Các giai đoạn và cách điều trị bệnh lao phổi hiệu quả

Một cơn ho kéo dài tưởng chừng vô hại đôi khi lại là dấu hiệu âm thầm của một căn bệnh có thể lây lan nhanh và gây tổn thương nghiêm trọng cho phổi - đó là lao phổi. Nhận biết sớm các giai đoạn của bệnh và cách điều trị bệnh lao phổi đúng là chìa khóa để kiểm soát và phục hồi hiệu quả.

Các giai đoạn phát triển bệnh lao phổi

Khi vi khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis) xâm nhập vào cơ thể, chúng không gây ra phản ứng tức thì. Thay vào đó, mầm bệnh có thể “nằm im” trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm trước khi tạo ra triệu chứng rõ rệt. Quá trình phát triển của lao phổi thường đi qua ba giai đoạn chính - mỗi giai đoạn có những đặc điểm riêng biệt và hướng điều trị phù hợp.

Giai đoạn lao nguyên phát

Đây là thời điểm cơ thể lần đầu tiếp xúc với vi khuẩn lao. Ở giai đoạn này, người bệnh hiếm khi có biểu hiện rõ ràng. Các kết quả xét nghiệm như phản ứng lao da hoặc xét nghiệm máu có thể âm tính, phim X-quang phổi chưa phát hiện bất thường và bệnh nhân cũng không cảm nhận triệu chứng cụ thể nào. Hệ miễn dịch lúc này có thể “ghim” vi kuẩn vào vùng kín đáo trong phổi mà không loại bỏ hoàn toàn. Điều này khiến bệnh tiềm ẩn khả năng tiến triển âm thầm nếu không được theo dõi sát.

Giai đoạn lao tiềm ẩn

Sau giai đoạn đầu, nếu vi khuẩn không bị tiêu diệt, chúng sẽ bước vào trạng thái không hoạt động - gọi là lao tiềm ẩn. Người mang lao tiềm ẩn không biểu hiện triệu chứng, không lây bệnh cho người khác và có thể sống chung với mầm bệnh cả đời mà không phát bệnh - trừ khi hệ miễn dịch suy yếu.

Trong nhiều trường hợp, lao tiềm ẩn chỉ được phát hiện khi người bệnh thực hiện các xét nghiệm tầm soát như tuberculin hoặc IGRA, hoặc khi chụp X-quang tình cờ phát hiện sẹo phổi - dấu tích của vi khuẩn lao để lại.

Tuy nhiên, điều đáng lo là: Lao tiềm ẩn có thể chuyển thành lao hoạt động bất kỳ lúc nào, đặc biệt ở các nhóm có hệ miễn dịch yếu như trẻ nhỏ, người cao tuổi, bệnh nhân HIV/AIDS, người đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch hoặc mắc các bệnh nền mạn tính.

Giai đoạn lao hoạt động

Đây là giai đoạn vi khuẩn lao sinh sôi mạnh mẽ và tấn công mô phổi. Người bệnh bắt đầu có các dấu hiệu rõ ràng như:

• Ho kéo dài hơn 3 tuần, có thể có đờm hoặc lẫn máu;
• Suy nhược, sụt cân, chán ăn, sốt nhẹ vào buổi chiều;
• Khó thở, đau ngực dai dẳng;
• Đổ mồ hôi nhiều về đêm;
• Trẻ nhỏ chậm lớn, mệt mỏi kéo dài.

Lúc này, các xét nghiệm lao thường cho kết quả dương tính. X-quang phổi có thể cho thấy vùng tổn thương lan tỏa hoặc hang lao – biểu hiện điển hình của bệnh lao phổi đang tiến triển.

Cách điều trị bệnh lao phổi

Lao phổi là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng, nếu không được phát hiện và sử dụng cách chữa bệnh lao phổi đúng lúc, có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nề như suy hô hấp, xơ hóa phổi, tràn dịch màng phổi hoặc lây lan sang các cơ quan khác như xương, não, màng não… Hành trình điều trị lao phổi cần được tuân thủ nghiêm ngặt, phối hợp nhiều yếu tố nhằm loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn lao ra khỏi cơ thể và ngăn ngừa tái phát.

Phác đồ điều trị bằng thuốc

Trong số các cách điều trị bệnh lao phổi hiện nay, phương pháp sử dụng thuốc kháng lao vẫn là lựa chọn chủ đạo và hiệu quả nhất. Phác đồ điều trị được thiết kế theo hai giai đoạn rõ rệt:

• Giai đoạn tấn công (2 tháng đầu): Sử dụng phối hợp nhiều loại thuốc kháng lao mạnh như isoniazid, rifampin, pyrazinamide, ethambutol để ức chế và tiêu diệt phần lớn vi khuẩn lao trong cơ thể.
• Giai đoạn duy trì (4 - 7 tháng tiếp theo): Duy trì điều trị với ít loại thuốc hơn (thường là 2 - 3 loại) nhằm loại bỏ nốt phần vi khuẩn còn lại và ngăn chặn khả năng tái nhiễm.

