Dấu hiệu tay chân miệng: Nhận biết sớm để điều trị bệnh kịp thời

Không ít trường hợp trẻ được đưa đến bệnh viện trong tình trạng nặng do phụ huynh nhầm lẫn các dấu hiệu ban đầu của tay chân miệng với bệnh cảm cúm thông thường. Vì vậy, hiểu rõ dấu hiệu tay chân miệng là bước đầu tiên và quan trọng trong việc chăm sóc, cách ly và điều trị hiệu quả cho trẻ nhỏ. Bài viết sau sẽ giúp bạn nắm được các dấu hiệu tay chân miệng và hướng xử trí hiệu quả

Dấu hiệu tay chân miệng

Dấu hiệu tay chân miệng thường dễ nhận biết ở trẻ nhỏ nếu cha mẹ quan sát kỹ các biểu hiện bên ngoài và thay đổi bất thường trong sinh hoạt hàng ngày. Triệu chứng ban đầu phổ biến nhất là sốt, có thể là sốt nhẹ thoáng qua hoặc sốt cao kéo dài. Trường hợp sốt cao không thể hạ sau khi dùng thuốc hạ sốt thông thường như paracetamol, cha mẹ cần cảnh giác vì đây là một dấu hiệu tay chân miệng nặng, có thể cảnh báo nguy cơ nhiễm độc thần kinh.

Bên cạnh đó, tổn thương trên da là biểu hiện điển hình của bệnh. Trẻ thường nổi mụn nước hoặc vùng rát đỏ ở các vị trí đặc trưng như quanh miệng, bên trong miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu gối và mông. Những nốt mụn nước này có thể khiến trẻ đau rát, khó ăn, dẫn đến bỏ bú, bỏ ăn và mệt mỏi. Ngoài ra, trẻ còn có thể bị tăng tiết nước bọt, nôn, tiêu chảy và quấy khóc liên tục.

Ở giai đoạn nặng, dấu hiệu tay chân miệng có thể bao gồm một số biểu hiện nghiêm trọng hơn như:

• Quấy khóc dai dẳng về đêm, cứ 15 - 20 phút lại tỉnh giấc và khóc, không do đau miệng như nhiều người nhầm tưởng, mà là dấu hiệu nhiễm độc thần kinh sớm.
• Sốt cao trên 38,5°C kéo dài hơn 48 giờ, không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường. Lúc này, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng thuốc có chứa ibuprofen.
• Giật mình bất thường dù trẻ đang trong trạng thái tỉnh táo hoặc chơi bình thường. Tần suất giật mình tăng theo thời gian cũng là một cảnh báo nguy hiểm.

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu tay chân miệng, đặc biệt là những biểu hiện nặng, có ý nghĩa quan trọng trong việc đưa trẻ đi khám kịp thời để được chẩn đoán, điều trị đúng cách và phòng ngừa biến chứng nặng như viêm não, viêm màng não hoặc tử vong. Cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế, đặc biệt là chuyên khoa truyền nhiễm nhi, khi nghi ngờ con có triệu chứng bất thường.

Phương pháp điều trị và chăm sóc bệnh nhân tay chân miệng

Hiện nay, bệnh tay chân miệng vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu do nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là virus, thường thuộc nhóm Coxsackie hoặc Enterovirus. Tuy nhiên, việc điều trị hỗ trợ và chăm sóc đúng cách tại nhà có thể giúp giảm nhẹ triệu chứng, hỗ trợ hồi phục và ngăn ngừa biến chứng cho trẻ.

Đối với trẻ bị tổn thương niêm mạc miệng, cha mẹ cần sử dụng các loại thuốc sát khuẩn và giảm đau theo chỉ định như nước muối sinh lý 0,9% hoặc gel Kamistad, giúp làm dịu vùng tổn thương, giảm đau rát và hỗ trợ trẻ ăn uống dễ dàng hơn. Việc trẻ ăn kém có thể dẫn đến hạ đường huyết, do đó nên cho trẻ dùng các món ăn dễ nuốt, mềm và đầy đủ dinh dưỡng như cháo loãng, súp, sữa.

