Bệnh nhân bị sốt rét bao lâu thì khỏi?

Mỗi năm, hàng triệu người trên thế giới mắc sốt rét, và nhiều người lo lắng về thời gian hồi phục sau khi bị nhiễm bệnh. Thời gian khỏi sốt rét không cố định mà thay đổi tùy theo loại Plasmodium gây bệnh, mức độ nghiêm trọng, cơ địa người bệnh, cũng như chất lượng và thời gian bắt đầu điều trị.

Sốt rét bao lâu thì khỏi?

Để xác định bệnh sốt rét bao lâu thì khỏi, trước hết cần hiểu rõ thời gian ủ bệnh, cơ chế phát triển của ký sinh trùng Plasmodium và các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hồi phục của người bệnh. Sốt rét là căn bệnh nguy hiểm, do ký sinh trùng Plasmodium gây ra, lây truyền chủ yếu qua muỗi Anopheles. Mỗi loại Plasmodium có đặc điểm sinh học khác nhau, vì vậy thời gian từ khi nhiễm bệnh đến khi xuất hiện triệu chứng và hồi phục cũng khác nhau.

Thời gian ủ bệnh là khoảng thời gian từ khi ký sinh trùng xâm nhập cơ thể đến khi người bệnh bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu lâm sàng. Trung bình, thời gian ủ bệnh của sốt rét kéo dài từ 9 – 30 ngày, nhưng trong một số trường hợp, đặc biệt với các loại ký sinh trùng như P. vivax, P. ovale và P. malariae, thời gian này có thể kéo dài vài tháng, vài năm, thậm chí hàng chục năm trước khi bệnh tái phát. Cụ thể:

• P. falciparum: 8 – 16 ngày, trung bình 12 ngày. Đây là loại ký sinh trùng nguy hiểm, thường gây sốt rét ác tính.
• P. vivax: 10 – 20 ngày, trung bình 14 ngày, dễ tái phát do tồn tại thể ngủ dài trong gan.
• P. ovale: 12 – 20 ngày, trung bình 14 ngày, cũng có khả năng ủ bệnh lâu dài.
• P. malariae: 18 – 35 ngày, trung bình 21 ngày, đôi khi tồn tại trong cơ thể nhiều năm mà không biểu hiện triệu chứng.

Ngoài ra, với trường hợp sốt rét do truyền máu, thời gian ủ bệnh ngắn hơn, chỉ vài ngày, do ký sinh trùng đã trực tiếp xâm nhập vào máu mà không cần qua muỗi trung gian.

Diễn tiến bệnh và thời gian hồi phục: Triệu chứng sốt rét được chia thành sốt rét thông thường và sốt rét ác tính.

Sốt rét thông thường: Gồm các cơn sốt cao, rét run và vã mồ hôi. Biểu hiện sốt còn phụ thuộc vào loại ký sinh trùng:

• P. falciparum: Sốt liên tục hàng ngày, có nguy cơ tiến triển thành sốt rét ác tính.
• P. vivax: Sốt cách nhật, mỗi ngày một cơn.
• P. malariae và P. ovale: Sốt theo chu kỳ 2 - 3 ngày/lần.

Sốt rét ác tính: Có thể gây các biến chứng nghiêm trọng như suy thận, phù phổi, rối loạn ý thức, hôn mê, đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

Thời gian khỏi bệnh sốt rét phụ thuộc vào loại ký sinh trùng, mức độ nhiễm và phương pháp điều trị. Nếu được chẩn đoán và điều trị đúng cách, các triệu chứng thường biến mất trong khoảng 2 tuần. Tuy nhiên, nếu không điều trị triệt để hoặc bỏ dở liệu trình, bệnh có thể tái phát nhiều lần, đặc biệt với P. vivax và P. ovale. Trong trường hợp sốt rét ác tính, nếu không được can thiệp kịp thời, bệnh có thể tiến triển rất nhanh và gây tử vong trong vài giờ đến vài ngày.

