Dịch bạch hầu và những thông tin cần biết

Bạch hầu là một bệnh nhiễm trùng cấp tính do vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây ra, có khả năng lây lan nhanh chóng và để lại nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bạch hầu có nguy cơ bùng phát tại một số khu vực, mọi người cần trang bị kiến thức về bệnh lý, con đường lây truyền, dấu hiệu nhận biết và phương pháp phòng ngừa. Cùng tìm hiểu những thông tin trên qua bài viết dưới đây.

Bệnh bạch hầu là gì? Nguyên nhân bệnh bạch hầu

Bệnh bạch hầu là một bệnh nhiễm trùng cấp tính, trong đó một số chủng Corynebacterium diphtheriae sản xuất độc tố có thể gây nhiễm độc toàn thân. Loại vi khuẩn này tồn tại ở dạng gram dương, hiếu khí, không di động và không sinh bào tử. Chúng phát triển mạnh trong môi trường giàu oxy, đặc biệt là ở đường hô hấp trên như mũi, họng, thanh quản và đôi khi ở da hoặc niêm mạc.

Bệnh bạch hầu thường gặp nhất ở dạng bạch hầu họng, đặc trưng bởi sự hình thành lớp giả mạc màu trắng ngà hoặc xám dày, dai, bám chặt vào niêm mạc amidan, hầu họng. Khác với lớp mủ thông thường, giả mạc bạch hầu rất khó bóc tách, dễ gây chảy máu khi loại bỏ và có thể nhanh chóng mọc lại. Bên trong giả mạc chứa fibrin, tế bào hoại tử và vi khuẩn gây bệnh.

Bạch hầu lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp khi người lành hít phải các giọt bắn chứa vi khuẩn từ dịch tiết đường hô hấp của người bệnh hoặc người mang trùng không triệu chứng. Ngoài ra, bệnh cũng có thể lây qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ tổn thương da của người bệnh hoặc qua các vật dụng nhiễm khuẩn.

Cơ chế gây bệnh:

Vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae sản sinh ra một loại ngoại độc tố cực mạnh, gây ức chế tổng hợp protein của tế bào vật chủ. Độc tố này lan vào máu, tấn công nhiều cơ quan quan trọng như tim, thận, hệ thần kinh, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm cơ tim, viêm phổi, liệt cơ hô hấp và tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.

Triệu chứng:

• Sốt nhẹ hoặc sốt cao, mệt mỏi, chán ăn.

• Đau họng, khàn tiếng, khó nuốt.

• Xuất hiện giả mạc ở họng, amidan hoặc thanh quản.

• Sưng hạch vùng cổ, gây ra hiện tượng cổ bò (do hạch sưng to).

• Trường hợp nặng có thể xuất hiện khó thở, tím tái do tắc nghẽn đường hô hấp.

Tình hình dịch bạch hầu tại Việt Nam

Trước khi vắc xin bạch hầu được triển khai rộng rãi, bệnh từng bùng phát thành dịch tại nhiều địa phương, nhất là các khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Nhờ vào việc triển khai tiêm chủng, tỷ lệ mắc bệnh đã giảm đáng kể, tuy nhiên, những năm gần đây, bạch hầu có dấu hiệu quay trở lại ở các khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Theo Bộ Y tế, năm 2023, Việt Nam ghi nhận 57 ca mắc bạch hầu, tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Thái Nguyên, Điện Biên, Hà Giang, với 7 trường hợp tử vong. Đặc biệt, từ đầu năm 2024 đến nay, đã có nhiều ổ dịch mới xuất hiện ở Nghệ An, Bắc Giang và các tỉnh vùng cao như Tuyên Quang, Hà Giang. Nguyên nhân chính được cho là do tỷ lệ tiêm vắc xin chưa đạt mức khuyến cáo, cùng với điều kiện sống chật chội, vệ sinh kém, tạo điều kiện cho vi khuẩn lây lan nhanh chóng.

Các cơ quan y tế đang tích cực triển khai các biện pháp khoanh vùng, xử lý ổ dịch và tăng cường tiêm chủng để kiểm soát tình hình.

Biến chứng của bệnh bạch hầu

Bạch hầu là bệnh lý nghiêm trọng không chỉ vì khả năng lây lan nhanh chóng mà còn do những biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh nếu không được điều trị kịp thời. Dưới đây là một số biến chứng nguy hiểm của bệnh bạch hầu:

• Tắc nghẽn đường thở: Giả mạc dày và dai bám chặt vào niêm mạc vùng họng, amidan, thanh quản có thể lan xuống khí quản, gây tắc nghẽn đường thở, dẫn đến khó thở nghiêm trọng, ngạt thở cấp tính.

