Dấu hiệu trẻ bị hen suyễn? Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Hen suyễn ở trẻ em là một trong những bệnh lý phổ biến tại Việt Nam và có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Trẻ nhỏ là đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường và dị ứng gây kích thích đường hô hấp. Khi xuất hiện các dấu hiệu trẻ bị hen suyễn như ho dai dẳng, thở khò khè hay thở nhanh gấp, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán và can thiệp sớm.

Dấu hiệu trẻ bị hen suyễn

Dưới đây là một số dấu hiệu trẻ bị hen suyễn thường gặp cần được lưu ý:

Ho kéo dài và tái phát thường xuyên

Trẻ mắc hen suyễn thường bị ho liên tục trong nhiều ngày, đặc biệt là vào ban đêm hoặc khi thay đổi thời tiết. Cơn ho có thể xuất hiện sau vận động hoặc khi ngủ khiến trẻ bị gián đoạn giấc ngủ và mệt mỏi kéo dài. Đây là dấu hiệu phổ biến nhưng dễ nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp thông thường.

Thở khò khè hoặc có tiếng rít khi thở

Một trong những dấu hiệu trẻ bị hen suyễn rõ ràng nhất là tiếng thở khò khè hoặc rít nhẹ mỗi khi trẻ thở. Nguyên nhân là do đường thở bị viêm và phù nề khiến không khí khó lưu thông. Tình trạng này thường đi kèm với cảm giác nặng ngực và khó thở.

Da nhợt nhạt và đổ mồ hôi bất thường

Khi cơn hen diễn ra nặng, trẻ có thể bị tím tái ở môi hoặc mặt do thiếu oxy. Trẻ thở nhanh, lờ đờ và toát mồ hôi nhiều ngay cả khi không hoạt động mạnh. Đây là dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời.

Nguyên nhân gây hen suyễn ở trẻ em

Dưới đây là các nhóm nguyên nhân thường gặp được phân loại dựa trên cơ chế dị ứng hoặc không dị ứng.

Hen phế quản do dị ứng 

Hen phế quản dị ứng không nhiễm khuẩn

Đây là nguyên nhân phổ biến gây hen suyễn ở trẻ em. Tình trạng xảy ra khi trẻ hít phải các dị nguyên như bụi bẩn, phấn hoa, lông thú nuôi hoặc bọ nhà. Ngoài ra, trẻ có thể dị ứng với một số thành phần trong thuốc (như aspirin) hoặc thực phẩm như trứng và chất phụ gia.

Hen phế quản dị ứng nhiễm khuẩn

Một số loại vi khuẩn, virus và nấm mốc khi xâm nhập vào đường hô hấp có thể làm khởi phát phản ứng dị ứng và gây nên hen suyễn. Nhóm nguyên nhân này thường khiến trẻ tái phát cơn hen nhiều lần nếu không điều trị triệt để.

Hen phế quản không do dị ứng

Nguyên nhân có thể bắt nguồn từ yếu tố di truyền. Ngoài ra, các yếu tố như thời tiết lạnh, vận động gắng sức, rối loạn nội tiết (ở trẻ dậy thì sớm hoặc phụ nữ mang thai) cũng có thể gây hen suyễn. Trẻ thường xuyên lo âu hoặc chịu cú sốc tinh thần cũng dễ phát bệnh.

Hen suyễn ở trẻ em có nguy hiểm không?

Hen suyễn ở trẻ không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe dọa sức khỏe nếu không được phát hiện và kiểm soát sớm. Phụ huynh cần nhận diện rõ mức độ nguy hiểm của bệnh để có hướng xử lý kịp thời.

Suy giảm chức năng phổi

Tình trạng viêm và tắc nghẽn đường thở kéo dài làm giảm khả năng đàn hồi của phổi. Lượng khí cặn bị giữ lại trong phổi khiến quá trình trao đổi khí bị hạn chế. Điều này có thể dẫn đến rối loạn thông khí, bít tắc đờm và xẹp phổi.

Tràn khí màng phổi

Hen suyễn khiến phế nang giãn nở quá mức. Nếu trẻ vận động mạnh hoặc ho dữ dội, phế nang có thể vỡ dẫn đến tràn khí màng phổi hoặc tràn khí trung thất. Biến chứng này cần can thiệp y tế khẩn cấp.

Suy hô hấp cấp

Khi hen suyễn trở nặng, trẻ có thể khó thở liên tục, tím tái hoặc ngừng thở. Trường hợp này đòi hỏi hỗ trợ từ máy thở và chăm sóc đặc biệt. Suy hô hấp kéo dài còn có thể gây tổn thương não do thiếu oxy.

Hen phế quản cấp tính nặng

Đây là tình huống khẩn cấp có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. Phụ huynh nên theo dõi kỹ dấu hiệu trẻ bị hen suyễn để tránh rơi vào tình trạng nguy hiểm này.

Biện pháp phòng tránh hen suyễn

Dù không thể phòng tránh tuyệt đối nhưng phụ huynh hoàn toàn có thể giảm nguy cơ phát bệnh hen suyễn cũng như hạn chế biến chứng nguy hiểm bằng các biện pháp chủ động trong chăm sóc và phòng ngừa. 

Tránh các yếu tố gây kích ứng đường thở

Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với khói bụi, ô nhiễm môi trường hoặc các tác nhân dễ gây kích ứng như phấn hoa, lông thú cưng và đặc biệt là khói thuốc lá.

Rèn luyện thể lực và hơi thở

Cho trẻ tham gia các hoạt động thể chất nhẹ nhàng phù hợp với sức khỏe giúp cải thiện chức năng phổi và tăng sức đề kháng.

Kiểm soát tốt các bệnh lý hô hấp

Khi trẻ có bệnh lý về hô hấp như viêm mũi dị ứng, viêm phế quản hay viêm phổi, cần điều trị triệt để để tránh tiến triển thành hen suyễn mạn tính.

Duy trì cân nặng hợp lý

Béo phì làm tăng nguy cơ xuất hiện các cơn hen. Cần xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh và theo dõi chỉ số BMI cho trẻ thường xuyên.

Tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch

Một số bệnh nhiễm trùng đường hô hấp có thể làm khởi phát cơn hen. Do đó, tiêm phòng đầy đủ là biện pháp bảo vệ thiết thực.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ đáng tin cậy chuyên tiêm phòng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Long Châu có đầy đủ các loại vắc xin chính hãng phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như vắc xin viêm gan B, vắc xin cúm mùa, vắc xin viêm não Nhật Bản, vắc xin 4 trong 1, vắc xin 6 trong 1... Đội ngũ nhân viên y tế tại đây luôn tận tâm tư vấn và theo dõi sức khỏe trẻ sau tiêm giúp phụ huynh yên tâm đồng hành cùng con phát triển khỏe mạnh.

Tóm lại, việc phát hiện sớm dấu hiệu trẻ bị hen suyễn đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và kiểm soát bệnh hiệu quả. Bên cạnh tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, phụ huynh nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa như giữ môi trường sống sạch sẽ, tránh các yếu tố dị ứng và tiêm phòng đầy đủ. Chăm sóc đúng cách sẽ giúp trẻ hạn chế các cơn hen và phát triển khỏe mạnh toàn diện.