Biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi cần lưu ý

Tiêm trưởng thành phổi là một biện pháp y khoa quan trọng giúp cải thiện khả năng sống sót và sức khỏe hô hấp của trẻ sinh non. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích đã được chứng minh, không thể bỏ qua một số biến chứng tiềm ẩn có thể xảy ra nếu tiêm không đúng thời điểm hoặc không theo chỉ định của bác sĩ. Việc hiểu rõ các nguy cơ này sẽ giúp mẹ bầu chủ động hơn trong việc chăm sóc thai kỳ và đưa ra quyết định đúng đắn khi cần thiết. Vậy biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi là gì?

Tiêm trưởng thành phổi là gì?

Tiêm trưởng thành phổi hay còn gọi là liệu pháp corticosteroid trước sinh, là một can thiệp y học hiện đại giúp hỗ trợ phát triển phổi cho thai nhi trong những trường hợp có nguy cơ sinh non. Đây là phương pháp tiêm một loại thuốc thuộc nhóm corticosteroid vào cơ thể mẹ bầu theo chỉ định bác sĩ. Sau khi tiêm, thuốc sẽ theo dòng máu đi đến thai nhi, kích thích quá trình sản xuất Surfactant, một chất hoạt động bề mặt cực kỳ quan trọng giúp phổi của bé nở ra đúng cách và giảm nguy cơ xẹp phổi sơ sinh, một biến chứng nguy hiểm ở trẻ sinh non.

Hiện nay, các hiệp hội sản phụ khoa trên thế giới khuyến cáo nên thực hiện tiêm trưởng thành phổi cho các thai phụ từ 24 tuần đến 33 tuần 6 ngày, bao gồm cả những trường hợp mang đa thai hoặc bị vỡ ối sớm. Ngoài ra, ở những thai phụ từ 23 tuần tuổi thai, nếu có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày tới, bác sĩ có thể đề nghị tiêm trưởng thành phổi nếu sản phụ và gia đình đồng ý.

Đối với thai nhi từ 34 đến 36 tuần 6 ngày, việc tiêm trưởng thành phổi vẫn có thể được xem xét trong trường hợp mẹ bầu có nguy cơ sinh non cao trong vòng một tuần và chưa từng được điều trị bằng corticosteroid trước đó. Việc tiêm trong giai đoạn này cần được đánh giá kỹ lưỡng và cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ.

Thông thường, liệu trình tiêm trưởng thành phổi được tiến hành một đợt duy nhất, bao gồm 2 mũi tiêm cách nhau 24 giờ. Tuy nhiên, trong trường hợp thai nhi dưới 34 tuần tuổi và nguy cơ sinh non vẫn còn sau 14 ngày kể từ đợt tiêm đầu tiên, bác sĩ có thể cân nhắc tiêm thêm một đợt bổ sung. Tuy nhiên, hiện tại chưa có khuyến cáo thực hiện tiêm nhiều hơn hai đợt, vì việc lặp lại quá mức có thể dẫn đến những rủi ro chưa được kiểm chứng đầy đủ.

Chỉ định tiêm trưởng thành phổi khi nào?

Tiêm trưởng thành phổi thường được chỉ định trong thai kỳ khi có nguy cơ sinh non. Mục tiêu chính là giúp thai nhi sớm phát triển đầy đủ hệ hô hấp, đặc biệt là phổi, nhằm giảm nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng sau sinh, như hội chứng suy hô hấp sơ sinh (RDS).

Thông thường, thai nhi cần ít nhất 37 tuần tuổi để có thể phát triển hoàn chỉnh các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả phổi, bộ phận đóng vai trò thiết yếu khi bé bắt đầu hít thở không khí bên ngoài bụng mẹ. Trẻ sinh trước thời điểm này được xem là trẻ sinh non, và khả năng gặp các vấn đề về hô hấp, miễn dịch, tiêu hóa hoặc thân nhiệt là rất cao. Đặc biệt, càng sinh non sớm, nguy cơ suy hô hấp càng nghiêm trọng, thậm chí có thể đe dọa tính mạng.

