Chạy thận nhân tạo và lọc máu: Cách phân biệt và vai trò trong điều trị suy thận

Suy thận là một căn bệnh nguy hiểm, khiến cơ thể tích tụ chất độc và nước dư thừa, đe dọa tính mạng. Lọc máu và chạy thận nhân tạo ra đời như những giải pháp thay thế chức năng thận, mang lại hy vọng cho hàng triệu bệnh nhân. Tuy nhiên, hai khái niệm này không đồng nghĩa mà có những điểm khác biệt quan trọng, ảnh hưởng đến cách điều trị và chất lượng sống của người bệnh. Vậy chạy thận nhân tạo và lọc máu khác nhau như thế nào?

Lọc máu: Giải pháp toàn diện cho suy thận

Lọc máu (Dialysis) là thuật ngữ y khoa dùng để chỉ các phương pháp loại bỏ chất cặn bã, độc tố và nước dư thừa khỏi máu khi thận không còn thực hiện được chức năng này. Đây là giải pháp quan trọng trong điều trị suy thận mạn tính hoặc suy thận cấp tính, giúp duy trì cân bằng nội môi, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như hôn mê hoặc tử vong. 

Lọc máu không chỉ giới hạn ở chạy thận nhân tạo mà còn bao gồm nhiều kỹ thuật khác như lọc màng bụng và liệu pháp thay thế thận liên tục (CRRT). Mỗi phương pháp có đặc điểm riêng, phù hợp với từng tình trạng bệnh nhân. Ví dụ, lọc máu có thể được thực hiện tại bệnh viện hoặc tại nhà, mang lại sự linh hoạt cho người bệnh, đặc biệt là những người ở vùng sâu, vùng xa.  

Quy trình lọc máu là một phương pháp điều trị quan trọng đối với bệnh nhân suy thận, trong đó máu được làm sạch bằng cách sử dụng màng bán thấm để loại bỏ các chất độc hại như ure, creatinin và kali. Khi máu được dẫn qua hệ thống màng lọc đặc biệt, các chất cặn bã sẽ được tách ra nhờ cơ chế khuếch tán hoặc siêu lọc, đồng thời lượng nước dư thừa cũng được loại bỏ để ngăn ngừa tình trạng phù nề hoặc tăng huyết áp. 

Nhờ quá trình này, lọc máu không chỉ giúp kéo dài sự sống cho bệnh nhân mà còn góp phần cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống, giúp họ có thể duy trì các sinh hoạt thường ngày. 

Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi người bệnh phải tuân thủ nghiêm ngặt lịch trình điều trị, chế độ dinh dưỡng phù hợp và theo dõi sức khỏe thường xuyên. Nếu không được thực hiện đúng cách, lọc máu có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng, hạ huyết áp hoặc các rối loạn khác, do đó cần được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của các chuyên gia y tế.

Chạy thận nhân tạo: Phương pháp lọc máu phổ biến

Chạy thận nhân tạo (Hemodialysis) là một phương pháp lọc máu cụ thể, sử dụng máy lọc máu ngoài cơ thể để thay thế chức năng của thận. Đây là lựa chọn phổ biến nhất cho bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối. 

Trong quá trình này, máu được rút ra khỏi cơ thể, đi qua màng lọc để loại bỏ chất độc và nước dư thừa, sau đó được truyền trở lại cơ thể. Một ca chạy thận thường kéo dài khoảng 4 giờ và được thực hiện 3 lần/tuần tại bệnh viện. Để hỗ trợ quá trình này, bệnh nhân thường cần phẫu thuật tạo đường nối động tĩnh mạch (AVF) ở cánh tay, giúp việc đưa máu vào và ra khỏi cơ thể dễ dàng hơn.  

Chạy thận nhân tạo là một phương pháp điều trị thay thế thận quan trọng, giúp duy trì sự sống cho bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối. Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi sự kiên trì và tuân thủ nghiêm ngặt, với lịch trình thường xuyên 3 - 4 lần/tuần, mỗi lần kéo dài 4 - 5 giờ. Điều này có thể gây cản trở lớn đến công việc, sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của người bệnh. 

Bên cạnh đó, chạy thận nhân tạo cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và tác dụng phụ như mệt mỏi kéo dài, chuột rút, tụt huyết áp đột ngột, thậm chí là rối loạn điện giải hoặc nhiễm trùng máu nếu quy trình vô trùng không được đảm bảo. 

Mặc dù vậy, nhờ những tiến bộ vượt bậc trong y học hiện đại, các phương pháp tiên tiến như thẩm tách siêu lọc máu đã ra đời, giúp tăng hiệu quả lọc chất độc, giảm thiểu biến chứng và cải thiện đáng kể sức khỏe cho bệnh nhân. 

Tuy nhiên, chi phí điều trị cao cùng với việc phải phụ thuộc vào máy móc và cơ sở y tế vẫn là những rào cản lớn. Trong nhiều trường hợp, ghép thận vẫn được coi là giải pháp tối ưu hơn nếu có điều kiện về nguồn tạng và sức khỏe phù hợp. Do đó, dù đã cứu sống hàng triệu bệnh nhân trên thế giới, chạy thận nhân tạo vẫn chỉ là giải pháp tạm thời chứ không thể thay thế hoàn toàn chức năng của một quả thận khỏe mạnh.

So sánh chạy thận nhân tạo và lọc máu khác

Để hiểu rõ hơn sự khác biệt giữa chạy thận nhân tạo và các phương pháp lọc máu khác, bảng so sánh dưới đây cung cấp cái nhìn tổng quan về các đặc điểm, ưu điểm và nhược điểm của từng phương pháp:  

Bảng so sánh này cho thấy chạy thận nhân tạo và lọc máu, mỗi phương pháp có những ưu và nhược điểm riêng, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và hoàn cảnh của bệnh nhân. Chạy thận nhân tạo phù hợp với những người cần điều trị lâu dài tại bệnh viện, trong khi lọc màng bụng mang lại sự tiện lợi cho bệnh nhân ở xa cơ sở y tế. Liệu pháp thay thế thận liên tục, dù hiệu quả, chỉ được áp dụng trong các trường hợp cấp cứu hoặc bệnh nhân nặng.  

Việc lựa chọn phương pháp lọc máu cần được bác sĩ chuyên khoa thận tư vấn kỹ lưỡng, dựa trên tình trạng bệnh, tuổi tác và khả năng tài chính của bệnh nhân. Mỗi phương pháp đều đóng vai trò quan trọng trong việc thay thế chức năng thận, nhưng không thể chữa khỏi hoàn toàn suy thận. 

Do đó, việc phòng ngừa suy thận bằng lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ là điều cần thiết để giảm thiểu nguy cơ phải phụ thuộc vào các phương pháp lọc máu.  

Trên đây là những thông tin liên quan đến chạy thận nhân tạo và lọc máu. Lọc máu là thuật ngữ chung, bao gồm nhiều phương pháp như chạy thận nhân tạo, lọc màng bụng và liệu pháp thay thế thận liên tục, giúp loại bỏ chất độc, nước dư thừa khi thận suy yếu. Trong đó, chạy thận nhân tạo là phương pháp phổ biến, sử dụng máy lọc máu ngoài cơ thể. Hy vọng bài viết đã đem đến cho bạn đọc nhiều kiến thức bổ ích. Để tìm hiểu thêm kiến thức hữu ích về sức khỏe, mời bạn tham khảo bài viết tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.