Như vậy, để sốt rét khỏi hoàn toàn, phát hiện sớm, điều trị đầy đủ và tuân thủ hướng dẫn y tế là yếu tố quyết định, đồng thời người bệnh cần theo dõi lâu dài để phòng ngừa tái phát, đặc biệt với các loại ký sinh trùng có thể tồn tại lâu trong gan.

Điều trị bệnh sốt rét

Sốt rét có thể dẫn đến biến chứng nặng và thậm chí tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm không chỉ giúp người bệnh được chăm sóc đúng cách mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát nguồn lây bệnh trong cộng đồng. Quá trình điều trị sốt rét tập trung vào hai mục tiêu chính: Cắt cơn sốt rét, tiêu diệt ký sinh trùng trong máu và ngăn ngừa tái phát, giảm nguy cơ lây lan sang người khác.

Điều trị sốt rét thể thông thường

Điều trị cắt cơn sốt rét:

Nhiễm Plasmodium vivax: Người bệnh có thể dùng thuốc chloroquine với tổng liều 25 mg/kg cân nặng, uống trong 3 ngày. Liều uống cụ thể gồm: ngày 1 và 2, mỗi ngày 10 mg/kg; ngày 3, 5 mg/kg. Ngoài ra, thuốc artesunate cũng là lựa chọn hiệu quả với tổng liều 16 mg/kg chia trong 7 ngày: Ngày đầu 4 mg/kg, các ngày tiếp theo mỗi ngày 2 mg/kg. Artesunate không dùng cho phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu, trừ trường hợp sốt rét ác tính. Thuốc quinine sulfat cũng có thể được sử dụng, liều 30 mg/kg/ngày, chia làm 3 lần uống, trong vòng 7 ngày.

Nhiễm Plasmodium falciparum: Điều trị chủ yếu bằng các chế phẩm có dẫn xuất artemisinin. Ví dụ, thuốc viên kết hợp dihydroartemisinin 40 mg + piperaquine phosphate 320 mg. Liều dùng được điều chỉnh theo độ tuổi: Trẻ dưới 3 tuổi, ngày đầu 1 viên, hai ngày sau mỗi ngày nửa viên; trẻ 3 - 8 tuổi, ngày đầu 2 viên, hai ngày sau 1 viên; trẻ 8 - 15 tuổi, ngày đầu 3 viên, hai ngày sau 1,5 viên; từ 15 tuổi trở lên, ngày đầu 4 viên, hai ngày sau 2 viên/ngày. Thuốc không dùng cho thai phụ trong 3 tháng đầu.

Điều trị chống tái phát và ngăn lây lan:

Người bệnh được sử dụng thuốc primaquine nhằm tiêu diệt giao bào và các thể ngủ trong gan, hạn chế tái phát. Liều dùng: 0,5 mg bazơ/kg cân nặng/ngày. Với P. falciparum, điều trị chỉ cần 1 ngày; P. vivax cần 10 ngày liên tục. Thuốc không dùng cho trẻ dưới 3 tuổi, phụ nữ mang thai, người mắc bệnh gan hoặc thiếu men G6PD.

Ở những khu vực P. falciparum chiếm đa số, bác sĩ thường khuyến cáo sử dụng thuốc phối hợp có dẫn xuất artemisinin như Arterakine, CV Artecan hoặc Coartem để nâng cao hiệu quả điều trị.

Điều trị sốt rét thể ác tính hoặc có biến chứng:

Người bệnh nặng cần nhập viện và được dùng artesunate đường tĩnh mạch. Liều ban đầu trong giờ đầu là 2,4 mg/kg cân nặng, tiếp theo 24 giờ sau tiêm nhắc lại 1,2 mg/kg. Các ngày sau, tiếp tục tiêm 1,2 mg/kg mỗi ngày cho đến khi người bệnh có thể chuyển sang thuốc dạng uống trong vòng 7 ngày tiếp theo. Việc theo dõi sát tình trạng lâm sàng và chức năng các cơ quan là rất quan trọng để tránh biến chứng nặng như suy thận, hôn mê, hoặc suy hô hấp.

