Dị ứng có lây không? Giải đáp khoa học và cách phòng ngừa hiệu quả

Trong xã hội hiện đại, dị ứng ngày càng phổ biến với các biểu hiện như hắt hơi, nổi mề đay, viêm mũi, ngứa da… Không ít người nhầm lẫn dị ứng với bệnh lý truyền nhiễm do triệu chứng tương đồng, từ đó nảy sinh tâm lý e ngại, tránh tiếp xúc với người bệnh. Vậy dị ứng có lây không? Bài viết dưới đây sẽ làm rõ để bạn an tâm hơn và biết cách ứng xử đúng khi gặp người bị dị ứng.

Dị ứng có lây không?

Câu trả lời ngắn gọn và chính xác là dị ứng không phải là bệnh lây nhiễm. Khác với các bệnh do vi khuẩn hay virus gây ra, dị ứng không có khả năng lây truyền từ người này sang người khác qua không khí, tiếp xúc hay dùng chung đồ dùng.

Dị ứng là một phản ứng quá mức của hệ miễn dịch với các dị nguyên. Trong đó, dị nguyên là những chất mà người bình thường không phản ứng với nhưng cơ thể người dị ứng lại xem là “kẻ thù”. Những dị nguyên này có thể là phấn hoa, bụi mịn, lông thú, thức ăn, thuốc hoặc các yếu tố môi trường khác.

Quan trọng hơn, dị ứng là tình trạng mang tính cá nhân, phụ thuộc vào cơ địa mỗi người. Yếu tố di truyền, môi trường sống và hệ miễn dịch là những yếu tố chính quyết định khả năng bị dị ứng. Vì vậy, nếu bạn đang thắc mắc dị ứng có lây không thì câu trả lời chắc chắn là không.

Dị ứng lây qua đường nào? 

Như đã nói ở trên, dị ứng không lây. Do đó, dị ứng không lây qua bất kỳ con đường nào. Cụ thể:

• Không lây qua đường hô hấp: Việc tiếp xúc, nói chuyện, thậm chí hắt hơi cạnh người bị dị ứng không khiến bạn bị dị ứng.
• Không lây qua da: Ôm, bắt tay hay chạm vào vùng bị dị ứng cũng không khiến dị ứng “chuyển giao”.
• Không lây qua vật dụng chung: Dùng chung ly, chén, khăn hay đồ sinh hoạt không làm lây dị ứng.

Tuy nhiên, nhiều người vẫn hiểu nhầm rằng dị ứng có thể lây. Nguyên nhân là:

• Các thành viên trong gia đình cùng dị ứng: Điều này thường do cả nhà cùng tiếp xúc một dị nguyên như lông chó, bụi mịn hoặc nấm mốc trong nhà, chứ không phải lây từ người này sang người khác.
• Triệu chứng giống bệnh lây nhiễm: Một số triệu chứng như hắt hơi, phát ban, đỏ mắt, nổi mề đay có thể khiến nhiều người nhầm lẫn với cúm, viêm họng, sởi hoặc thậm chí là thủy đậu.

Do đó, bạn cần phân biệt được dị ứng và bệnh truyền nhiễm. Dưới đây là bảng phân biệt giữa dị ứng và bệnh truyền nhiễm, cụ thể như sau:

Hiểu rõ sự khác biệt này sẽ giúp giảm bớt lo lắng không cần thiết và tránh cách ly không đúng cách với người bị dị ứng.

Dị ứng có di truyền không? 

Mặc dù dị ứng không lây nhưng nó lại có yếu tố di truyền rõ rệt. Nhiều nghiên cứu y khoa cho thấy nếu trong gia đình có người bị dị ứng, đặc biệt là bố mẹ thì con cái sẽ có nguy cơ cao bị dị ứng. Cụ thể:

• Nếu một trong hai (bố hoặc mẹ) bị dị ứng, nguy cơ của con là 30 - 50%.
• Nếu cả bố và mẹ đều bị, nguy cơ ở con có thể tăng lên đến 60 - 80%.

Ngoài yếu tố di truyền, các yếu tố sau cũng làm tăng nguy cơ bị dị ứng:

• Ô nhiễm môi trường: Không khí nhiều bụi mịn, khí thải công nghiệp.
• Hóa chất: Tiếp xúc thường xuyên với thuốc tẩy, chất tẩy rửa, mỹ phẩm chứa chất bảo quản.
• Hệ miễn dịch quá nhạy cảm: Phản ứng mạnh với tác nhân môi trường.
• Giả thuyết vệ sinh: Trẻ em lớn lên trong môi trường quá sạch, ít tiếp xúc vi khuẩn lại dễ bị dị ứng vì hệ miễn dịch không được “huấn luyện” đúng cách.

