Dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng: Nhận biết đúng để bảo vệ sức khỏe bé yêu

Dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng là điều mà mọi bà mẹ đang cho con bú cần nhận biết sớm để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe hệ tiêu hóa non nớt của trẻ. Việc sử dụng sữa đã biến chất có thể gây rối loạn tiêu hóa, nôn trớ hoặc nguy hiểm hơn là nhiễm khuẩn. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin cơ bản về sữa mẹ bị hỏng để mẹ biết cách xử lý đúng khi gặp tình trạng này.

Dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng

Để bảo vệ sức khỏe bé, mẹ cần nắm rõ các dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng thông qua quan sát cảm quan về mùi, màu sắc, kết cấu và thời gian bảo quản. Vậy đâu là dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng?

Dưới đây là các dấu hiệu chính cho thấy sữa mẹ bị hỏng, bạn đọc có thể tham khảo:

• Mùi sữa thay đổi: Sữa mẹ bình thường có mùi thơm nhẹ hoặc hơi tanh đặc trưng (đặc biệt sau rã đông). Nếu sữa có mùi chua, hôi khét hoặc ôi như dầu mỡ thì đây là dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng rõ ràng.
• Sữa vón cục, không đồng nhất: Khi lắc nhẹ, sữa tốt sẽ hòa quyện trở lại. Nếu sữa vẫn có các mảng lợn cợn, vón cục hoặc không tan, đó là dấu hiệu sữa đã biến chất.
• Màu sắc bất thường: Sữa mẹ thường có màu trắng ngà hoặc vàng nhạt, tùy cơ địa mẹ. Nếu sữa chuyển màu loang lổ, ngả xanh, xám hoặc có màu lạ thì đây là dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng.
• Sữa có bọt hoặc váng lạ: Lớp váng dầu đặc, không tan sau khi hâm sữa hoặc sữa có bọt bất thường là dấu hiệu sữa không còn an toàn.
• Thời gian bảo quản vượt khuyến nghị: Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sữa mẹ chỉ nên để ở ngăn mát (4°C) tối đa 4 ngày và ngăn đá (-18°C) tối đa 6 - 12 tháng. Nếu vượt quá thời gian này, sữa có nguy cơ hỏng cao.

Nhận biết sớm các dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng giúp mẹ kịp thời loại bỏ sữa kém chất lượng, tránh nguy cơ cho bé.

Nguyên nhân khiến sữa mẹ bị hỏng

Sữa mẹ bị hỏng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc hiểu rõ nguyên nhân khiến sữa mẹ bị hỏng sẽ giúp mẹ phòng tránh hiệu quả. 

Dưới đây là 5 nguyên nhân chính khiến cho sữa mẹ bị hỏng, bạn đọc có thể tham khảo:

• Bảo quản sai cách: Bảo quản sai cách là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến sữa mẹ bị hỏng. Ngoài ra, sự thay đổi nhiệt độ đột ngột (ví dụ, từ ngăn đá sang nhiệt độ phòng rồi đông lại) có thể làm biến đổi cấu trúc sữa, dẫn đến hỏng.
• Dụng cụ hút và trữ sữa không tiệt trùng sạch: Vi khuẩn từ máy hút sữa, bình trữ hoặc túi trữ không được tiệt trùng kỹ có thể xâm nhập vào sữa, gây lên men và tạo ra dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng như mùi chua hoặc cặn vón cục.
• Ảnh hưởng từ men lipase: Một số mẹ có nồng độ men lipase cao trong sữa, khiến chất béo bị phân giải, tạo mùi tanh hoặc giống kim loại (rỉ sét). Dù mùi này không phải lúc nào cũng là dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng nhưng nếu kèm theo vón cục hoặc mùi ôi, sữa có thể đã biến chất.
• Rã đông sai cách: Rã đông bằng nước nóng (>50°C) hoặc lò vi sóng làm mất dinh dưỡng và gây biến chất sữa. Nhiệt độ cao phá hủy cấu trúc protein và chất béo dẫn đến các dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng như váng dầu hoặc mùi lạ.
• Sữa chưa làm lạnh ngay sau khi vắt: Sữa mẹ để ở nhiệt độ phòng quá 2 tiếng sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, làm sữa nhanh hỏng. Điều này đặc biệt dễ xảy ra trong môi trường nóng ẩm.