Hướng dẫn cách chăm sóc người bệnh sốt rét tại nhà

Sốt rét là căn bệnh nguy hiểm nhưng nếu được chăm sóc đúng cách tại nhà, người bệnh có thể hồi phục nhanh hơn và hạn chế nguy cơ biến chứng.

Sử dụng thuốc đúng cách: Người bệnh cần uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, bao gồm thuốc điều trị sốt rét và thuốc hạ sốt. Không nên tự ý tăng liều hoặc ngưng thuốc khi thấy triệu chứng giảm. Điều này giúp tiêu diệt ký sinh trùng triệt để, tránh tái phát và hạn chế sốt rét tiến triển sang thể ác tính.

Theo dõi sức khỏe thường xuyên: Cần đo thân nhiệt ít nhất 2 - 3 lần mỗi ngày để kiểm soát diễn biến bệnh. Nếu xuất hiện sốt cao, co giật, hoặc các triệu chứng bất thường như nôn mửa, rối loạn ý thức, cần báo ngay cho cơ sở y tế gần nhất.

Bổ sung dinh dưỡng hợp lý: Người bệnh sốt rét dễ bị mệt mỏi và thiếu năng lượng. Chế độ ăn nên giàu vitamin, khoáng chất, protein và chất xơ từ rau củ, trái cây, thịt nạc, trứng, cá. Thực phẩm giàu sắt và vitamin B cũng giúp bù máu, hỗ trợ hồi phục hồng cầu bị ký sinh trùng phá hủy.

Uống đủ nước: Bù đủ nước là cần thiết để giảm nguy cơ mất nước do sốt và mồ hôi. Nên ưu tiên nước lọc, nước trái cây, hoặc dung dịch bù điện giải để duy trì cân bằng chất lỏng trong cơ thể.

Giữ môi trường sống thông thoáng: Không gian xung quanh người bệnh cần sạch sẽ và thông thoáng. Cho phòng đủ ánh sáng, thoáng khí, tránh bí bách để cải thiện chất lượng nghỉ ngơi. Thường xuyên thay ga giường, chăn gối sạch sẽ và giữ vệ sinh cá nhân để tránh nhiễm trùng thứ phát.

Lựa chọn trang phục phù hợp: Người bệnh nên mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát và thấm hút mồ hôi. Điều này giúp cơ thể cảm thấy dễ chịu và hạn chế cảm giác khó chịu do sốt cao.

Hạn chế vận động quá mức: Người bệnh cần nghỉ ngơi tuyệt đối, tránh hoạt động gắng sức hoặc vận động mạnh. Việc nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể tập trung chống lại ký sinh trùng và hồi phục nhanh hơn.

Bảo vệ khỏi muỗi đốt: Để tránh nguy cơ lây lan và tái nhiễm, cần cho người bệnh ngủ màn chống muỗi hoặc sử dụng các biện pháp chống muỗi khác như kem chống muỗi, lưới chắn cửa sổ.

Chú ý vệ sinh răng miệng: Người bệnh cần vệ sinh răng miệng hằng ngày, súc miệng bằng nước muối hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ để ngăn ngừa vi khuẩn phát triển.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin sốt rét bao lâu thì khỏi. Thời gian khỏi bệnh sốt rét phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm loại ký sinh trùng, mức độ bệnh, cơ địa người bệnh và phương pháp điều trị. Với phác đồ điều trị đúng cách và kịp thời, hầu hết các trường hợp sốt rét thông thường sẽ hồi phục trong khoảng 1 - 2 tuần. Tuy nhiên, đối với những trường hợp sốt rét ác tính hoặc chưa được điều trị triệt để, bệnh có thể kéo dài và thậm chí tái phát sau nhiều tháng hoặc nhiều năm. Việc nhận biết sớm triệu chứng, tuân thủ điều trị và kết hợp chăm sóc đúng cách sẽ giúp người bệnh hồi phục nhanh, đồng thời hạn chế nguy cơ lây lan và biến chứng nguy hiểm.