Bệnh Parkinson có nguy hiểm không? Những thông tin cần biết

Trong bối cảnh dân số Việt Nam đang già hóa nhanh chóng, tỷ lệ người mắc các bệnh thoái hóa thần kinh như Parkinson ngày càng tăng. Việc hiểu rõ bản chất bệnh, mức độ nguy hiểm và cách chăm sóc đúng sẽ giúp người bệnh chủ động hơn. Đồng thời, gia đình cũng giảm bớt lo lắng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Bài viết tổng hợp thông tin từ các nguồn y khoa uy tín trong và ngoài nước để trả lời một cách khách quan, khoa học nhất về mức độ nguy hiểm của bệnh Parkinson.

Bệnh Parkinson có nguy hiểm không?

Bệnh Parkinson nguy hiểm, nhưng không phải lúc nào cũng trực tiếp gây tử vong.

Parkinson là bệnh tiến triển chậm, không lây lan và hiếm khi gây tử vong ngay lập tức. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh sẽ làm giảm nghiêm trọng chất lượng sống, gây mất khả năng tự lập và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm (té ngã, viêm phổi hít, sa sút trí tuệ…). Ngược lại, khi được chẩn đoán sớm, dùng thuốc đúng, kết hợp vật lý trị liệu và chăm sóc tốt, người bệnh vẫn có thể sống độc lập và tương đối khỏe mạnh trong 10 - 20 năm hoặc lâu hơn.

Vì vậy, Parkinson không phải lúc nào cũng nguy hiểm nhưng cũng tuyệt đối không được chủ quan. Mức độ nguy hiểm phụ thuộc rất lớn vào thời điểm phát hiện và cách quản lý bệnh.

Triệu chứng điển hình của bệnh Parkinson

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu sẽ giúp bạn hoặc người thân đi khám kịp thời. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

Triệu chứng vận động

Các thay đổi về vận động là dấu hiệu dễ nhận biết nhất, giúp cảnh báo sớm nguy cơ mắc bệnh Parkinson.

• Run khi nghỉ: Thường bắt đầu ở một bên tay, ngón tay hoặc cằm, run rõ nhất khi tay để yên, giảm khi cầm nắm hoặc ngủ.
• Khó vận động: Cơ bắp luôn căng cứng, cử động khó khăn, cảm giác giật cứng như “bánh răng kẹt” khi di chuyển.
• Chậm vận động: Mọi hành động đều chậm hơn bình thường, từ việc mặc áo, viết chữ đến bước đi.
• Rối loạn dáng đi và thăng bằng: Bước chân nhỏ, ít vung tay, khó xoay người, dễ té ngã về phía trước hoặc sau.
• Mặt ít biểu cảm: Trông như “đeo mặt nạ”, ít chớp mắt, giọng nói nhỏ và đều đều.

Triệu chứng ngoài vận động

Ngoài các biểu hiện vận động, Parkinson còn gây ra nhiều thay đổi khác ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và tâm lý.

• Rối loạn giấc ngủ (mất ngủ, ngủ ngày nhiều, hội chứng chân không yên…);
• Giảm khứu giác (khó ngửi mùi);
• Táo bón kéo dài;
• Trầm cảm, lo âu.
• Mệt mỏi mãn tính, hạ huyết áp khi đứng (ngất xỉu);
• Sau này có thể xuất hiện sa sút trí tuệ, ảo giác.

Những triệu chứng này có thể xuất hiện từ rất sớm, thậm chí 5 - 10 năm trước khi run tay rõ ràng.

Các giai đoạn phát triển của bệnh Parkinson

Bệnh thường được chia thành 5 giai đoạn theo thang điểm Hoehn & Yahr:

• Giai đoạn 1: Parkinson giai đoạn đầu triệu chứng rất nhẹ, chỉ ở một bên cơ thể, ít ảnh hưởng sinh hoạt.
• Giai đoạn 2: Ảnh hưởng cả hai bên, vẫn tự sinh hoạt được nhưng chậm chạp hơn.
• Giai đoạn 3: Mất thăng bằng rõ, cần hỗ trợ một phần trong sinh hoạt hàng ngày.
• Giai đoạn 4: Mất khả năng tự lập nhiều, vẫn đi được nhưng cần người đỡ hoặc dụng cụ hỗ trợ.
• Giai đoạn 5: Nằm liệt hoặc ngồi xe lăn, cần chăm sóc toàn diện 24/24.