Vệ sinh cơ thể sạch sẽ cũng là một phần quan trọng trong điều trị bệnh tay chân miệng. Cha mẹ nên tắm cho trẻ bằng nước có tính sát trùng nhẹ như nước lá chè xanh, lá chân vịt… để làm sạch da, ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng thứ phát. Sau khi tắm, các vết bọng nước hoặc tổn thương ngoài da nên được bôi dung dịch sát khuẩn như Betadin theo hướng dẫn của nhân viên y tế. Những biện pháp chăm sóc này nếu được thực hiện đúng cách sẽ góp phần cải thiện nhanh tình trạng bệnh và giảm nguy cơ biến chứng cho trẻ.

Phòng ngừa bệnh tay chân miệng hiệu quả

Phòng ngừa là cách tốt nhất để bảo vệ trẻ khỏi dấu hiệu tay chân miệng, đặc biệt trong các mùa bệnh cao điểm. Dưới đây là các biện pháp khoa học và thiết thực giúp ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm bệnh hiệu quả:

• Rửa tay đúng cách và thường xuyên: Đây là bước quan trọng nhất trong việc phòng bệnh. Cần rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước chảy nhiều lần trong ngày, cả người lớn và trẻ em. Đặc biệt lưu ý rửa tay trước khi chế biến thức ăn, trước và sau khi cho trẻ ăn, sau khi đi vệ sinh, thay tã, bế ẵm trẻ hoặc chăm sóc trẻ bệnh. Việc này giúp ngăn chặn sự lây lan của virus gây ra dấu hiệu tay chân miệng qua tiếp xúc trực tiếp.
• Giữ vệ sinh ăn uống: Đảm bảo nguyên tắc ăn chín, uống chín. Tất cả vật dụng ăn uống như bát, thìa, cốc cần được rửa sạch sẽ và tráng nước sôi trước khi dùng. Tuyệt đối không mớm thức ăn cho trẻ, không cho trẻ ăn bốc, ngậm tay hay đồ chơi. Trẻ cũng không nên dùng chung khăn ăn, vật dụng cá nhân với người khác để hạn chế lây nhiễm chéo.
• Làm sạch đồ chơi và vật dụng tiếp xúc hằng ngày: Các bề mặt thường xuyên tiếp xúc như mặt bàn, tay nắm cửa, cầu thang, sàn nhà, đồ chơi, sách vở… cần được lau chùi thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch tẩy rửa thông thường để tiêu diệt virus tồn tại trên bề mặt.
• Tránh tiếp xúc với người bệnh: Không cho trẻ tiếp xúc gần với người đang có dấu hiệu nghi ngờ mắc tay chân miệng như sốt, nổi mụn nước… Nếu trong lớp học hoặc khu vực sinh sống có người mắc bệnh, cần chủ động giữ khoảng cách an toàn và hạn chế đến nơi đông người.
• Cách ly khi trẻ có dấu hiệu bệnh: Nếu trẻ có dấu hiệu tay chân miệng như sốt, nổi mụn nước, quấy khóc bất thường, cần cách ly trẻ tại nhà trong vòng 10 - 14 ngày đầu. Không cho trẻ đến lớp hoặc tham gia các hoạt động cộng đồng để ngăn ngừa lây lan dịch bệnh.
• Tăng cường dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe tổng thể: Giai đoạn từ 6 tháng đến 3 tuổi là lúc hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu. Vì vậy, cha mẹ cần bổ sung đầy đủ dưỡng chất qua bữa ăn hằng ngày để giúp trẻ nâng cao đề kháng, hạn chế nguy cơ mắc bệnh và các dấu hiệu tay chân miệng nghiêm trọng.

Thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng ngừa trên sẽ giúp bảo vệ sức khỏe cho trẻ và cả cộng đồng, đặc biệt trong các mùa cao điểm dịch bệnh.

Nhận biết sớm dấu hiệu tay chân miệng và áp dụng các biện pháp điều trị, chăm sóc đúng cách sẽ giúp trẻ phục hồi nhanh chóng, hạn chế biến chứng nguy hiểm. Bên cạnh đó, việc tăng cường phòng ngừa bằng giữ gìn vệ sinh cá nhân, ăn uống sạch sẽ và cách ly hợp lý đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự lây lan của bệnh. Khi thấy trẻ có những biểu hiện bất thường, cha mẹ nên đưa con đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và theo dõi kịp thời, đảm bảo an toàn sức khỏe cho trẻ và cộng đồng.