Mỗi loại thuốc đều có chỉ định liều lượng cụ thể dựa trên trọng lượng cơ thể người bệnh, nhất là với trẻ em. Thời gian điều trị thường kéo dài từ 6 đến 9 tháng, tùy vào mức độ bệnh và đáp ứng của người bệnh với thuốc.

Khi thuốc không còn hiệu quả

Trong một số trường hợp đặc biệt, khi cách điều trị bệnh lao phổi bằng thuốc không đem lại hiệu quả hoặc khi tổn thương do vi khuẩn quá lớn (như hình thành ổ áp xe, u lao, tràn khí phổi...), phẫu thuật sẽ được bác sĩ chỉ định để loại bỏ phần phổi bị tổn thương. Mục đích của việc phẫu thuật là giúp giảm áp lực lên các vùng phổi lành, hỗ trợ khả năng hô hấp và rút ngắn thời gian hồi phục.

Nguyên tắc “3 đủ” trong điều trị lao phổi

Một trong những yếu tố tiên quyết để đảm bảo hiệu quả điều trị là tuân thủ đúng nguyên tắc "3 đủ":

• Đủ loại thuốc: Cần phối hợp nhiều thuốc kháng lao để tiêu diệt triệt để các chủng vi khuẩn lao khác nhau.
• Đủ liều lượng: Bác sĩ sẽ tính toán chính xác liều thuốc phù hợp với từng bệnh nhân, tránh thiếu liều gây kháng thuốc hoặc quá liều gây độc tính.
• Đủ thời gian: Kết thúc điều trị đúng thời hạn giúp ngăn ngừa tái phát và giảm nguy cơ xuất hiện chủng lao kháng thuốc.

Việc không tuân thủ nguyên tắc này có thể khiến toàn bộ cách điều trị bệnh lao phổi thất bại và tạo ra nhiều rủi ro không thể lường trước.

Nắm rõ cách điều trị bệnh lao phổi không chỉ giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi mà còn góp phần hạn chế khả năng lây lan ra cộng đồng. Việc phát hiện bệnh sớm, điều trị kịp thời và đầy đủ có thể ngăn chặn hiệu quả tiến triển bệnh cũng như biến chứng nguy hiểm đi kèm.

Điều trị lao phổi có tốn kém không?

Chi phí điều trị lao phổi có thể dao động đáng kể tùy theo mức độ bệnh và điều kiện cá nhân, tuy nhiên vẫn có những khoản phổ biến mà người bệnh cần chuẩn bị:

• Chi phí khám ban đầu và xét nghiệm: Bao gồm phí khám bác sĩ, chụp X-quang, xét nghiệm đờm... nhằm xác định chính xác tình trạng bệnh.
• Phí điều trị: Trong cách điều trị bệnh lao phổi, bệnh nhân thường cần dùng phối hợp nhiều loại thuốc trong thời gian dài. Tuy nhiên, hiện nay hầu hết thuốc kháng lao đã được chương trình y tế quốc gia hỗ trợ nên bệnh nhân chỉ cần chi trả một phần rất nhỏ hoặc không đáng kể nếu có bảo hiểm y tế.
• Chi phí hỗ trợ điều trị: Bao gồm chi phí đi lại, ăn uống và sinh hoạt trong thời gian điều trị. Việc bổ sung dinh dưỡng đầy đủ là yếu tố quan trọng trong cách chữa bệnh lao phổi hiệu quả.
• Chi phí phụ trợ: Như khẩu trang, dung dịch sát khuẩn, đồ dùng cá nhân thay thế định kỳ để tránh lây lan bệnh.

Nhận biết đúng các giai đoạn tiến triển của lao phổi và tuân thủ nghiêm túc cách điều trị bệnh lao phổi là chìa khóa giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Việc dùng thuốc đủ liều, đủ thời gian cùng lối sống lành mạnh sẽ nâng cao khả năng hồi phục. Điều quan trọng là phát hiện sớm và điều trị đúng ngay từ đầu - đó cũng là cách chữa bệnh lao phổi tốt nhất để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.

Tiêm vắc xin BCG từ sớm là cách hiệu quả giúp phòng ngừa lao phổi - căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến phổi và sức khỏe toàn thân, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp vắc xin BCG chính hãng, được tiêm theo quy trình an toàn, nhanh chóng với đội ngũ y tế giàu kinh nghiệm. Gọi ngay tổng đài miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm phù hợp.