Dấu hiệu, cách điều trị và phòng ngừa bệnh lao phổi ở trẻ em

Trẻ em ho dai dẳng, sốt nhẹ kéo dài, chậm tăng cân - nhiều cha mẹ tưởng là cảm cúm thông thường. Nhưng ít ai ngờ, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lao phổi ở trẻ em đang âm thầm tiến triển. Lao phổi ở trẻ không dễ nhận biết, nhưng hoàn toàn có thể điều trị và phòng ngừa hiệu quả nếu phát hiện sớm.

Dấu hiệu bệnh lao phổi ở trẻ em là gì?

Lao phổi ở trẻ em thường diễn tiến âm thầm, khiến nhiều phụ huynh dễ nhầm lẫn với các bệnh hô hấp thông thường. Tuy nhiên, nếu chú ý kỹ, một số dấu hiệu đặc trưng có thể giúp phát hiện sớm căn bệnh này. Ở trẻ nhỏ, các biểu hiện thường thấy gồm:

• Sốt dai dẳng, không rõ nguyên nhân;
• Cân nặng không tăng, thậm chí sút giảm dù ăn uống bình thường;
• Phát triển thể chất kém so với tuổi;
• Ho kéo dài, ho khan hoặc ho có đờm;
• Hạch cổ hoặc nách sưng to, đôi khi chảy dịch;
• Cảm giác ớn lạnh thường xuyên, nhất là về chiều tối.

Với trẻ lớn hơn, triệu chứng có thể rõ ràng và dữ dội hơn, bao gồm:

• Ho kéo dài trên 3 tuần không dứt;
• Cảm giác đau tức ngực, khó thở;
• Ho ra máu (ít gặp nhưng là dấu hiệu nguy hiểm);
• Cơ thể gầy yếu, hay mệt mỏi;
• Biếng ăn, sụt cân nhanh;
• Sốt nhẹ về chiều, đổ mồ hôi ban đêm;
• Hạch sưng lâu ngày, không đáp ứng với kháng sinh.

Bộ ba yếu tố quan trọng để nghi ngờ lao phổi ở trẻ:

• Tiếp xúc với người mắc lao trong vòng 12 tháng gần nhất;
• Triệu chứng kéo dài không cải thiện sau điều trị thông thường;
• Hình ảnh X-quang phổi cho thấy tổn thương nghi lao.

Điều quan trọng là các triệu chứng này dễ nhầm lẫn với bệnh lý khác, như viêm phổi, viêm phế quản hoặc suy dinh dưỡng. Do đó, nếu thấy trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào nêu trên, phụ huynh nên nhanh chóng đưa con đến cơ sở y tế để được khám và chẩn đoán chính xác.

Lưu ý: Trẻ dưới 5 tuổi có nguy cơ mắc và chuyển biến nặng cao hơn so với trẻ lớn, do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Vì thế, việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là chìa khóa giúp trẻ phục hồi tốt hơn.

Điều trị lao phổi ở trẻ em

Lao phổi ở trẻ em là bệnh lý có thể điều trị khỏi hoàn toàn nếu phát hiện sớm và tuân thủ đúng hướng dẫn y tế. Phác đồ điều trị thường bao gồm các loại thuốc kháng lao đặc hiệu, được xây dựng theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Thời gian điều trị trung bình từ 6 đến 9 tháng, có thể kéo dài hơn tùy theo tình trạng bệnh lý và phản ứng của trẻ với thuốc.

Ngoài việc dùng thuốc, trẻ cần được chăm sóc toàn diện với:

• Chế độ dinh dưỡng đầy đủ: Tăng cường đạm, vitamin, khoáng chất để hỗ trợ miễn dịch và phục hồi thể trạng.
• Nghỉ ngơi hợp lý: Giấc ngủ và sự thư giãn giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.
• Môi trường sống trong lành: Tránh khói bụi, thuốc lá và không gian chật chội.