Do đó, tiêm trưởng thành phổi thường được chỉ định cho thai phụ có dấu hiệu dọa sinh non trong khoảng thời gian từ tuần thai thứ 24 đến 34. Đây là giai đoạn mà phổi của thai nhi vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, chưa thể tự sản sinh đầy đủ surfactant giúp phổi mở rộng và hoạt động tốt sau khi bé chào đời.

Cụ thể, một số tình huống thường được bác sĩ cân nhắc tiêm trưởng thành phổi bao gồm:

• Co thắt tử cung liên tục, cổ tử cung mở sớm, nghi ngờ sắp sinh non.
• Vỡ ối sớm (trước tuần thứ 37).
• Mẹ bầu mang đa thai hoặc có tiền sử sinh non.
• Có chẩn đoán về hở eo tử cung, nhiễm trùng ối hoặc các yếu tố nguy cơ cao khác.

Trong một số trường hợp đặc biệt, như thai từ 34 đến 36 tuần 6 ngày, việc tiêm trưởng thành phổi vẫn có thể được xem xét nếu mẹ có dấu hiệu sinh non rõ ràng và chưa từng được tiêm corticosteroid trước đó.

Biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi

Tiêm thuốc trưởng thành phổi là một phương pháp y học phổ biến nhằm hỗ trợ sự phát triển phổi cho thai nhi, đặc biệt trong những trường hợp nguy cơ sinh non. Mặc dù được đánh giá là an toàn và hiệu quả cao, vẫn có một số biến chứng và ảnh hưởng tiềm ẩn mà mẹ bầu nên biết rõ trước khi quyết định thực hiện.

Đầu tiên, theo phần lớn nghiên cứu hiện nay, việc tiêm trưởng thành phổi thường không gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng cho cả thai phụ và thai nhi. Các em bé sinh non được hỗ trợ bằng corticosteroid thường không có sự khác biệt đáng kể về tăng trưởng so với những trẻ không tiêm. Trong một số trường hợp, trẻ được tiêm hai đợt steroid có thể có cân nặng khi sinh thấp hơn so với trẻ chỉ tiêm một đợt, tuy nhiên, sự chênh lệch này sẽ nhanh chóng được bù đắp trong vài tháng đầu đời.

Tuy vậy, một số nghiên cứu đã chỉ ra những ảnh hưởng tiềm ẩn nếu corticosteroid được sử dụng không đúng thời điểm hoặc không đúng chỉ định:

• Khi tiêm steroid từ tuần thai 22 đến 37, đặc biệt nếu trẻ được sinh đủ tháng (sau 37 tuần), có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của trẻ sau này.
• Thai nhi từ 35 tuần trở lên có nguy cơ bị hạ đường huyết sau sinh nếu được tiêm thuốc trưởng thành phổi.
• Với những trường hợp thai trên 37 tuần, việc tiêm steroid có thể làm tăng nguy cơ gặp khó khăn trong việc học tập ở trẻ trong tương lai.

Ngoài ra, việc lạm dụng thuốc hoặc tiêm không có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như: Hiện tượng đóng thóp sớm ở thai nhi, tình trạng còn ống động mạch sau sinh, ảnh hưởng đến quá trình phát triển của vùng hồi hải mã, khu vực quan trọng trong não bộ liên quan đến trí nhớ và cảm xúc.

Về phía thai phụ, một số tác dụng phụ có thể xảy ra như đau nhẹ tại vị trí tiêm. Đặc biệt, đối với những người mắc bệnh tiểu đường (trước hoặc trong thai kỳ), corticosteroid có thể làm rối loạn đường huyết nên cần được theo dõi sát sao. Nếu mẹ đang bị nhiễm trùng, việc tiêm thuốc có thể khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn. Một tỷ lệ nhỏ (khoảng 1%) ghi nhận rối loạn giấc ngủ sau khi tiêm hai mũi steroid.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi. Tiêm trưởng thành phổi là một phương pháp hữu ích trong việc hỗ trợ sự phát triển phổi của thai nhi, đặc biệt trong các trường hợp mẹ có nguy cơ sinh non. Tuy nhiên, tiêm trưởng thành phổi cần được chỉ định và theo dõi chặt chẽ bởi đội ngũ bác sĩ chuyên môn. Mẹ bầu và gia đình nên thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ về lợi ích và nguy cơ, từ đó đưa ra lựa chọn phù hợp nhất để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé trong suốt thai kỳ.