Các phương pháp xét nghiệm dị ứng hiện nay là gì?

Hiện nay, xét nghiệm dị ứng được áp dụng phổ biến trong chẩn đoán và theo dõi nhiều bệnh lý như viêm mũi dị ứng, hen suyễn hay nổi mề đay. Thực hiện xét nghiệm dị ứng giúp xác định chính xác chất gây dị ứng, từ đó có giải pháp phòng ngừa và điều trị phù hợp. Nhờ đó, người bệnh có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và hạn chế tái phát các triệu chứng phiền toái.

Tại sao cần phải xét nghiệm dị ứng?

Việc thực hiện xét nghiệm dị ứng đóng vai trò quan trọng, đặc biệt đối với những người thường xuyên gặp các triệu chứng dị ứng nhưng chưa xác định được nguyên nhân cụ thể. Kết quả xét nghiệm mang lại nhiều lợi ích như:

• Giúp xác định rõ ràng tác nhân gây dị ứng, từ đó có biện pháp hạn chế hoặc tránh tiếp xúc với các yếu tố dễ gây kích ứng.
• Hỗ trợ xây dựng phác đồ điều trị và kế hoạch phòng ngừa hiệu quả, giúp giảm nguy cơ tái phát.
• Phát hiện sớm nguy cơ phản ứng dị ứng nghiêm trọng như sốc phản vệ, từ đó chủ động có biện pháp xử trí kịp thời để bảo vệ sức khỏe.

Các dạng dị ứng thường gặp hiện nay

Một số dị ứng dễ dàng bắt gặp như:

Dị ứng thực phẩm

Dị ứng thực phẩm là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng quá mức với một số loại protein có trong thực phẩm. Phản ứng này có thể xảy ra ngay sau khi ăn hoặc xuất hiện sau vài giờ tùy theo cơ địa từng người. Nhiều loại thực phẩm có thể gây dị ứng, phổ biến nhất là đậu phộng, sữa bò, trứng, đậu nành, tôm, cua, sò và các loại hải sản khác.

Người bị dị ứng thực phẩm thường có các biểu hiện như phát ban, nổi mề đay, ngứa hoặc sưng ở môi, mặt và tay chân, kèm theo các rối loạn tiêu hóa như buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, phản ứng có thể dẫn đến sốc phản vệ - một tình trạng nguy hiểm đến tính mạng nếu không được xử trí kịp thời.

Dị ứng phấn hoa

Dị ứng phấn hoa là một dạng dị ứng thường xuất hiện theo mùa, phổ biến vào các thời điểm như mùa xuân, hè hoặc thu - khi nồng độ phấn hoa trong không khí tăng cao. Một số loại phấn hoa dễ gây kích ứng bao gồm phấn hoa từ cỏ dại, cây bạch đàn, cây lúa mì và các loại hoa dại khác.

Người mắc dị ứng phấn hoa thường có biểu hiện như hắt hơi liên tục, nghẹt mũi, chảy nước mũi, mắt đỏ ngứa và có thể sưng quanh vùng mắt.

Dị ứng da

Dị ứng da là phản ứng xảy ra khi làn da tiếp xúc với các yếu tố gây kích ứng như chất hóa học trong mỹ phẩm, kim loại (ví dụ niken), mủ cao su,... Triệu chứng thường gặp bao gồm ngứa, khô, bong tróc, nổi mẩn đỏ, phát ban, và có thể kèm theo sưng tấy hoặc rỉ dịch tại vị trí tiếp xúc với dị nguyên.

Dị ứng với các tác nhân có trong môi trường

Dị ứng môi trường thường xảy ra qua đường hô hấp khi cơ thể phản ứng với các chất gây dị ứng có trong không khí như bụi nhà, mạt bụi, nấm mốc, lông thú cưng hoặc phấn hoa. Những tác nhân này khi xâm nhập vào hệ hô hấp có thể kích thích phản ứng miễn dịch bất thường. Người bị dị ứng kiểu này thường gặp các triệu chứng như ho dai dẳng, nghẹt mũi, ngứa mũi, chảy nước mũi, ngứa mắt và khó thở.

Dị ứng thuốc

Dị ứng thuốc là phản ứng bất thường của hệ miễn dịch đối với một số hoạt chất trong thuốc, phổ biến nhất là nhóm kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc chống viêm hoặc thuốc gây mê. Tùy theo mức độ phản ứng, người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng nhẹ như nổi mẩn đỏ, phát ban, sưng môi, lưỡi cho đến những phản ứng nặng như khó thở hoặc sốc phản vệ - một tình trạng nguy hiểm cần cấp cứu khẩn cấp.

Một số phương pháp xét nghiệm dị ứng hiện nay

Khi bị dị ứng, hệ miễn dịch phản ứng mạnh mẽ với những chất mà cơ thể cho là có hại, dù thực tế chúng vô hại với phần lớn mọi người. Hệ thống miễn dịch sẽ tạo ra kháng thể IgE (immunoglobulin E), từ đó kích hoạt việc giải phóng các hóa chất gây ra phản ứng dị ứng. Vì vậy, các xét nghiệm dị ứng được thực hiện nhằm đánh giá mức độ phản ứng của cơ thể đối với từng dị nguyên cụ thể. Kết quả xét nghiệm sẽ hỗ trợ bác sĩ trong việc xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, giúp người bệnh kiểm soát tốt tình trạng dị ứng. Một số xét nghiệm dị ứng như:

Xét nghiệm dị nguyên gây dị ứng (Test panel dị ứng)

Test dị nguyên là phương pháp sử dụng các mẫu dị nguyên phổ biến - những chất thường gây dị ứng ở nhiều người - để kiểm tra phản ứng của cơ thể người nghi ngờ dị ứng. Qua việc tiếp xúc với các mẫu dị nguyên này, bác sĩ có thể xác định loại nào đang gây phản ứng miễn dịch bất thường cho người bệnh. Xét nghiệm này có thể thực hiện bằng cách lấy một mẫu máu duy nhất, không yêu cầu nhịn ăn hay lấy máu vào thời điểm cố định trong ngày, giúp thuận tiện cho người được kiểm tra.

