Dị ứng hải sản có tiêm vắc xin được không? Những điều bạn cần nắm rõ

Trong bối cảnh dịch bệnh truyền nhiễm vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, việc tiêm vắc xin là giải pháp then chốt giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, một số người bị dị ứng thực phẩm, đặc biệt là dị ứng hải sản, vẫn còn nhiều băn khoăn. Câu hỏi "dị ứng hải sản có tiêm vắc xin được không?" thường xuyên được đặt ra, nhưng câu trả lời không hoàn toàn như nhiều người nghĩ. Bài viết này sẽ giúp bạn có được cái nhìn đầy đủ, khoa học và chính xác để đưa ra quyết định tiêm chủng đúng đắn.

Dị ứng hải sản có tiêm vắc xin được không?

Dị ứng hải sản là phản ứng của hệ miễn dịch với các protein có trong thực phẩm như tôm, cua, sò, mực... Tuy nhiên, các thành phần này không có mặt trong hầu hết các loại vắc xin, bao gồm vắc xin phòng COVID‑19. Vì vậy, người có tiền sử dị ứng hải sản không bị chống chỉ định tiêm vắc xin, ngoại trừ các trường hợp đã từng phản ứng phản vệ với chính vắc xin hoặc một trong các tá dược của vắc xin.

Dị ứng hải sản có tiêm vắc xin được không? Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các khuyến nghị của Bộ Y tế, người dị ứng hải sản vẫn có thể tiêm chủng, nếu được khám sàng lọc đầy đủ và tiêm tại cơ sở y tế đạt tiêu chuẩn. Quy trình tiêm vaccine đã được thiết kế để đảm bảo an toàn cao nhất, đặc biệt đối với những người có tiền sử dị ứng, bao gồm thời gian theo dõi sau tiêm và phương án xử trí phản ứng nếu có.

Những lưu ý an toàn khi tiêm vắc xin cho người dị ứng hải sản

Mặc dù không bị chống chỉ định, người bị dị ứng hải sản vẫn cần lưu ý một số vấn đề quan trọng để đảm bảo an toàn khi tiêm vắc xin. Đây là bước cần thiết nhằm giảm thiểu mọi nguy cơ phản ứng không mong muốn. Những lưu ý mà người dị ứng hải sản cần biết khi tiêm chủng, bao gồm:

Khai báo y tế chi tiết trước khi tiêm

Trước khi tiến hành tiêm vaccine, người có tiền sử dị ứng hải sản cần cung cấp thông tin chi tiết về loại dị ứng từng gặp, mức độ phản ứng (phát ban, ngứa, khó thở, sốc phản vệ), cũng như các loại thuốc đang sử dụng. Thông tin này rất quan trọng giúp bác sĩ đánh giá nguy cơ và đưa ra hướng dẫn phù hợp, có thể là chỉ định tiêm ngay, tạm hoãn hoặc chuyển lên tuyến y tế cao hơn nếu cần.

Khám sàng lọc tại cơ sở y tế đủ điều kiện

Việc tiêm chủng cho người dị ứng cần thực hiện tại các cơ sở y tế được trang bị đầy đủ thiết bị và nhân lực xử trí phản vệ. Các bác sĩ cần kiểm tra tiền sử dị ứng, đo huyết áp, nhịp tim và đánh giá nguy cơ trước khi ra quyết định tiêm. Cơ sở tiêm cũng cần có đầy đủ thuốc cấp cứu như epinephrine, corticoid và các thiết bị hỗ trợ hô hấp trong trường hợp khẩn cấp.

Theo dõi sát sau tiêm ít nhất 15 - 30 phút

Ngay sau khi tiêm, người có tiền sử dị ứng nên được theo dõi tại chỗ ít nhất 30 phút. Trong thời gian này, nhân viên y tế có thể phát hiện và xử lý kịp thời các phản ứng bất thường nếu xảy ra, đặc biệt là phản vệ - một tình trạng hiếm nhưng cần xử trí cấp cứu. Thời gian theo dõi này là tiêu chuẩn quốc tế và nên được thực hiện nghiêm túc.