• Nhiễm độc tim: Độc tố bạch hầu có thể gây viêm cơ tim, làm rối loạn nhịp tim, suy tim cấp hoặc thậm chí dẫn đến đột tử.

• Tổn thương thần kinh: Bạch hầu có thể gây viêm dây thần kinh ngoại biên, dẫn đến các biến chứng như liệt cơ hô hấp, liệt màn hầu, rối loạn vận động và cảm giác, thậm chí tê liệt toàn thân.

• Nhiễm trùng toàn thân: Vi khuẩn và độc tố lan vào máu, gây ra tình trạng nhiễm trùng huyết, viêm phổi, suy đa tạng, nguy cơ tử vong rất cao.

Nếu không được điều trị kịp thời, người bệnh có thể tử vong chỉ sau vài ngày, thường trong vòng 6 – 10 ngày, do các biến chứng nghiêm trọng như ngạt thở, viêm cơ tim cấp hoặc suy hô hấp.

Cách phòng ngừa bệnh bạch hầu

Tiêm vắc xin phòng bệnh bạch hầu là biện pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả nhất. Hiện nay, vắc xin bạch hầu được kết hợp trong nhiều loại vắc xin đa giá như:

• Vắc xin 6 trong 1: Phòng 6 bệnh bao gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và các bệnh do Haemophilus influenzae tuýp B (Hib).

• Vắc xin 5 trong 1: Phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và bệnh do Hib.

• Vắc xin 4 trong 1: Phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt.

• Vắc xin 3 trong 1: Phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván.

Lịch tiêm chủng:

Những trường hợp đã tiêm đủ miễn dịch cơ bản bạch hầu - uốn ván cần tiêm nhắc 01 liều lúc 07 tuổi và nhắc mỗi 10 năm.

Từ 07 tuổi trở lên chưa tiêm bạch hầu - uốn ván hoặc không rõ lịch sử, lịch tiêm cơ bản gồm 02 mũi:

• Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên.
• Mũi 2: 01 tháng sau mũi 1.
• Tiêm nhắc mũi 3: 06 tháng sau mũi 2.
• Tiêm nhắc mỗi 10 năm để tăng cường miễn dịch các bệnh bạch hầu, uốn ván.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là đơn vị hàng đầu cung cấp đa dạng các dịch vụ tiêm chủng như: Tiêm lẻ, tiêm theo yêu cầu, mua đặt giữ vắc xin theo yêu cầu, đặt giữ vắc xin online… Với những ưu điểm như tiêm nhẹ - ít đau, vắc xin chính hãng - đa chủng loại, giá tốt, hệ thống lưu trữ đạt chuẩn GSP, Long Châu là điểm đến đáng tin cậy cho quý khách hàng mỗi khi có nhu cầu về tiêm chủng. Liên hệ với Tiêm chủng Long Châu qua Hotline 1800 6928 để được tư vấn, hẹn lịch miễn phí hoặc đặt lịch online tại đây.

Ngoài tiêm vắc xin, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa cá nhân và cộng đồng cũng vô cùng quan trọng:

• Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc môi trường công cộng.

• Đeo khẩu trang: Giúp giảm nguy cơ lây lan qua đường hô hấp, nhất là khi tiếp xúc gần với người có triệu chứng hô hấp.

• Vệ sinh môi trường sống: Giữ gìn nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng, thường xuyên lau dọn bề mặt các vật dụng tiếp xúc nhiều như tay nắm cửa, bàn ghế, điện thoại.

• Hạn chế tiếp xúc: Tránh tiếp xúc gần với người nghi ngờ mắc bệnh, nếu bắt buộc phải chăm sóc người bệnh, cần đeo khẩu trang và rửa tay sạch sau mỗi lần tiếp xúc.

• Tăng cường sức đề kháng: Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, uống nhiều nước, nghỉ ngơi hợp lý, rèn luyện thể lực để nâng cao khả năng chống đỡ bệnh tật.

• Theo dõi sức khỏe: Nếu có dấu hiệu sốt, đau họng, khó thở hoặc tiếp xúc gần với người mắc bệnh bạch hầu, cần đến cơ sở y tế để được tư vấn, khám và điều trị kịp thời.

Dịch bạch hầu tuy nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa hiệu quả nếu chúng ta chủ động tiêm vắc xin đầy đủ và thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng chống. Trước tình hình dịch bệnh có nguy cơ quay trở lại, mỗi người cần nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe, không chỉ cho bản thân mà còn cho cả cộng đồng. Chủ động phòng bệnh hôm nay chính là cách bảo vệ tương lai của chính bạn và những người thân yêu.