Bệnh lao xương có lây không? Cách phòng bệnh lao xương

Khi nhắc đến bệnh lao, nhiều người thường nghĩ ngay đến lao phổi - nhưng ít ai biết vi khuẩn lao cũng có thể âm thầm phá hủy xương khớp. Lao xương không chỉ gây đau đớn kéo dài mà còn đặt ra câu hỏi khiến nhiều người lo lắng: Liệu lao xương có lây không? 

Tổng quan về lao xương

Lao xương là một thể lao ngoài phổi, xảy ra khi vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis - “thủ phạm” gây bệnh lao - lan truyền từ ổ nhiễm ban đầu (thường là phổi) đến hệ xương qua đường máu hoặc hệ bạch huyết. Đây là một dạng tổn thương xương khớp do nhiễm trùng mạn tính, tiến triển âm thầm nhưng để lại nhiều hậu quả nặng nề nếu không được chẩn đoán và xử lý sớm.

Trong phần lớn các trường hợp, bệnh nhân không khởi phát với lao xương ngay từ đầu. Thông thường, lao phổi mới là “cửa ngõ”, sau đó vi khuẩn mới “di cư” đến xương, trú ngụ và gây tổn thương tại một hoặc nhiều vị trí. Vì vậy, lao xương thường được xem là thể lao thứ phát.

Lứa tuổi dễ bị ảnh hưởng nhất bởi bệnh này nằm trong khoảng từ 20 đến 40 tuổi - giai đoạn mà xương khớp hoạt động mạnh và dễ tổn thương. Trong các vị trí xương bị ảnh hưởng, cột sống là nơi dễ bị tổn thương nhất, đặc biệt là các thân đốt sống và đĩa đệm vùng thắt lưng. Xếp sau là các khớp lớn như khớp háng, khớp gối. Những vùng ít gặp hơn nhưng vẫn có thể xuất hiện tổn thương lao bao gồm: Xương chậu, xương sườn, xương dài của tay chân, và thậm chí cả các xương nhỏ như bàn tay hay bàn chân. Trường hợp bệnh xảy ra ở nhiều vị trí cùng lúc gọi là lao xương đa ổ - một thể bệnh nặng nề hơn, đòi hỏi điều trị dài ngày.

Thống kê cho thấy khoảng 60 - 70% bệnh nhân lao xương bị tổn thương cột sống, tiếp theo là khớp gối (10 - 15%), cổ chân và bàn chân chiếm tỷ lệ thấp hơn (5 - 10%).

Không thể không nhắc đến mối liên hệ giữa lao và HIV/AIDS. Ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch - đặc biệt là người nhiễm HIV - vi khuẩn lao có điều kiện thuận lợi để phát triển, trong đó có cả biến chứng lao tại xương. Đây cũng là lý do khiến tỷ lệ mắc lao xương đang có chiều hướng gia tăng tại các quốc gia đang phát triển, nơi có tỷ lệ HIV/AIDS cao.

Về mặt mô bệnh học, lao xương biểu hiện dưới hai hình thái chính:

• Thể hoại tử kèm tiết dịch, dễ tạo ổ mủ sâu và hình thành các áp xe lạnh.
• Thể u lao hạt, ít hoại tử hơn nhưng có khả năng xâm lấn mô mạnh, phát triển nhanh hơn.

Và câu hỏi được nhiều người quan tâm hiện nay là: Lao xương có lây không? Câu trả lời sẽ phụ thuộc vào mức độ hoạt động của vi khuẩn trong cơ thể, đường lây truyền cụ thể và tình trạng miễn dịch của người tiếp xúc - tất cả sẽ được phân tích rõ hơn ở phần tiếp theo.

Lao xương có lây không? Những điều cần đặc biệt lưu ý

Câu hỏi “lao xương có lây không” không phải là mối quan tâm của riêng người bệnh, mà còn khiến những người sống chung hay làm việc cùng cảm thấy lo lắng. Dù là một thể lao ngoài phổi, nhưng thực tế, lao xương khớp vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt khi người bệnh đồng thời mắc lao phổi - nguồn phát tán vi khuẩn chính.