Mang theo thuốc dự phòng nếu có chỉ định

Với những trường hợp từng bị sốc phản vệ do dị ứng thực phẩm, bác sĩ có thể chỉ định mang theo bút tiêm epinephrine để dự phòng. Dù khả năng xảy ra phản ứng nghiêm trọng là rất thấp, nhưng việc chuẩn bị đầy đủ vẫn giúp tăng mức độ an toàn và tạo tâm lý yên tâm cho người tiêm.

Trường hợp nào cần hoãn hoặc không được tiêm vắc xin?

Việc hoãn hoặc chống chỉ định tiêm vaccine không chỉ dựa vào tiền sử dị ứng hải sản, mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố lâm sàng khác. Nắm rõ các tiêu chí này sẽ giúp tránh tình trạng hoang mang hoặc trì hoãn tiêm không cần thiết. Dưới đây là những trường hợp cần hoãn tiêm hoặc không được tiêm vắc xin, cụ thể như sau:

Các trường hợp nên tạm hoãn tiêm chủng

Một số tình huống có thể gây nhiễu phản ứng tiêm hoặc tăng nguy cơ biến chứng cần được hoãn lại, bao gồm:

• Người đang sốt cao ≥ 38,5 độC hoặc mắc bệnh nhiễm trùng cấp tính.
• Giai đoạn đang điều trị dị ứng cấp như nổi mẩn toàn thân, khó thở, hen phế quản chưa ổn định.
• Đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch liều cao hoặc vừa trải qua phẫu thuật lớn.

Tạm hoãn không có nghĩa là không được tiêm, mà là chờ đến thời điểm an toàn hơn để đảm bảo hiệu quả và giảm nguy cơ.

Các trường hợp chống chỉ định tuyệt đối

Không phải ai dị ứng cũng bị chống chỉ định tiêm. Tuy nhiên, có một số điều kiện bắt buộc không được tiêm vắc xin, bao gồm:

• Đã từng sốc phản vệ độ 3 trở lên sau một liều vắc xin cùng loại.
• Dị ứng nghiêm trọng với thành phần trong vắc xin như polyethylene glycol (PEG), polysorbate hoặc gelatin, đặc biệt khi không có vắc xin thay thế.
• Có chẩn đoán hội chứng tăng tế bào mast (mastocytosis) nặng hoặc đang điều trị miễn dịch đặc hiệu.

Vì sao người dị ứng vẫn nên tiêm vắc xin đầy đủ?

Với tỷ lệ phản ứng nghiêm trọng thấp, lợi ích của tiêm vắc xin với người dị ứng hải sản vẫn vượt trội so với rủi ro tiềm ẩn. Câu hỏi “dị ứng hải sản có tiêm vắc xin được không?” vì thế nên được hiểu theo hướng tích cực, dựa trên cơ sở khoa học và tư vấn y tế. Dưới đây là những lợi ích khi tiêm vắc xin đầy đủ:

Vắc xin giúp bảo vệ hiệu quả trước nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm

Các loại vắc xin hiện nay như vắc xin COVID‑19, vắc xin cúm mùa, sởi - quai bị - rubella… có hiệu quả cao trong phòng bệnh. Tiêm chủng giúp giảm tỷ lệ nhập viện, biến chứng nặng và tử vong, đặc biệt ở người có bệnh nền hoặc hệ miễn dịch yếu. Ngay cả khi có dị ứng hải sản, nếu không có chống chỉ định cụ thể, người dân vẫn nên tiêm để tăng cường miễn dịch cộng đồng.