Tác hại khi trẻ bú phải sữa mẹ bị hỏng

Sử dụng sữa mẹ đã hỏng có thể gây ra nhiều rủi ro cho sức khỏe của trẻ sơ sinh, bao gồm:

• Rối loạn tiêu hóa: Bé có thể bị tiêu chảy, đầy hơi, nôn trớ hoặc đau bụng do vi khuẩn hoặc chất biến đổi trong sữa.
• Nhiễm khuẩn đường ruột: Vi khuẩn phát triển trong sữa hỏng (như E.coli hoặc Staphylococcus) có thể gây nhiễm trùng đường ruột, đặc biệt nguy hiểm với trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch yếu.
• Suy dinh dưỡng: Sữa hỏng mất đi nhiều chất dinh dưỡng quan trọng, khiến bé không nhận đủ năng lượng và dưỡng chất cần thiết.
• Ảnh hưởng hệ miễn dịch: Sữa kém chất lượng làm giảm khả năng miễn dịch của bé, tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng khác.

Theo WHO, trẻ sơ sinh có hệ tiêu hóa và miễn dịch non yếu nên việc sử dụng sữa không an toàn có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Do đó, việc nhận biết dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng là cực kỳ quan trọng.

Cách xử lý và bảo quản đúng để tránh sữa mẹ bị hỏng

Để hạn chế nguy cơ sữa mẹ bị hỏng, mẹ cần tuân thủ các nguyên tắc sau trong quá trình vắt, trữ và sử dụng sữa:

Sau khi vắt xong

Sữa mẹ, sau khi vắt cần:

• Làm lạnh ngay: Nếu không dùng ngay, đặt sữa vào ngăn mát (4°C) trong vòng 1 giờ hoặc ngâm trong nước đá để làm lạnh nhanh.
• Tránh để nhiệt độ phòng: Sữa để ngoài quá 2 tiếng ở nhiệt độ phòng (>25°C) dễ bị vi khuẩn xâm nhập.

Khi trữ đông 

Khi trữ đông, mẹ cần:

• Sử dụng dụng cụ trữ chuyên dụng: Sử dụng túi hoặc bình trữ sữa đạt chuẩn an toàn thực phẩm, không dùng túi nhựa thông thường.
• Ghi ngày giờ: Ghi rõ thời gian vắt sữa để ưu tiên sử dụng theo thứ tự “vào trước, ra trước”.
• Kiểm tra nhiệt độ: Đảm bảo ngăn mát ≤ 4°C, ngăn đá ≤ -18°C để duy trì chất lượng sữa.

Rã đông sữa đúng cách

Khi rã đông sữa, mẹ cần lưu ý:

• Rã đông từ từ: Chuyển sữa từ ngăn đá sang ngăn mát (8 - 12 tiếng) hoặc ngâm trong nước ấm (<40°C).
• Không dùng nhiệt cao: Tránh rã đông bằng nước sôi hoặc lò vi sóng vì có thể phá hủy dinh dưỡng và gây biến chất sữa.

Kiểm tra cảm quan trước khi dùng

Trước khi cho trẻ sử dụng, mẹ cần kiểm tra cảm quan trước, bao gồm:

• Nhìn: Quan sát màu sắc (trắng ngà hoặc vàng nhạt là bình thường). Nếu màu loang lổ, ngả xanh/xám, bỏ ngay.
• Ngửi: Sữa tốt có mùi thơm nhẹ hoặc hơi tanh đặc trưng. Mùi chua, ôi là dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng.
• Lắc nhẹ: Sữa tốt sẽ hòa quyện khi lắc nhẹ. Nếu có vón cục hoặc váng dầu không tan, không sử dụng.

Nhận biết dấu hiệu sữa mẹ bị hỏng là kỹ năng quan trọng để bảo vệ sức khỏe bé yêu. Từ mùi chua, màu sắc bất thường, vón cục đến thời gian bảo quản vượt quá khuyến nghị, những dấu hiệu này đều là cảnh báo mẹ cần xử lý ngay. Bằng cách bảo quản đúng cách, vệ sinh dụng cụ sạch sẽ, rã đông chuẩn quy trình và kiểm tra cảm quan kỹ lưỡng, mẹ có thể yên tâm sử dụng nguồn sữa quý giá mà không lo lãng phí. Hãy luôn cẩn thận để đảm bảo bé nhận được nguồn dinh dưỡng an toàn, chất lượng nhất. Mong rằng, những chia sẻ hôm nay của Tiêm chủng Long Châu sẽ giúp mẹ có thêm nhiều kiến thức hữu ích.