Bệnh hậu bối là gì? Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Bệnh hậu bối là một dạng nhiễm trùng da do tụ cầu khuẩn gây ra, hình thành khi nhiều nhọt liền kề nhau tụ lại thành một ổ viêm lớn dưới da. Nhọt thường bắt đầu bằng một nốt đỏ nhỏ, đau, sau đó sưng to dần và đầy mủ. Khi các nhọt này kết hợp lại, chúng tạo thành hậu bối - một tổn thương lớn hơn, nghiêm trọng hơn, có thể gây đau nhức và sưng tấy lan rộng.

Hậu bối thường phát triển ở những vùng da tiết nhiều mồ hôi hoặc có ma sát như gáy, cổ, nách, vai, mông và đùi, nhưng cũng có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Đây là một tình trạng có thể tự khỏi trong một số trường hợp nhẹ, nhưng cũng có thể gây biến chứng nếu không được điều trị đúng cách.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh hậu bối

Hậu bối hình thành khi nhiều nhọt tụ lại thành một vùng nhiễm trùng lớn. Ban đầu, bệnh thường xuất hiện dưới dạng một nốt đỏ, sưng và đau khi chạm vào. Vùng da bị ảnh hưởng có thể có cảm giác ấm nóng. Khi bệnh tiến triển có thể biểu hiện:

• Gây đau: Khu vực bị tổn thương trở nên nhạy cảm, đôi khi ngứa trước khi nhọt hình thành.
• Đầy mủ: Có thể cảm thấy mềm hoặc chắc khi chạm vào.
• Tăng kích thước: Ban đầu thường nhỏ hơn đầu tẩy bút chì, nhưng có thể lớn dần lên đến cỡ quả bóng golf.
• Có trung tâm màu vàng hoặc trắng (giống mụn mủ): Vùng da xung quanh trung tâm nhọt (gọi là “đầu nhọt”) thường đỏ và bóng.
• Chảy dịch hoặc đóng vảy: Khi cơ thể chống lại nhiễm trùng, nhọt có thể rỉ mủ và sau đó khô lại thành vảy.
• Có thể lan sang vùng khác: Vi khuẩn gây nhọt có thể lan ra các bộ phận khác trên cơ thể. Bạn cũng có thể truyền vi khuẩn này cho người khác thông qua tiếp xúc gần hoặc dùng chung khăn, đồ dùng cá nhân.
• Toàn thân: Có thể kèm theo các dấu hiệu toàn thân như sốt, ớn lạnh và mệt mỏi.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh hậu bối

Ở một số người (đặc biệt là những người có hệ miễn dịch suy yếu), hậu bối có thể tái phát nhiều lần tại cùng một vị trí hoặc không bao giờ khỏi hẳn. Hậu bối tái phát có thể là dấu hiệu của một tình trạng nhiễm trùng nguy hiểm đến tính mạng.

Hiếm gặp hơn, vi khuẩn từ hậu bối nếu không được điều trị có thể:

• Xâm nhập vào máu, gây phản ứng nghiêm trọng của cơ thể gọi là nhiễm trùng huyết.
• Lan đến não, gây ra các biến chứng nguy hiểm như viêm màng não.
• Gây viêm mô tế bào, nhiễm trùng ở da và mô dưới da.
• Lây lan đến tủy sống, xương, tim hoặc các cơ quan khác, dẫn đến nhiễm trùng nặng và có thể tử vong.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn cần đi khám càng sớm càng tốt ngay khi nghi ngờ mình đang mắc bệnh hậu bối. Thông thường, nhọt có thể tự khỏi sau khoảng 2 tuần mà không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu nhọt không biến mất sau thời gian này, hoặc nếu có sốt kèm theo ổ mủ, thì đó có thể là dấu hiệu của hậu bối.

Ngoài ra, nếu bạn thường xuyên bị nhọt, bạn cũng nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn cách phòng ngừa, từ đó giảm nguy cơ hình thành hậu bối hoặc các biến chứng liên quan.

Bệnh hậu bối thường hình thành khi vi khuẩn Staphylococcus aureus (tụ cầu khuẩn), xâm nhập vào các nang lông. Những vết trầy xước hoặc vùng da bị tổn thương là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể và gây nhiễm trùng. Kết quả là hình thành các nhọt hoặc hậu bối chứa đầy dịch và mủ.

Các vùng da ẩm ướt trên cơ thể đặc biệt dễ bị nhiễm loại vi khuẩn này, vì đó là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển. Hậu bối thường xuất hiện ở gáy, vai hoặc đùi, nhưng cũng có thể gặp ở mặt, cổ, nách, mông, hoặc bất kỳ vùng nào bạn đổ mồ hôi nhiều hoặc bị ma sát thường xuyên.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh hậu bối?