Để làm rõ hơn vấn đề lao xương có lây không, cần hiểu rằng vi khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis) có thể lan truyền qua không khí khi người bệnh ho, hắt hơi, đặc biệt nếu có tổn thương lao phổi đi kèm. Khi đó, những người xung quanh dễ hít phải giọt bắn chứa vi khuẩn mà không hay biết.

Một con đường ít phổ biến hơn nhưng vẫn có thể xảy ra là qua các vết thương hở, vết trầy xước trên da hoặc niêm mạc. Trong môi trường tiếp xúc gần, thiếu vệ sinh hoặc khi xử lý dịch tiết từ vết áp xe lao, nguy cơ tiếp nhận vi khuẩn hoàn toàn có thể xảy ra - đặc biệt nếu người tiếp xúc không có miễn dịch bảo vệ.

Ngoài ra, đối với phụ nữ mang thai mắc lao, vi khuẩn còn có khả năng truyền từ mẹ sang con qua nhau thai, dù trường hợp này hiếm gặp hơn. Vì vậy, vấn đề lao xương có lây không lại càng trở nên đáng quan tâm trong giai đoạn thai kỳ hoặc khi chăm sóc trẻ sơ sinh.

Cuối cùng, lao xương có lây không còn phụ thuộc vào tình trạng miễn dịch của người tiếp xúc. Những ai chưa từng tiêm vắc xin phòng lao (vắc xin BCG), có hệ miễn dịch yếu hoặc đang mắc bệnh nền sẽ có nguy cơ cao hơn trong việc tiếp nhận vi khuẩn và phát triển bệnh.

Tóm lại, dù lao xương không phải là thể lao dễ lây nhất, việc chủ động phòng ngừa và phát hiện sớm vẫn là yếu tố then chốt, giúp bảo vệ cộng đồng và tránh lây lan chéo trong gia đình.

Làm sao để chủ động phòng tránh lao xương khớp?

Lao xương khớp là một thể bệnh lao ngoài phổi có thể để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Tuy không phải là bệnh phổ biến như lao phổi, nhưng lao xương vẫn có khả năng lây lan và dễ phát triển ở những người có sức đề kháng yếu. Chính vì thế, chủ động phòng ngừa là cách hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.

Một hệ miễn dịch khỏe mạnh là “hàng rào tự nhiên” giúp ngăn chặn sự xâm nhập và phát triển của vi khuẩn lao. Vì vậy, hãy duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, ngủ đủ giấc, hạn chế căng thẳng kéo dài và luyện tập thể dục đều đặn. Bên cạnh đó, dinh dưỡng cân đối với đầy đủ các nhóm chất - đặc biệt là protein, vitamin A, C, D, E và kẽm - sẽ giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng.

Ngoài ra, để hạn chế tối đa nguy cơ tiếp xúc với vi khuẩn lao, đặc biệt là trong môi trường có người bệnh, cần tuân thủ các nguyên tắc phòng dịch như: Đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên, giữ khoảng cách khi giao tiếp, đặc biệt nếu người đối diện có biểu hiện ho kéo dài.

Trong trường hợp phải sống hoặc làm việc gần người mắc lao, nhất là lao phổi kèm theo lao xương, bạn nên tầm soát lao định kỳ, đặc biệt nếu có tiếp xúc kéo dài. Việc phát hiện sớm sẽ giúp can thiệp kịp thời, ngăn bệnh tiến triển và hạn chế lây lan cho người khác.

Lao xương không chỉ gây tổn thương nghiêm trọng đến hệ vận động mà còn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm nếu không được phát hiện và kiểm soát đúng cách. Hiểu rõ lao xương có lây không là bước đầu để mỗi người có thể chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe cho bản thân cũng như cộng đồng. Duy trì lối sống lành mạnh, tăng cường miễn dịch, hạn chế tiếp xúc với nguồn lây và tầm soát định kỳ là những giải pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong hành trình đẩy lùi bệnh lao xương.

Tiêm vắc xin BCG từ sớm là giải pháp phòng ngừa hiệu quả nhiều thể lao nguy hiểm, trong đó có lao xương. Việc chủ động tiêm phòng giúp cơ thể tạo hàng rào miễn dịch, hạn chế nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp vắc xin BCG chính hãng, quy trình tiêm an toàn, nhanh chóng cùng đội ngũ y tế tận tâm. Gọi ngay tổng đài miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm phù hợp.