Những biểu hiện thường gặp của dị ứng 

Dị ứng có nhiều dạng khác nhau, mỗi loại lại có triệu chứng riêng biệt. Dưới đây là một số biểu hiện phổ biến, bao gồm:

• Viêm mũi dị ứng: Hắt hơi, nghẹt mũi, chảy nước mũi trong.
• Mề đay mẩn ngứa: Da nổi ban đỏ, sẩn ngứa, có thể lan rộng khắp người.
• Viêm kết mạc dị ứng: Mắt đỏ, chảy nước mắt, ngứa mắt.
• Dị ứng thức ăn, thuốc: Đau bụng, tiêu chảy, nổi ban, thậm chí sốc phản vệ.

Những biểu hiện này rất dễ bị nhầm với các bệnh như:

• Cảm cúm: Sốt, ho, sổ mũi (giống viêm mũi dị ứng nhưng có kèm sốt).
• Viêm kết mạc do virus: Mắt đỏ, chảy ghèn - khác ở chỗ có thể lây lan.
• Sởi, thủy đậu: Nổi ban, sốt nên dễ nhầm với mề đay nhưng nguyên nhân hoàn toàn khác.

Việc chẩn đoán đúng tình trạng là vô cùng quan trọng để tránh hiểu nhầm rằng dị ứng có lây không, từ đó ứng xử phù hợp và không gây hoang mang.

Cách phòng ngừa và xử lý dị ứng hiệu quả

Dị ứng không gây lây nhiễm nhưng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống nếu không được xử lý đúng cách. Do đó, bên cạnh việc hiểu rõ bản chất dị ứng không lây, mỗi người cần chủ động phòng tránh, xử lý kịp thời khi xuất hiện triệu chứng và truyền thông đúng để giảm kỳ thị. Các biện pháp sau sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc sống chung và kiểm soát dị ứng hiệu quả:

Phòng tránh dị ứng

Phòng tránh là bước quan trọng để hạn chế tối đa các đợt dị ứng tái phát. Người có cơ địa dị ứng nên chủ động tránh xa những yếu tố đã từng gây phản ứng trước đó như phấn hoa, lông thú, nấm mốc, hải sản... Đồng thời, nên tạo một môi trường sống sạch sẽ, thông thoáng, hạn chế bụi mịn và ô nhiễm. Việc lắp đặt máy lọc không khí trong phòng ngủ hay phòng làm việc là một biện pháp hiệu quả. Ngoài ra, trước khi dùng thực phẩm hoặc thuốc mới, cần đọc kỹ thành phần để tránh gặp phải chất dễ gây dị ứng.

Xử lý khi có triệu chứng dị ứng

Khi xuất hiện các triệu chứng dị ứng, người bệnh cần nhanh chóng đánh giá mức độ. Với các triệu chứng nhẹ như hắt hơi, ngứa da, nổi mẩn, có thể dùng thuốc kháng histamin không kê đơn hoặc theo đơn bác sĩ. Tuy nhiên, nếu xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng như khó thở, sưng môi, lưỡi, vùng cổ thì cần cấp cứu ngay lập tức vì đó có thể là sốc phản vệ - tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng. Điều quan trọng là không tự ý dùng thuốc, đặc biệt là corticosteroid hoặc thuốc kháng viêm mạnh, khi chưa có chẩn đoán rõ ràng từ bác sĩ chuyên khoa.

Truyền thông đúng về dị ứng để tránh kỳ thị

Việc hiểu sai rằng dị ứng có thể lây khiến nhiều người bệnh bị kỳ thị không đáng có. Do đó, cần truyền thông đúng đắn rằng dị ứng có lây không thì câu trả lời là không. Từ đó, xây dựng một môi trường thấu hiểu, hỗ trợ người bị dị ứng thay vì né tránh họ. Gia đình, trường học, nơi làm việc nên phổ cập kiến thức cơ bản về dị ứng, đồng thời khuyến khích người bệnh đi khám chuyên khoa miễn dịch - dị ứng để được xét nghiệm, xác định chính xác dị nguyên và có hướng điều trị dứt điểm. Kiến thức đúng là nền tảng quan trọng để sống khỏe và văn minh hơn.

Dị ứng có lây không? Câu trả lời chắc chắn là không. Đây là một rối loạn miễn dịch, không liên quan đến vi khuẩn hay virus và không lây qua hô hấp, tiếp xúc da hay dùng chung vật dụng. Tuy nhiên, triệu chứng của dị ứng dễ gây nhầm lẫn với bệnh truyền nhiễm, khiến nhiều người hiểu sai và lo lắng không cần thiết. Bằng cách nắm vững kiến thức khoa học, phân biệt rõ triệu chứng, phòng ngừa đúng cách và truyền thông hợp lý, chúng ta có thể góp phần bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng một cách hiệu quả.