kg/ngày). Ưu tiên đạm chất lượng cao từ cá, trứng, sữa dành cho người suy thận.
Cân bằng các chất điện giải và nước
Người suy thận độ 5 thường gặp tình trạng tăng kali, photpho hoặc canxi máu. Thực phẩm cần được lựa chọn kỹ lưỡng:
- Hạn chế chuối, cam, khoai, đậu.
- Giảm sữa bò, phô mai, hải sản có vỏ.
- Uống nước đúng theo chỉ định bác sĩ.
Bổ sung các loại vitamin và khoáng chất
Chế độ ăn kiêng dễ dẫn đến thiếu vitamin nhóm B, C, D. Người bệnh có thể cần bổ sung bằng viên uống dưới hướng dẫn của chuyên gia y tế. Tránh bổ sung canxi hoặc vitamin D liều cao khi chưa kiểm tra nồng độ máu.
Kiểm soát natri và hạn chế chất lỏng
Natri dư thừa làm tích nước, gây phù và tăng huyết áp. Nên:
- Hạn chế muối (<2g/ngày).
- Không dùng hạt nêm, nước mắm, đồ hộp.
- Cân bằng lượng nước uống và lượng nước có trong thức ăn.
Duy trì chế độ ăn ít natri và kiểm soát lượng nước sẽ giúp người suy thận độ 5 tránh được biến chứng phù nề, tăng huyết áp và suy tim tiến triển.
Đảm bảo cung cấp đủ năng lượng, chất béo và chất đường bột
Tuy hạn chế protein, nhưng người bệnh vẫn cần năng lượng để duy trì thể trạng. Gợi ý:
- Tăng cường sử dụng dầu thực vật (dầu mè, dầu ô liu).
- Ăn cơm, bún, miến từ gạo trắng.
- Tránh các loại bánh ngọt công nghiệp chứa phốt phát ẩn.
Việc đảm bảo đủ năng lượng từ chất béo và tinh bột giúp người suy thận độ 5 duy trì cân nặng, ngăn ngừa mệt mỏi và hỗ trợ quá trình điều trị hiệu quả hơn.
Thực phẩm nên ăn đối với người suy thận độ 5
Chế độ ăn uống đóng vai trò sống còn trong quá trình điều trị, và việc chọn đúng thực phẩm cho người suy thận độ 5 là yếu tố quyết định đến hiệu quả kiểm soát bệnh. Dưới đây là danh sách các thực phẩm nên và không nên đưa vào khẩu phần ăn hàng ngày của người bệnh.
Nhóm nên ăn:
- Thực phẩm giàu đạm tốt: Cá hồi, thịt nạc thăn, trứng, sữa chuyên biệt.
- Trái cây ít kali: Táo, lê, dứa, nho.
- Rau củ hợp lý: Cải ngọt, bí đỏ, bắp cải (luộc sơ và bỏ nước).
- Tinh bột tinh chế: Gạo trắng, mì, bánh mì không muối.
- Dầu thực vật: Dầu hạt cải, dầu hướng dương.

Ghi nhớ rằng ngay cả thực phẩm tốt cũng cần được tính toán lượng phù hợp mỗi ngày.
Nhóm không nên ăn:
- Thực phẩm giàu kali: Chuối, cam, khoai lang, cà chua.
- Giàu photpho: Phô mai, gan động vật, sữa đặc.
- Chứa nhiều natri: Mắm, muối, đồ hộp, dưa chua.
- Thức uống cần tránh: Nước dừa, cà phê, rượu bia.
Để xây dựng thực đơn cho người suy thận độ 5 đúng cách, người bệnh nên thường xuyên trao đổi với bác sĩ nhằm đảm bảo mọi lựa chọn thực phẩm đều an toàn và phù hợp với tình trạng hiện tại.
Các lưu ý quan trọng khi xây dựng thực đơn cho người suy thận độ 5
Xây dựng thực đơn cho người suy thận độ 5 không chỉ dừng lại ở việc chọn thực phẩm phù hợp, mà còn đòi hỏi sự theo dõi sát sao và cá nhân hóa theo từng bệnh nhân. Dưới đây là những lưu ý quan trọng bạn không nên bỏ qua.
- Không nên áp dụng chế độ ăn kiêng quá nghiêm ngặt nếu không có hướng dẫn y tế, dễ gây suy dinh dưỡng.
- Cần theo dõi chỉ số máu định kỳ để điều chỉnh thực đơn: Ure, creatinin, kali, canxi, photpho.
- Ghi nhật ký ăn uống hằng ngày giúp kiểm soát lượng chất nạp vào hiệu quả hơn.
- Nên nấu ăn tại nhà, kiểm soát lượng muối và các thành phần phụ gia.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ dinh dưỡng tại các bệnh viện hoặc trung tâm y tế chuyên khoa trước khi thay đổi chế độ ăn.

Chế độ ăn là “liều thuốc” hỗ trợ điều trị suy thận hiệu quả, nhưng chỉ phát huy tác dụng khi được xây dựng khoa học và phù hợp với từng cá nhân. Hãy đồng hành cùng bác sĩ để đảm bảo thực đơn cho người suy thận độ 5 luôn an toàn và tối ưu sức khỏe.
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò sống còn đối với bệnh nhân suy thận độ 5. Việc xây dựng thực đơn cho người suy thận độ 5 cần dựa trên tình trạng bệnh lý, chỉ số sinh hóa và phác đồ điều trị của từng cá nhân. Ăn uống đúng cách không chỉ giúp kéo dài thời gian sống, mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống đáng kể cho người bệnh và gia đình.
Để bảo vệ sức khỏe lâu dài, bạn có thể đặt lịch khám định kỳ và tư vấn về chế độ dinh dưỡng, tiêm chủng vắc xin phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng ảnh hưởng đến thận tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu. Truy cập website hoặc liên hệ hotline để được hỗ trợ nhanh chóng.