Giun đũa là gì? Triệu chứng thường gặp khi bị nhiễm giun đũa

Trong số các loại giun ký sinh phổ biến ở người, giun đũa thường gặp nhất, đặc biệt ở trẻ em và những người sống trong điều kiện vệ sinh kém. Mặc dù thường bị xem nhẹ, nhưng giun đũa có thể gây nhiều tác hại như đau bụng, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa, hay thậm chí tắc ruột nếu số lượng giun lớn. Hiểu rõ về giun đũa và những triệu chứng điển hình khi bị nhiễm sẽ giúp bạn chủ động phòng tránh và xử lý kịp thời.

Giun đũa là gì?

Giun đũa (tên khoa học là Ascaris lumbricoides) là một loại giun tròn ký sinh phổ biến nhất ở người và thường được lây truyền qua đường tiêu hóa, chủ yếu do nuốt phải trứng giun có trong đất bị ô nhiễm. Loài giun này thuộc nhóm giun tròn lớn, có thể tồn tại và phát triển trong ruột non của người. 

Giun đũa cái trưởng thành có thể dài từ 20 đến 30 cm, trong khi giun đực nhỏ hơn, chỉ từ 15 đến 20 cm. Về hình dạng, giun có màu hồng, vàng hoặc trắng, giun cái thường dày hơn và có phần đuôi thẳng, còn giun đực mảnh hơn và có phần đuôi cong vào bụng với hai gai giao phối đặc trưng.

Một điểm đáng chú ý là giun đũa trưởng thành không sinh sản trong cơ thể người. Sau khoảng một năm, giun già sẽ chết và được đào thải ra ngoài qua đường tiêu hóa. Vì lý do này, trong một số trường hợp không tái nhiễm, bệnh có thể tự khỏi. 

Tuy nhiên, nguy cơ tái nhiễm là rất cao nếu người bệnh tiếp tục tiếp xúc với nguồn đất hoặc thực phẩm nhiễm trứng giun. Do đó, việc điều trị không chỉ dừng lại ở thuốc tẩy giun mà còn đòi hỏi sự phối hợp giữa nhiều chuyên khoa để đảm bảo chăm sóc toàn diện, giáo dục về vệ sinh cá nhân, cải thiện điều kiện sống và phòng ngừa lây nhiễm trở lại.

Triệu chứng thường gặp khi bị nhiễm giun đũa

Khi bị nhiễm giun đũa, nhiều người có thể không có triệu chứng rõ rệt, đặc biệt nếu số lượng giun ít. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, dấu hiệu đầu tiên có thể rất rõ ràng, chẳng hạn như nhìn thấy một con giun sống trong phân hoặc chất nôn.

Triệu chứng lâm sàng khi nhiễm giun đũa phụ thuộc vào giai đoạn phát triển của giun và vị trí chúng cư trú trong cơ thể. Ở giai đoạn sớm, khi ấu trùng di chuyển qua phổi, người bệnh có thể xuất hiện các biểu hiện hô hấp như ho, khó thở, thở khò khè, sốt nhẹ, thậm chí ho ra máu. Hiện tượng này gọi là hội chứng Loeffler, thường đi kèm tăng bạch cầu ái toan, một dấu hiệu đặc trưng cho phản ứng viêm do ký sinh trùng gây ra.

Khi giun trưởng thành cư trú ở ruột non, người bệnh có thể bị đau bụng từng cơn, đầy hơi, buồn nôn, nôn, chán ăn, tiêu chảy không đặc hiệu hoặc các vấn đề về tiêu hóa kéo dài. 

Trong những trường hợp nặng hoặc bội nhiễm, giun trưởng thành có thể di chuyển đến các cơ quan khác trong ổ bụng. Nếu xâm nhập vào hệ thống ống mật hoặc tụy, chúng có thể gây viêm đường mật, viêm túi mật, viêm tụy cấp, hoặc thậm chí gây tắc ruột, xoắn ruột, lồng ruột và viêm ruột thừa. Những biến chứng này thường nghiêm trọng và dễ xảy ra hơn ở trẻ nhỏ so với người lớn.

Ở trẻ em, tình trạng nhiễm giun kéo dài có thể dẫn đến suy dinh dưỡng và chậm phát triển thể chất do giun cạnh tranh hấp thu dưỡng chất. Vì vậy, mặc dù nhiều ca nhiễm giun đũa có thể nhẹ và không có biểu hiện, việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Phòng ngừa nhiễm giun đũa sao cho đúng?

Để phòng ngừa nhiễm giun đũa, đặc biệt nếu đang sinh sống hoặc có kế hoạch đến những khu vực có tỷ lệ lây nhiễm cao, việc duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường là yếu tố then chốt. Giun đũa lây truyền chủ yếu qua đường tiêu hóa, khi con người vô tình nuốt phải trứng giun có trong đất, nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm. Vì vậy nên hạn chế tiếp xúc trực tiếp với đất có khả năng bị nhiễm trứng giun, nhất là những vùng đất có sử dụng phân chuồng để bón cây. Nếu buộc phải tiếp xúc, hãy sử dụng găng tay và rửa sạch tay ngay sau đó.

Việc rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn giun đũa xâm nhập vào cơ thể. Đối với trẻ nhỏ, cần tập cho trẻ thói quen rửa tay đúng cách và thường xuyên, vì đây là nhóm đối tượng dễ bị nhiễm giun do hay tiếp xúc với đất, đồ vật bẩn mà chưa ý thức rõ về vệ sinh.

Ngoài ra, thực phẩm cũng là nguồn lây truyền phổ biến. Các loại rau củ và trái cây sống nên được rửa kỹ dưới vòi nước sạch, gọt vỏ nếu có thể, hoặc nấu chín trước khi ăn, đặc biệt là khi thực phẩm được trồng trên đất sử dụng phân hữu cơ hoặc phân chuồng chưa qua xử lý.

Cuối cùng, nên sử dụng nhà vệ sinh có hệ thống xử lý chất thải hợp vệ sinh. Tránh đi vệ sinh ngoài trời, vì điều này không chỉ làm tăng nguy cơ lây lan trứng giun ra môi trường mà còn tạo điều kiện để vòng đời của giun tiếp tục lây nhiễm cho cộng đồng. Những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả này sẽ góp phần giảm đáng kể nguy cơ nhiễm giun đũa và bảo vệ sức khỏe cho bản thân cũng như những người xung quanh.

Bài viết trên đã thông tin đến bạn đọc về giun đũa. Nhiễm giun đũa là một tình trạng phổ biến nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả nếu thực hiện tốt các biện pháp vệ sinh cá nhân, ăn chín uống sôi và tẩy giun định kỳ. Khi xuất hiện các triệu chứng như đau bụng âm ỉ, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa kéo dài hay thấy giun trong phân, nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị sớm. Chủ động nhận biết và phòng tránh sẽ giúp bảo vệ sức khỏe cho cả bạn và người thân trong gia đình.