Tốc độ tiến triển rất khác nhau giữa các bệnh nhân. Có người sau 15 - 20 năm vẫn chỉ ở giai đoạn 2 - 3 nếu được chăm sóc tốt.

Biến chứng nguy hiểm của bệnh Parkinson

Khi bệnh tiến triển nặng hoặc không được quản lý đúng, người bệnh dễ gặp các biến chứng sau:

• Té ngã và chấn thương: 60 - 70% bệnh nhân Parkinson bị té ngã ít nhất 1 lần/năm, dễ gãy xương cổ xương đùi, chấn thương sọ não.
• Viêm phổi hít: Do khó nuốt, thức ăn hoặc chất lỏng dễ trào ngược vào phổi, đây là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở giai đoạn cuối.
• Sa sút trí tuệ: Khoảng 30 - 80% bệnh nhân bị suy giảm nhận thức nặng sau 10 năm mắc bệnh.
• Trầm cảm và rối loạn tâm thần: Ảnh hưởng 40 - 50% bệnh nhân, làm giảm ý chí sống và tuân thủ điều trị.
• Rối loạn tự động: Tụt huyết áp tư thế, táo bón nặng, bí tiểu, đổ mồ hôi bất thường…
• Mất khả năng tự chăm sóc: Cần người hỗ trợ hoàn toàn, gây áp lực lớn cho gia đình.

Cách phòng ngừa và làm chậm tiến triển bệnh Parkinson

Hiện nay chưa có cách ngăn ngừa hoàn toàn Parkinson, nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ khởi phát và hỗ trợ làm chậm tiến triển bệnh.

Tập thể dục đều đặn

Tập luyện đúng cách không chỉ giúp duy trì sự linh hoạt của cơ bắp mà còn bảo vệ chức năng vận động lâu dài.

• Các bài tập aerobic, đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội hoặc boxing không tiếp xúc hỗ trợ làm chậm tiến triển triệu chứng vận động.
• Khiêu vũ giúp cải thiện phối hợp và khả năng giữ nhịp.
• Tập thái cực quyền hoặc các bài tập thăng bằng giúp giảm nguy cơ té ngã.
• Duy trì lịch tập đều đặn tối thiểu 150 phút/tuần mang lại lợi ích rõ rệt.

Hạn chế tiếp xúc với độc chất môi trường

Nhiều chất độc trong môi trường được xem là yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ mắc Parkinson.

• Tránh tiếp xúc dài hạn với thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ như paraquat, rotenone.
• Hạn chế tiếp xúc với dung môi công nghiệp và kim loại nặng.
• Người làm nông nghiệp hoặc công việc liên quan hóa chất nên mang đồ bảo hộ đầy đủ.
• Đảm bảo khu vực làm việc được thông thoáng và tuân thủ quy trình an toàn hóa chất.

Chế độ ăn uống lành mạnh

Dinh dưỡng đúng cách giúp bảo vệ tế bào thần kinh và giảm stress oxy hóa, yếu tố liên quan đến Parkinson.

• Tăng cường thực phẩm giàu chất chống oxy hóa: Trà xanh, quả mọng, rau lá xanh.
• Bổ sung cá giàu omega-3 như cá hồi, cá thu để hỗ trợ chức năng não bộ.
• Uống cà phê đều đặn (với lượng hợp lý) có thể liên quan đến giảm nguy cơ Parkinson theo một số nghiên cứu.

Giữ gìn sức khỏe tinh thần và giấc ngủ

Tinh thần ổn định và giấc ngủ chất lượng giúp hệ thần kinh phục hồi và hoạt động hiệu quả hơn.

• Hạn chế stress kéo dài bằng việc tập thiền, yoga hoặc các hoạt động thư giãn.
• Duy trì giấc ngủ 7 - 8 giờ mỗi đêm để não bộ được nghỉ ngơi và tái tạo.
• Điều trị sớm các rối loạn giấc ngủ như hội chứng chân không yên hoặc ngáy ngủ.
• Tạo thói quen đi ngủ đúng giờ, hạn chế thiết bị điện tử trước khi ngủ.

Bệnh Parkinson có nguy hiểm không? Có, nhưng mức độ nguy hiểm có thể kiểm soát được rất nhiều nếu phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Parkinson không đồng nghĩa với cái chết gần kề, nhưng nếu bỏ mặc, bệnh sẽ dần cướp đi khả năng vận động, tự lập và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như té ngã, viêm phổi, sa sút trí tuệ. Hiểu đúng về bệnh, không sợ hãi thái quá nhưng cũng không chủ quan chính là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của chính mình và người thân trong gia đình.