Vi khuẩn bạch hầu gây nguy hiểm cho sức khoẻ như thế nào?

Vi khuẩn bạch hầu (Corynebacterium diphtheriae) là tác nhân gây ra bệnh bạch hầu, căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Vi khuẩn bạch hầu có khả năng lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp và tiếp xúc trực tiếp, không chỉ ảnh hưởng đến người bệnh mà còn đe dọa sức khỏe cộng đồng. Vậy vi khuẩn bạch hầu nguy hiểm đến mức nào, và tại sao cần có biện pháp phòng ngừa hiệu quả?

Vi khuẩn bạch hầu là gì?

Vi khuẩn bạch hầu có tên khoa học là Corynebacterium diphtheriae, thuộc họ Corynebacteriaceae. Họ vi khuẩn này bao gồm nhiều loại khác nhau như Erysipelothrix, Corynebacterium, Listeria, nhưng phần lớn trong số đó không gây bệnh ở người. Chỉ có Corynebacterium diphtheriae là tác nhân chính gây ra bệnh bạch hầu, một căn bệnh nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến đường hô hấp và hệ thần kinh.

Vi khuẩn bạch hầu có thể tồn tại cả trong môi trường tự nhiên lẫn bên trong cơ thể người hoặc động vật. Theo các chuyên gia, loại vi khuẩn này có thể sống trong đất, ký sinh trên da, niêm mạc đường hô hấp của con người và động vật. Chúng là vi khuẩn hiếu khí, có khả năng phát triển mạnh trong môi trường chứa máu và huyết thanh, tạo điều kiện thuận lợi để sinh sôi và lây lan.

Một đặc điểm quan trọng của Corynebacterium diphtheriae là khả năng thích nghi với môi trường nhờ lớp nhầy bảo vệ. Nhờ đó, chúng có thể tồn tại tốt ngay cả trong điều kiện khô hanh, lạnh giá. Tuy nhiên, thời gian sống của vi khuẩn này có sự khác biệt tùy vào từng môi trường:

• Trong vải vóc, quần áo: Có thể sống khoảng 30 ngày.

• Trong nước hoặc sữa tươi: Tồn tại khoảng 20 ngày.

• Trong tử thi: Có thể sống đến 15 ngày.

Dù có khả năng sống dai dẳng trong nhiều môi trường, vi khuẩn bạch hầu lại nhạy cảm với một số yếu tố vật lý và hóa học. Cụ thể:

• Ánh sáng mặt trời: Dưới ánh nắng trực tiếp, vi khuẩn bị tiêu diệt sau vài giờ; nếu tiếp xúc với ánh sáng khuếch tán, chúng có thể tồn tại vài ngày.

• Nhiệt độ cao: Khi ở mức 58°C, vi khuẩn chỉ sống được khoảng 10 phút.

• Chất sát khuẩn: Khi tiếp xúc với cồn 60 độ, phenol 1% hoặc các chất khử trùng mạnh, vi khuẩn sẽ bị tiêu diệt trong chưa đầy 1 phút.

Vi khuẩn bạch hầu có thể tồn tại khá lâu trong điều kiện môi trường thích hợp, đặc biệt là nơi có độ ẩm và chất hữu cơ. Tuy nhiên, chúng cũng có độ nhạy cảm cao với nhiệt độ, ánh sáng và chất sát khuẩn, vì vậy việc vệ sinh cá nhân, tiệt trùng đồ dùng cá nhân và tiêm vắc xin bạch hầu là những biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả.

Cơ chế gây bệnh của vi khuẩn bạch hầu

Vi khuẩn bạch hầu (Corynebacterium diphtheriae) chỉ có thể gây bệnh khi chúng bị nhiễm beta-phage, một loại thực khuẩn thể có khả năng mang gen tạo độc tố. Khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn này bám vào lớp niêm mạc đường hô hấp và bắt đầu sản sinh nội độc tố, gây tổn thương mô và làm phát sinh các biến chứng nguy hiểm.

