Bệnh quai bị có nổi hạch không? Cách chăm sóc và phòng ngừa biến chứng bệnh quai bị

Hiểu rõ biểu hiện bất thường như nổi hạch khi mắc quai bị giúp người bệnh và gia đình có các biện pháp can thiệp kịp thời, giảm nguy cơ mắc biến chứng. Đặc biệt trong giai đoạn dịch bệnh hoặc khi trẻ chưa tiêm vắc xin đầy đủ, việc nắm được dấu hiệu “bệnh quai bị có nổi hạch không” sẽ giúp phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn. 

Bệnh quai bị có nổi hạch không?

Bệnh quai bị có nổi hạch không là câu hỏi mà nhiều người quan tâm khi thấy các bệnh nhân khác xuất hiện dấu hiệu nổi hạch. Quai bị là bệnh truyền nhiễm do virus thuộc họ Paramyxoviridae gây ra, đặc trưng bởi tình trạng viêm tuyến nước bọt, đặc biệt là tuyến mang tai. Khi cơ thể phản ứng với sự tấn công của virus, hệ miễn dịch sẽ huy động các tế bào bảo vệ, trong đó có các hạch bạch huyết. Đây là lý do một số người có thể bị sưng hạch vùng cổ hoặc góc hàm trong quá trình mắc bệnh.

Tuy nhiên theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nổi hạch không phải là triệu chứng điển hình của bệnh quai bị. Những hạch này thường nhỏ, mềm, không gây đau nhiều và xuất hiện thứ phát như một phản ứng bình thường của hệ miễn dịch.

Nhiều người trong chúng ta thường nhầm lẫn hạch sưng với tuyến mang tai bị viêm, vì hai vị trí này gần nhau và có thể gây hiểu nhầm. Dấu hiệu chủ yếu để nhận biết quai bị vẫn là sưng đau tuyến mang tai và sốt từ nhẹ đến vừa. Nếu xuất hiện thêm hạch sưng, cần theo dõi diễn tiến, đặc biệt khi kèm theo sốt cao, đau tăng hoặc các dấu hiệu nhiễm trùng. Tóm lại, bệnh quai bị có thể gây nổi hạch nhưng không phổ biến và nổi hạch chỉ là biểu hiện phụ, không mang tính chất quyết định trong chẩn đoán bệnh.

Phân biệt nổi hạch quai bị với các bệnh khác

Nổi hạch có thể gặp ở nhiều bệnh khác nhau vì vậy chúng ta cần biết cách phân biệt bệnh quai bị có nổi hạch không với các nguyên nhân khác để tránh nhầm lẫn và từ đó có cách xử lý đúng.

Đối với bệnh quai bị, trong trường hợp nổi hạch, hạch thường xuất hiện ở vùng cổ hoặc góc hàm, mềm, không quá đau và đi kèm với sưng tuyến mang tai. Hạch này thường nhỏ, kích thước dưới 1 - 2 cm và ít gây khó chịu so với sưng tuyến mang tai. Ngược lại, các bệnh khác như viêm họng, sởi, rubella, viêm amidan hoặc nhiễm khuẩn mô mềm có thể gây nổi hạch ở cùng vị trí nhưng đi kèm các dấu hiệu khác biệt, cụ thể:

• Viêm họng hoặc viêm amidan: Hạch cổ sưng, đau khi sờ, kèm đau họng, sốt cao và đôi khi có mủ ở amidan.
• Sởi: Hạch cổ có thể sưng nhẹ nhưng dấu hiệu chính là phát ban đỏ toàn thân, sốt cao và chảy nước mũi.
• Rubella: Hạch sau tai hoặc cổ sưng, kèm phát ban hồng nhẹ và sốt nhẹ.
• Nhiễm khuẩn mô mềm: Hạch sưng đau, có thể kèm đỏ da hoặc áp xe tại chỗ.

Để phân biệt nổi hạch do quai bị hay nổi hạch do các bệnh lý khác, hãy chú ý đến triệu chứng đi kèm. Nếu người bệnh sưng một hoặc cả hai bên tuyến mang tai, sốt nhẹ đến vừa kèm theo mệt mỏi, khả năng cao là bệnh quai bị. 

Khi nào nổi hạch trong quai bị là dấu hiệu nghiêm trọng?

Nổi hạch trong bệnh quai bị không phải lúc nào cũng vô hại, đặc biệt nếu đi kèm các triệu chứng nghiêm trọng. Trong một số trường hợp hiếm, nổi hạch trong quai bị có thể báo hiệu biến chứng hoặc bội nhiễm. Theo hướng dẫn của Bộ Y tế Việt Nam, nếu hạch sưng to trên 2cm, đau nhức nhiều, mềm nhão hoặc vùng da quanh hạch đỏ thì đây có thể là dấu hiệu của bội nhiễm vi khuẩn hoặc áp xe. Ngoài ra, các triệu chứng nghiêm trọng khác cần lưu ý bao gồm:

• Sốt cao kéo dài trên 3 - 5 ngày, không giảm dù đã dùng thuốc hạ sốt.
• Hạch sưng kèm khó nuốt, khó thở hoặc đau dữ dội.
• Các biến chứng hiếm gặp như viêm tuyến giáp, viêm trung thất hoặc viêm khớp (liên quan đến phản ứng miễn dịch quá mức).