Xét nghiệm panel 60 dị nguyên sử dụng huyết thanh để phát hiện sự hiện diện của kháng thể IgE đặc hiệu đối với từng dị nguyên. Khi có mặt trong máu, các kháng thể này cho thấy cơ thể có phản ứng với một hay nhiều dị nguyên trong số 60 mẫu đã được định sẵn.

Kết quả xét nghiệm nếu âm tính có nghĩa là người bệnh không có phản ứng dị ứng với các mẫu dị nguyên trong panel. Ngược lại, kết quả dương tính (ở các mức độ từ nhẹ đến nặng) cho thấy sự tồn tại của dị ứng với một hoặc nhiều tác nhân trong nhóm được kiểm tra.

Tuy nhiên, kết quả âm tính không đồng nghĩa với việc người bệnh không bị dị ứng. Có thể cơ thể đang phản ứng với các dị nguyên không nằm trong danh sách 60 mẫu được xét nghiệm. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện thêm các phương pháp kiểm tra khác như test lẩy da, test áp bì, test trong da hoặc các test khẳng định khác để tìm ra nguyên nhân chính xác gây dị ứng.

Test lẩy da (Prick test)

Test lẩy da là một kỹ thuật phổ biến nhằm phát hiện dị nguyên gây dị ứng bằng cách đưa một lượng nhỏ dung dịch chứa chất nghi gây dị ứng (đã pha loãng đến nồng độ phù hợp) vào lớp biểu bì của da người bệnh. Phương pháp này dựa trên phản ứng giữa kháng nguyên và kháng thể, giúp phát hiện kháng thể IgE đặc hiệu thông qua hiện tượng giải phóng tế bào MAST. Đây là xét nghiệm đơn giản, thực hiện nhanh và thường được chỉ định khi nghi ngờ dị ứng với thuốc, thực phẩm, phấn hoa hoặc các dị nguyên trong không khí.

Test áp bì (Patch test)

Test áp bì là phương pháp sử dụng miếng dán chứa các dị nguyên được kiểm soát và áp trực tiếp lên vùng da lành nhằm đánh giá phản ứng dị ứng tiếp xúc kiểu muộn. Kỹ thuật này được chỉ định cho các trường hợp nghi ngờ viêm da tiếp xúc dị ứng hoặc viêm da cơ địa.

Dị nguyên được pha loãng sẽ được đặt vào từng vị trí khác nhau trên miếng dán, dán lên da trong vòng 48 đến 96 giờ. Sau thời gian này, nếu tại vị trí nào xuất hiện phản ứng như đỏ, sưng, ngứa, mẩn hoặc rộp da thì chất đó được xác định là nguyên nhân gây dị ứng. Patch test đặc biệt hữu ích trong việc phát hiện dị ứng với hóa chất, kim loại, mỹ phẩm - những dị nguyên có thể không xác định được bằng các xét nghiệm máu hay test lẩy da.

Test khẳng định (Challenge test)

Test khẳng định là phương pháp chẩn đoán sử dụng thuốc nghi ngờ gây dị ứng với liều lượng tăng dần, đưa trực tiếp vào cơ thể người bệnh dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ. Mục đích của phương pháp này là xác định chính xác nguyên nhân gây dị ứng thuốc khi các xét nghiệm khác chưa cho kết luận rõ ràng, cũng như phân biệt phản ứng chéo giữa các loại thuốc. Đây là bước kiểm tra cuối cùng để xác minh hoặc loại trừ tình trạng dị ứng thuốc một cách chắc chắn.

Xét nghiệm máu tìm kháng thể IgE gây dị ứng

Xét nghiệm máu giúp phát hiện sự hiện diện và nồng độ của kháng thể IgE - một loại kháng thể thường tăng cao ở người có phản ứng dị ứng. Tuy nhiên, nồng độ IgE cũng có thể tăng trong các trường hợp khác như nhiễm ký sinh trùng, bệnh chàm hoặc một số bệnh lý ít gặp. Điều quan trọng cần lưu ý là mức IgE cao không nhất thiết chứng minh nguyên nhân gây triệu chứng là dị ứng, và mức IgE bình thường cũng không thể hoàn toàn loại bỏ nguy cơ dị ứng. Vì vậy, xét nghiệm này thường không được sử dụng như công cụ chẩn đoán chính trong đánh giá dị ứng.

Xét nghiệm dị ứng là bước quan trọng giúp xác định chính xác tác nhân gây ra phản ứng bất thường của cơ thể, từ đó xây dựng được phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả. Việc thực hiện xét nghiệm kịp thời không chỉ giúp kiểm soát triệu chứng mà còn góp phần phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Do đó, khi có dấu hiệu nghi ngờ, người bệnh nên chủ động thăm khám và thực hiện xét nghiệm dị ứng để bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Tiêm vắc xin đầy đủ là cách hiệu quả nhất để tăng cường sức đề kháng và phòng ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho trẻ nhỏ. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ được nhiều phụ huynh tin tưởng lựa chọn nhà cung cấp đầy đủ các loại vắc xin chính hãng, bảo quản theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Đội ngũ nhân viên y tế tận tình, giàu kinh nghiệm cùng quy trình tiêm chủng an toàn, khoa học là những điểm cộng nổi bật tại đây. Quý phụ huynh vui lòng gọi đến hotline miễn phí 18006928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm sớm nhất cho con em mình.