Sau khi bám vào lớp niêm mạc, vi khuẩn bạch hầu giải phóng độc tố ngay tại vị trí nhiễm khuẩn. Độc tố này nhanh chóng được hấp thu vào máu, lan đến các cơ quan khác trong cơ thể. Chúng gây ra tổn thương cục bộ tại vị trí xâm nhập, đồng thời có thể di căn và phân hủy các protein quan trọng, đặc biệt là trên hệ thần kinh, tim mạch và cơ.

Những bệnh lý thường gặp do vi khuẩn bạch hầu gây ra bao gồm:

• Viêm mũi họng màng;

• Nhiễm trùng da;

• Viêm thanh khí quản tắc nghẽn.

Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển nghiêm trọng, gây các biến chứng nguy hiểm như:

• Tắc nghẽn đường thở, dẫn đến khó thở và suy hô hấp.

• Viêm cơ tim, có thể gây suy tim hoặc rối loạn nhịp tim.

• Tổn thương hệ thần kinh trung ương (CNS) do tác động của độc tố, gây yếu liệt cơ và các vấn đề thần kinh nghiêm trọng.

Dựa trên đặc tính sinh hóa, hình thái khuẩn lạc và khả năng tan máu, vi khuẩn bạch hầu được chia thành bốn kiểu gen chính:

• Mitis: Kiểu gen Mitis được xác định bởi gen mecA kiểu Mitis. Đây là loại phổ biến nhất, có khả năng gây bệnh dai dẳng và dịch tản phát.

• Intermedius: Kiểu gen Intermedius mang gen mecA kiểu Intermedius. Đây là dạng trung gian, kết hợp nhiều đặc điểm của các kiểu gen khác. Ít gây dịch bệnh hơn so với kiểu Mitis.

• Gravis: Kiểu gen Gravis được xác định bởi gen mecA kiểu Gravis. Loại này có thể gây bệnh ở mức độ nghiêm trọng, với triệu chứng nặng hơn các kiểu gen khác. Có khả năng tạo ra các đợt dịch bệnh quy mô lớn.

• Belfanti: Ngoài ba kiểu gen trên, vi khuẩn bạch hầu còn tồn tại dưới dạng Belfanti, mặc dù ít phổ biến hơn.

Vi khuẩn bạch hầu có khả năng gây bệnh mạnh khi nhiễm beta-phage và sản sinh độc tố, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan quan trọng trong cơ thể. Dựa vào đặc điểm sinh học, chúng được chia thành bốn kiểu gen chính, mỗi loại có mức độ gây bệnh khác nhau. Hiểu rõ về cơ chế gây bệnh và các biến thể của vi khuẩn giúp các chuyên gia y tế có biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn.

Vi khuẩn bạch hầu gây nguy hiểm cho sức khoẻ như thế nào?

Vi khuẩn bạch hầu (Corynebacterium diphtheriae) là một tác nhân gây bệnh nguy hiểm với khả năng lây lan nhanh chóng và có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng. Bệnh bạch hầu không chỉ ảnh hưởng đến người mắc mà còn có nguy cơ lây nhiễm cao trong cộng đồng nếu không được kiểm soát kịp thời.

Bệnh bạch hầu lây truyền chủ yếu qua:

• Tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc người mang vi khuẩn mà không có triệu chứng.

• Hít phải giọt bắn chứa vi khuẩn từ người bệnh khi ho, hắt hơi hoặc nói chuyện.

• Chạm vào đồ vật nhiễm vi khuẩn như quần áo, khăn tay hoặc bề mặt có chứa vi khuẩn.

• Đáng lo ngại hơn, một người có thể bị nhiễm vi khuẩn bạch hầu nhiều lần, ngay cả khi đã từng mắc bệnh trước đó.