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), biến chứng quai bị như viêm tinh hoàn ở nam giới, viêm buồng trứng ở nữ giới hoặc viêm tụy có thể xảy ra, nhưng hiếm khi liên quan trực tiếp đến nổi hạch. Nếu bạn đang mắc quai bị kèm theo các dấu hiệu bất thường như trên, hãy đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Cách chăm sóc tại nhà khi nổi hạch do quai bị và phòng ngừa bệnh

Khi mắc quai bị thể nhẹ, việc chăm sóc đúng cách tại nhà đóng vai trò quan trọng giúp giảm khó chịu và hạn chế nguy cơ biến chứng. Dưới đây là một số cách chăm sóc tại nhà và phòng ngừa bệnh mà bạn có thể tham khảo như sau:

Biện pháp chăm sóc tại nhà

Trong những trường hợp nhẹ, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà nhằm giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng như:

• Chườm ấm: Nếu vùng hạch hoặc tuyến mang tai sưng đau, bạn có thể chườm ấm để giảm khó chịu. Dùng khăn sạch nhúng nước ấm khoảng 40°C - 45°C, chườm nhẹ nhàng 10 - 15 phút mỗi lần, thực hiện chườm 2 - 3 lần/ngày.
• Nghỉ ngơi và uống đủ nước: Người bệnh cần nghỉ ngơi, tránh vận động mạnh. Bên cạnh đó, người bệnh nên uống đủ nước và ăn thức ăn mềm, dễ nuốt như cháo, súp để giảm áp lực lên tuyến mang tai.
• Vệ sinh miệng: Súc miệng bằng nước muối loãng từ 2 - 3 lần/ngày để giữ sạch khoang miệng, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn thứ phát.
• Theo dõi triệu chứng: Ghi lại kích thước hạch, nhiệt độ cơ thể và các dấu hiệu bất thường khác. Nếu hạch to lên nhanh, sốt cao hoặc có dấu hiệu khó thở, người bệnh cần đi khám ngay.

Phòng ngừa bệnh quai bị

Tiêm phòng vắc xin MMR (sởi - quai bị - rubella) là cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh quai bị cũng như các biến chứng có thể xảy ra. Ngoài việc tiêm chủng, bạn cũng cần chủ động phòng ngừa bệnh bằng cách:

• Tránh tiếp xúc gần với người bệnh, đặc biệt trong 5 - 7 ngày đầu khi virus lây lan mạnh qua giọt bắn.
• Rửa tay thường xuyên và đeo khẩu trang ở nơi đông người trong mùa dịch.
• Nếu đã mắc quai bị, bạn nên cách ly 7 - 9 ngày kể từ khi bắt đầu sưng tuyến mang tai.

Việc chăm sóc đúng cách tại nhà góp phần giảm nhẹ triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng. Bên cạnh đó, tiêm vaccine MMR đầy đủ là giải pháp thiết yếu giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài và phòng ngừa bệnh quai bị hiệu quả.

Câu trả lời cho thắc mắc “bệnh quai bị có nổi hạch không” là có thể có, nhưng không phổ biến. Hạch thường xuất hiện ở vùng cổ hoặc góc hàm, là phản ứng miễn dịch thứ phát, không phải dấu hiệu chính để xác định bệnh quai bị. Nếu hạch sưng bất thường, kèm theo sốt cao kéo dài hoặc khó thở, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra kịp thời. Bên cạnh đó, hãy chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được tiêm phòng đầy đủ vaccine MMR theo lịch khuyến nghị của Bộ Y tế bạn nhé.

Tiêm vắc xin kết hợp phòng bệnh sởi - quai bị - rubella là bước quan trọng giúp phòng bệnh quai bị, đặc biệt trong việc ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như viêm tinh hoàn hay vô sinh. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu mang đến giải pháp tiêm chủng an toàn, hiệu quả với hệ thống cơ sở hiện đại, đội ngũ y tế tận tâm và quy trình phục vụ chuyên nghiệp. Vắc xin tại đây được bảo quản đạt chuẩn, nguồn gốc rõ ràng và luôn có sẵn nhờ hệ thống phân phối rộng khắp. Khách hàng được hỗ trợ tư vấn kỹ lưỡng, theo dõi sau tiêm và quản lý lịch tiêm thông minh qua sổ tiêm điện tử. Hãy gọi ngay hotline miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm chủng.