Phản ứng dị ứng do vắc xin là rất hiếm gặp

Theo thống kê, tỷ lệ sốc phản vệ sau tiêm vắc xin COVID‑19 là khoảng 2 - 5 ca/một triệu liều. Con số này thấp hơn nhiều so với nguy cơ biến chứng nếu không tiêm và mắc bệnh. Nhờ quy trình sàng lọc và theo dõi sau tiêm, hầu hết các trường hợp có thể được xử trí an toàn và nhanh chóng.

Hướng dẫn tiêm chủng dành cho người dị ứng hải sản

Khi đã có câu trả lời chắc chắn cho vấn đề “dị ứng hải sản có tiêm vắc xin được không?”, bước tiếp theo là đảm bảo việc tiêm chủng được tiến hành một cách an toàn, có kiểm soát. Dưới đây là các hướng dẫn thực tiễn mà người có tiền sử dị ứng hải sản nên tuân thủ và được chia thành ba giai đoạn:

• Trước tiêm;
• Trong quá trình tiêm;
• Sau tiêm. 

Mỗi giai đoạn đều có những lưu ý riêng, góp phần làm giảm rủi ro và nâng cao hiệu quả bảo vệ sức khỏe. Cụ thể như sau:

Trước khi tiêm

Giai đoạn chuẩn bị là nền tảng quyết định sự an toàn của quá trình tiêm chủng. Đối với người dị ứng hải sản, việc cung cấp thông tin đầy đủ và mang theo các vật dụng y tế cần thiết giúp bác sĩ đánh giá đúng tình trạng và đưa ra hướng xử trí phù hợp.

Người tiêm cần ghi nhớ và thông báo rõ với bác sĩ:

• Loại hải sản từng dị ứng, triệu chứng cụ thể và thời gian xảy ra;
• Đã từng phản vệ chưa, mức độ và cách xử lý;
• Mang theo phiếu sàng lọc sức khỏe và thuốc epinephrine nếu có chỉ định.

Trong quá trình tiêm

Giai đoạn thực hiện tiêm là thời điểm quan trọng nhất, nơi cần sự phối hợp chặt chẽ giữa người tiêm và nhân viên y tế. Việc sàng lọc kỹ trước tiêm giúp nhận diện nguy cơ sớm, trong khi theo dõi sau tiêm giúp phát hiện kịp thời các phản ứng bất thường. Cụ thể:

• Nhân viên y tế cần khám sàng lọc, hỏi kỹ tiền sử dị ứng;
• Đảm bảo cơ sở có đầy đủ thiết bị cấp cứu phản vệ;
• Theo dõi tối thiểu 15 - 30 phút tại điểm tiêm, không rời khỏi cơ sở ngay sau tiêm.

Sau khi về nhà

Giai đoạn sau tiêm không kém phần quan trọng, đặc biệt đối với người có tiền sử dị ứng. Một số phản ứng có thể xuất hiện muộn sau 24 - 48 giờ. Theo dõi sát tại nhà sẽ giúp phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy phản ứng dị ứng đang tiến triển. Cụ thể:

• Theo dõi các dấu hiệu bất thường như nổi mẩn, ngứa, sưng môi, khó thở;
• Nếu có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào, cần liên hệ ngay với cơ sở y tế gần nhất;
• Tránh vận động mạnh hoặc sử dụng chất kích thích trong 24 giờ sau tiêm.

Việc tiêm vắc xin vẫn hoàn toàn khả thi và an toàn đối với người có tiền sử dị ứng hải sản, nếu được thực hiện đúng quy trình y tế. Câu hỏi “dị ứng hải sản có tiêm vắc xin được không” không nên là nguyên nhân khiến ai đó trì hoãn hoặc từ chối tiêm chủng. Thay vào đó, hãy chủ động khai báo y tế, tuân thủ hướng dẫn từ cơ sở tiêm và theo dõi sức khỏe sau tiêm. Vắc xin là biện pháp bảo vệ hiệu quả nhất trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và mọi người đều xứng đáng có cơ hội tiếp cận lá chắn này, kể cả người bị dị ứng.