Ghẻ lở hắc lào​: Dấu hiệu và cách phân biệt

Nhiều người dễ nhầm lẫn giữa ghẻ lở hắc lào do cả hai đều gây ngứa, nổi mẩn và có xu hướng lan rộng. Tuy nhiên, đây là hai bệnh lý khác nhau, do những tác nhân riêng biệt gây ra và cần được điều trị đúng cách. Để tránh tự ý chữa sai, dẫn đến tình trạng nặng thêm, điều quan trọng là phải hiểu rõ dấu hiệu đặc trưng và nguyên nhân của từng bệnh.

Bệnh ghẻ lở và hắc lào là gì?

Hắc lào là một bệnh nhiễm trùng da do nấm, thường thuộc nhóm nấm sợi, phát triển trên các mô chết của cơ thể như da, tóc và móng tay. Khi nhiễm nấm, da thường xuất hiện những vùng phát ban hình tròn, có ranh giới rõ ràng, đỏ, bong vảy và rất ngứa. Chính hình dạng này là lý do bệnh được gọi là "hắc lào", một cách gọi dân gian để chỉ tổn thương dạng vòng như đồng tiền.

Ghẻ, ngược lại, là một bệnh do ký sinh trùng, cụ thể là con cái ghẻ Sarcoptes scabiei gây ra. Loài này đào hang dưới lớp da để đẻ trứng, tạo thành những đường hầm nhỏ li ti, dẫn đến tình trạng ngứa dữ dội, đặc biệt là vào ban đêm. Ghẻ rất dễ lây từ người sang người qua tiếp xúc gần, dùng chung vật dụng cá nhân như chăn, chiếu, quần áo, khăn tắm. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng thường gặp hơn ở những nơi đông đúc, điều kiện vệ sinh kém, như ký túc xá, trại giam, nhà trẻ hoặc vùng khí hậu nóng ẩm.

Cách phân biệt ghẻ lở và hắc lào

Dưới đây là những điểm giúp phân biệt ghẻ lở hắc lào:

Cả hai bệnh đều có thể điều trị được, nhưng nếu để kéo dài, không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn gây tâm lý tự ti do những tổn thương trên da. Vì vậy, việc phát hiện sớm, giữ vệ sinh thân thể và không dùng chung đồ dùng cá nhân là những biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa hiệu quả.

Thông thường, bệnh ghẻ được điều trị bằng các loại kem theo toa, bôi lên toàn thân từ cổ trở xuống. Riêng trẻ nhỏ có thể cần bôi cả vùng cổ và đầu. Vì ghẻ rất dễ lây qua tiếp xúc gần hoặc qua vật dụng dùng chung, nên tất cả thành viên sống chung trong gia đình và bạn tình của người bệnh nên điều trị đồng thời, ngay cả khi chưa có triệu chứng. Trong một số trường hợp nghiêm trọng hoặc ghẻ đóng vảy bác sĩ có thể chỉ định thuốc uống như ivermectin nếu các biện pháp bôi ngoài không mang lại hiệu quả.

Còn đối với hắc lào, bệnh thường được điều trị dựa trên mức độ lan rộng và vị trí tổn thương. Với các trường hợp nhẹ trên da, thuốc bôi không kê đơn có thể đủ để loại bỏ nấm gây bệnh. Những loại thuốc phổ biến bao gồm clotrimazole và miconazole, đây là các thuốc kháng nấm có thể dễ dàng mua tại nhà thuốc. 

Thời gian điều trị thông thường là từ hai đến bốn tuần và cần đảm bảo bôi thuốc đều đặn lên tất cả vùng bị ảnh hưởng cùng lúc. Điều trị không đầy đủ hoặc chỉ bôi một phần cơ thể có thể khiến bệnh lây lan sang vùng da khác.

Lưu ý khi chăm sóc người bị bệnh ngoài da ghẻ lở hắc lào

Một lưu ý quan trọng là không nên dùng corticosteroid dạng bôi ngoài da để điều trị hắc lào. Mặc dù các loại kem này có thể giúp giảm ngứa và đỏ da, nhưng chúng không tiêu diệt được nấm, thậm chí có thể khiến bệnh nặng thêm do làm suy giảm hàng rào bảo vệ tự nhiên của da.

Với bệnh ghẻ, con ghẻ không thể sống sót quá ba ngày nếu không có vật chủ là con người. Tuy nhiên, trong thời gian đó, chúng vẫn có thể bám trên quần áo, ga giường hoặc khăn tắm và tiếp tục lây bệnh cho người khác. Vì vậy, khi có người trong gia đình bị ghẻ, cần thực hiện ngay các biện pháp sau để ngăn ngừa lây lan:

• Giặt toàn bộ quần áo, chăn, drap, khăn tắm mà người bệnh và người trong gia đình đã sử dụng trong vòng ba ngày trước khi bắt đầu điều trị. Nên dùng nước nóng và sấy khô bằng nhiệt để tiêu diệt ký sinh trùng còn sót lại.
• Những vật dụng không thể giặt nên được đóng kín trong túi nhựa, buộc chặt và để yên ít nhất ba ngày trước khi sử dụng lại.
• Tránh tiếp xúc gần với người khác cho đến khi quá trình điều trị hoàn tất để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

Với bệnh hắc lào, do nấm gây ra và có mặt phổ biến trong môi trường sống hằng ngày, nên cần duy trì vệ sinh cá nhân và lối sống sạch sẽ:

• Luôn giữ cho da khô ráo và sạch sẽ, đặc biệt là những vùng dễ bị ẩm như bẹn, nách, kẽ ngón chân.
• Thay tất và đồ lót hằng ngày, nhất là sau khi vận động mạnh hoặc ra nhiều mồ hôi.
• Không dùng chung quần áo, khăn tắm, lược, bàn chải hoặc các vật dụng cá nhân khác với người khác.

Việc phòng ngừa không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn hạn chế nguy cơ lây bệnh cho người khác, đặc biệt trong những môi trường tập thể như trường học, nhà trẻ, ký túc xá hoặc gia đình có đông người. Giữ thói quen vệ sinh tốt là chìa khóa quan trọng để ngăn chặn cả ghẻ lở lẫn hắc lào.

Ghẻ lở hắc lào tuy là những bệnh da liễu phổ biến nhưng lại dễ lây lan và kéo dài nếu không được điều trị đúng cách. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cùng với hiểu biết về nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp người bệnh chủ động đi khám và điều trị sớm. Đồng thời, giữ vệ sinh cá nhân, không dùng chung đồ dùng và tuân thủ hướng dẫn điều trị sẽ giúp hạn chế nguy cơ tái phát và lây nhiễm trong cộng đồng.