Tỷ lệ tử vong và nhóm nguy cơ cao:

• Vi khuẩn bạch hầu có thể gây tử vong, đặc biệt ở những nhóm đối tượng có hệ miễn dịch suy yếu. Theo thống kê:

• Tỷ lệ tử vong trung bình của bệnh bạch hầu dao động từ 5 – 10%.

• Ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi và người trên 40 tuổi, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 20%.

Nếu không được điều trị kịp thời hoặc chưa tiêm vắc xin bạch hầu, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 30%.

Phụ nữ mang thai nhiễm vi khuẩn bạch hầu có nguy cơ tử vong cao, lên đến 50%. Trong số những thai phụ có thể bảo toàn được tính mạng, khoảng 1/3 bị sảy thai hoặc sinh non. Điều này cho thấy vi khuẩn bạch hầu không chỉ ảnh hưởng đến người mẹ mà còn đe dọa trực tiếp đến thai nhi.

Biện pháp phòng bệnh bạch hầu hiệu quả

Bệnh bạch hầu là một bệnh lý nguy hiểm, có khả năng lây nhiễm mạnh và tỷ lệ tử vong cao nếu không được phòng ngừa và điều trị đúng cách. Bạch hầu lây lan chủ yếu qua đường hô hấp, vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo thực hiện cách ly và điều trị đối với cả bệnh nhân và những người mang mầm bệnh. Tuy nhiên, tiêm vắc xin vẫn là phương pháp chủ động và hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Những nhóm đối tượng dễ tổn thương như trẻ em, người lớn tuổi và phụ nữ mang thai cần đặc biệt chú ý đến việc tiêm vắc xin bạch hầu để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi căn bệnh nguy hiểm này.

Tại Việt Nam, chưa có vắc xin đơn lẻ chỉ phòng bệnh bạch hầu, mà chủ yếu là vắc xin phối hợp, giúp bảo vệ cùng lúc khỏi nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Vắc xin này mang lại hiệu quả phòng bệnh cao, lên đến trên 95%, được Bộ Y tế khuyến cáo sử dụng rộng rãi.

Hiện nay, vắc xin phối hợp phòng bạch hầu giúp giảm số lần tiêm, hạn chế cảm giác đau và khó chịu; bảo vệ toàn diện, ngăn ngừa nhiều bệnh cùng lúc:

• Vắc xin 6 trong 1 Infanrix Hexa (GSK – Bỉ)/Hexaxim (Sanofi – Pháp): Giúp bảo vệ trẻ khỏi 6 bệnh nguy hiểm bao gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và các bệnh do vi khuẩn Hib.

• Vắc xin 4 trong 1 Tetraxim 0.5ml (Sanofi – Pháp) chỉ định để phòng ngừa các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt.

• Vắc xin 3 trong 1 Adacel (Sanofi – Pháp)/Boostrix (GSK – Bỉ) chống lại các bệnh bạch hầu, uốn ván và ho gà.

• Vắc xin uốn ván bạch hầu hấp phụ (Td) – Việt Nam phòng các bệnh uốn ván và bạch hầu.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh bạch hầu dành cho cả trẻ em và người lớn, đảm bảo nguồn vắc xin chính hãng, số lượng lớn, được nhập khẩu từ các hãng dược phẩm hàng đầu thế giới. Bảo quản nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn GSP, trong hệ thống kho lạnh và dây chuyền lạnh (Cold Chain) đạt chuẩn quốc tế, đảm bảo duy trì nhiệt độ 2 – 8°C theo yêu cầu nhà sản xuất. Dịch vụ chuyên nghiệp, quy trình tiêm chủng an toàn, được thực hiện bởi đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm. Bạn có thể liên hệ hotline 1800 6928 để đăng ký tiêm vắc xin phối hợp phòng bệnh bạch hầu tại Trung tâm tiêm chủng Long Châu chủ động bảo vệ sức khỏe toàn diện.