Điều quan trọng nhất trong quá trình điều trị là không được bỏ thuốc giữa chừng. Việc quên liều hay tự ý ngưng thuốc có thể khiến vi khuẩn lao chưa bị tiêu diệt hoàn toàn, từ đó dễ dẫn đến lao kháng thuốc hoặc lao siêu kháng thuốc - những thể bệnh nguy hiểm, khó điều trị và có thể đe dọa tính mạng.

Phụ huynh cũng cần đưa trẻ khám tái định kỳ theo lịch hẹn, nhằm đánh giá hiệu quả điều trị, kiểm tra tác dụng phụ của thuốc (nếu có) và điều chỉnh phác đồ khi cần thiết. Sau khi hoàn tất liệu trình, trẻ vẫn nên được theo dõi sức khỏe lâu dài để kịp thời phát hiện các di chứng hoặc biến chứng về sau.

Như vậy, để điều trị lao phổi ở trẻ hiệu quả, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, gia đình và bản thân trẻ. Kiên trì, đúng thuốc - đúng cách - đúng thời gian chính là “chìa khóa vàng” giúp trẻ vượt qua bệnh lý này an toàn và khỏe mạnh.

Biện pháp phòng tránh lao phổi ở trẻ em

Phòng ngừa lao phổi ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi - nhóm có nguy cơ cao như trẻ suy dinh dưỡng hoặc hệ miễn dịch yếu, đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát bệnh. Một trong những biện pháp hiệu quả nhất chính là tiêm vắc xin BCG, giúp giảm tới 80% nguy cơ mắc lao, tạo nên hàng rào bảo vệ vững chắc cho sức khỏe trẻ. Ở Việt Nam, vắc xin này được tiêm miễn phí trong chương trình chống lao quốc gia, ưu tiên ngay trong 3 ngày đầu sau sinh.

Cần lưu ý rằng, vắc xin BCG không nên tiêm cho trẻ đang mắc các bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, sốt cao, tổn thương da, suy giảm miễn dịch hoặc suy dinh dưỡng nặng. Việc trì hoãn tiêm chủng có thể làm tăng nguy cơ mắc lao, vì vậy tiêm đúng thời gian quy định là rất quan trọng để bảo vệ trẻ một cách tối ưu.

Ngoài tiêm chủng, phụ huynh cần lưu ý các điểm sau để nâng cao hiệu quả phòng bệnh cho con:

• Chăm sóc dinh dưỡng đầy đủ: Cung cấp chế độ ăn cân đối, giàu dưỡng chất nhằm nâng cao sức đề kháng tự nhiên cho trẻ.
• Giữ trẻ tránh xa nguồn lây: Hạn chế tiếp xúc với người mắc lao hoặc các yếu tố nguy cơ trong môi trường sống.
• Thực hiện cách ly khi cần thiết: Nếu trong gia đình có người bệnh lao, nên dùng vật dụng cá nhân riêng biệt, giữ khoảng cách hợp lý để giảm nguy cơ lây nhiễm.
• Đảm bảo không gian sống sạch sẽ, thoáng mát: Môi trường nhiều ánh sáng tự nhiên, không ẩm thấp giúp giảm vi khuẩn phát triển và bảo vệ đường hô hấp cho trẻ.

Bệnh lao phổi ở trẻ em là một thách thức không nhỏ nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Việc nhận biết các dấu hiệu bất thường, tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả sẽ giúp bảo vệ sức khỏe con trẻ một cách tối ưu. 

Tiêm vắc xin BCG là biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa lao phổi - bệnh lý có thể gây tổn thương nặng nề cho hệ hô hấp. Việc tiêm phòng sớm, đặc biệt cho trẻ nhỏ, giúp xây dựng hàng rào miễn dịch hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh lao. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp vắc xin phòng lao đạt chuẩn, thực hiện tiêm an toàn dưới sự giám sát chuyên nghiệp của đội ngũ y bác sĩ. Để được tư vấn chi tiết và đặt lịch tiêm, quý khách vui lòng gọi tổng đài miễn phí 1800 6928.

Xem thêm:

Các giai đoạn và cách điều trị bệnh lao phổi hiệu quả

Lao ngoài phổi là gì? Có những loại nào?