Bất kỳ ai cũng có thể bị hậu bối, nhưng một số người có thể tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:

• Người có hệ miễn dịch suy yếu (do HIV/AIDS, ung thư, thuốc ức chế miễn dịch...).
• Người mắc bệnh đái tháo đường, đặc biệt nếu đường huyết không được kiểm soát tốt.
• Người có tiền sử mắc bệnh viêm da mãn tính như chàm (eczema), vảy nến, viêm da tiếp xúc.
• Người có vết thương hở, trầy xước hoặc da thường xuyên bị cọ xát.
• Người sống trong môi trường nóng ẩm, đông đúc, dễ ra mồ hôi.
• Người thừa cân hoặc béo phì, do nếp gấp da tạo môi trường cho vi khuẩn phát triển.
• Người có tiền sử từng bị nhọt hoặc hậu bối tái đi tái lại.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh hậu bối

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển hậu bối:

• Vệ sinh kém: Không tắm thường xuyên, mặc quần áo ẩm, dùng đồ cá nhân chung với người khác.
• Chế độ dinh dưỡng thiếu hụt: Ăn uống không đủ chất, thiếu vitamin và kẽm, làm suy giảm miễn dịch.
• Thói quen cạo lông, cạo râu không đúng cách: Gây tổn thương nang lông, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
• Tiếp xúc với người bị nhiễm tụ cầu khuẩn (như nhọt, hậu bối, chốc lở).
• Căng thẳng kéo dài và thiếu ngủ: Làm suy yếu hệ miễn dịch.
• Mặc đồ bó sát, không thoáng khí, khiến da bị ma sát và đổ mồ hôi nhiều.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán bệnh hậu bối

Bác sĩ thường có thể chẩn đoán hậu bối chỉ bằng cách quan sát vùng da bị tổn thương. Ngoài ra, bác sĩ có thể lấy mẫu mủ từ ổ nhiễm để làm xét nghiệm trong phòng thí nghiệm nhằm xác định loại vi khuẩn gây bệnh.

Việc theo dõi thời gian bạn đã bị hậu bối cũng rất quan trọng. Hãy báo cho bác sĩ nếu tổn thương kéo dài hơn hai tuần, hoặc nếu bạn từng có những triệu chứng tương tự trước đây.

Nếu bạn bị tái phát hậu bối nhiều lần, điều đó có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, chẳng hạn như bệnh đái tháo đường. Khi đó, bác sĩ có thể chỉ định làm thêm các xét nghiệm nước tiểu hoặc máu để đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát của bạn.

Điều trị bệnh hậu bối

Bác sĩ có thể sử dụng một hoặc nhiều phương pháp điều trị sau để giúp làm lành hậu bối:

• Kháng sinh: Có thể được dùng bằng đường uống hoặc bôi trực tiếp lên da.
• Thuốc giảm đau: Thường chỉ cần dùng thuốc không kê đơn (như paracetamol hoặc ibuprofen).
• Xà phòng kháng khuẩn: Có thể được khuyến nghị sử dụng hằng ngày để vệ sinh vùng da bị tổn thương.
• Phẫu thuật: Trong trường hợp hậu bối lớn hoặc sâu, bác sĩ có thể chích rạch bằng dao hoặc kim để dẫn lưu mủ.

Tuyệt đối không nên tự ý chích hoặc nặn hậu bối tại nhà, vì việc này có thể làm lây lan nhiễm trùng, thậm chí dẫn đến nhiễm trùng máu rất nguy hiểm.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh hậu bối

Chế độ sinh hoạt:

• Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, tắm rửa mỗi ngày bằng xà phòng diệt khuẩn, đặc biệt chú ý các vùng da dễ ra mồ hôi như cổ, nách, mông, đùi…
• Chườm ấm lên vùng bị tổn thương vài lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 15 phút để hỗ trợ thoát mủ và giảm đau.
• Giặt giũ thường xuyên quần áo, khăn tắm, ga giường bằng nước nóng và không dùng chung với người khác.
• Rửa tay thường xuyên: Sau khi chạm vào vùng da bị nhiễm trùng hoặc thay băng, cần rửa tay sạch bằng xà phòng diệt khuẩn.
• Không mặc đồ quá bó sát: Quần áo rộng rãi, thoáng mát sẽ giúp hạn chế ma sát và đổ mồ hôi - hai yếu tố làm tăng nguy cơ tái phát hậu bối.
• Hạn chế gãi, cọ xát lên vùng da bị tổn thương: Tránh làm tổn thương thêm da và lây lan vi khuẩn sang vùng khác.
• Tuân thủ hướng dẫn và tái khám đúng hẹn để theo dõi tiến triển bệnh.

Chế độ dinh dưỡng:

• Bổ sung rau xanh, trái cây chứa nhiều vitamin C, thực phẩm giàu kẽm và đạm, ngũ cốc nguyên hạt, khoai lang, các món dễ tiêu hóa.
• Uống nhiều nước mỗi ngày (khoảng 1,5 - 2 lít).
• Hạn chế thức ăn nhiều đường, đồ ngọt, nước có gas, đồ chiên rán, thực phẩm nhiều dầu mỡ.

Phương pháp phòng ngừa bệnh hậu bối

Bệnh hậu bối vẫn có thể xuất hiện ngay cả khi bạn giữ vệ sinh tốt. Tuy nhiên, bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh nếu thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

• Tắm rửa mỗi ngày bằng xà phòng diệt khuẩn, nhất là sau khi đổ mồ hôi nhiều.
• Rửa tay thường xuyên, đặc biệt sau khi chạm vào vùng da nhiễm trùng hoặc đồ dùng cá nhân.
• Không dùng chung khăn tắm, quần áo, ga giường với người bị nhọt, hậu bối hoặc nhiễm trùng da.
• Tránh gãi, chà xát mạnh vào da, đặc biệt là các vùng da đang tổn thương.
• Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, tránh ma sát nhiều vào da.
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tăng cường thực phẩm giàu vitamin C, kẽm, chất xơ để tăng đề kháng cho da.
• Ngủ đủ giấc, hạn chế stress, vì căng thẳng kéo dài làm giảm miễn dịch.
• Khi da có vết trầy xước, cần làm sạch và sát khuẩn ngay để tránh vi khuẩn xâm nhập.
• Khi thấy dấu hiệu nhọt hoặc sưng đỏ bất thường, nên đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.