Bạch cầu trung tính tăng: Nguyên nhân, dấu hiệu và hướng xử lý an toàn

Trong các xét nghiệm máu định kỳ, tăng số lượng bạch cầu trung tính là thông tin được bác sĩ đặc biệt lưu ý. Đây có thể là phản ứng tự nhiên khi cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh, nhưng đôi khi cũng là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tiềm ẩn. Việc hiểu rõ ý nghĩa của kết quả giúp người đọc chủ động hơn trong chăm sóc sức khỏe và phối hợp điều trị hiệu quả.

Bạch cầu trung tính tăng là gì?

Bạch cầu trung tính (neutrophil) là loại tế bào miễn dịch thuộc nhóm bạch cầu hạt, chiếm tỷ lệ cao nhất trong tổng số bạch cầu. Bạch cầu trung tính gia tăng (neutrophilia) xảy ra khi số lượng tế bào này vượt quá mức bình thường trong máu.

Giá trị tham chiếu trung bình:

• Tuyệt đối: 1,5 - 8,0 × 10⁹/L máu.
• Khi vượt quá 8,0 × 10⁹/L, được xem là tăng.

Hiện tượng này phản ánh cơ thể đang chống lại nhiễm trùng, viêm hoặc chịu tác động từ bệnh lý về máu. Tình trạng này không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng cần được theo dõi để phát hiện nguyên nhân chính xác. Bạch cầu trung tính gia tăng có vai trò như sau:

• Là tuyến phòng thủ đầu tiên trong hệ miễn dịch, có khả năng nhận diện và tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh.
• Thực bào (phagocytosis), chúng “nuốt” và tiêu hủy mầm bệnh nhờ enzyme kháng khuẩn.
• Tham gia phản ứng viêm giúp cô lập vùng tổn thương và kích hoạt quá trình làm lành mô.

Khi cơ thể bị nhiễm trùng hoặc viêm, tủy xương sẽ nhanh chóng sản xuất thêm bạch cầu trung tính để bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân xâm nhập.

Nguyên nhân dẫn đến gia tăng số lượng bạch cầu trung tính

Tình trạng tăng số lượng bạch cầu trung tính có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố sinh lý tạm thời và bệnh lý nghiêm trọng. Việc nhận biết giúp định hướng điều trị đúng cách. Cụ thể:

Nguyên nhân sinh lý

Trong nhiều trường hợp, tăng số lượng bạch cầu trung tính không đáng lo ngại vì là phản ứng tạm thời của cơ thể. Một số nguyên nhân sinh lý phổ biến gồm:

• Sau vận động mạnh hoặc căng thẳng: Khi cơ thể chịu stress, hormone cortisol và adrenaline được giải phóng, kích thích tủy xương sản sinh thêm bạch cầu.
• Mang thai hoặc sau sinh: Do thay đổi nội tiết tố và nhu cầu miễn dịch cao hơn.
• Sau tiêm vắc xin hoặc sốt nhẹ: Phản ứng miễn dịch tự nhiên giúp cơ thể tạo kháng thể.

Những trường hợp này thường chỉ tăng nhẹ và trở lại bình thường sau vài ngày.

Nguyên nhân bệnh lý

Khi số lượng bạch cầu trung tính gia tăng kéo dài hoặc tăng cao bất thường, cần nghĩ đến các yếu tố bệnh lý nghiêm trọng hơn, bao gồm:

• Nhiễm trùng cấp tính do vi khuẩn: Như viêm phổi, viêm ruột thừa, hoặc nhiễm trùng tiết niệu.
• Viêm mạn tính: Ví dụ viêm khớp dạng thấp, viêm loét đại tràng.
• Bệnh máu ác tính: Như bạch cầu cấp, bạch cầu mạn dòng tủy (theo Healthline).
• Tác dụng phụ thuốc: Đặc biệt là thuốc corticoid hoặc lithium.
• Tổn thương mô: Sau phẫu thuật, bỏng nặng, hoại tử mô, hoặc nhồi máu cơ tim.

Dấu hiệu cho thấy bạch cầu trung tính gia tăng bất thường

Đôi khi cơ thể không biểu hiện rõ rệt khi chỉ số bạch cầu trung tính gia tăng. Tuy nhiên, vẫn có một số triệu chứng phổ biến mà bạn nên chú ý:

Triệu chứng thường gặp

Khi số lượng bạch cầu trung tính cao, cơ thể có thể xuất hiện các biểu hiện sau:

• Sốt, mệt mỏi, đau nhức cơ thể.
• Viêm sưng, nổi mụn mủ, hạch to hoặc các dấu hiệu nhiễm trùng khác.
• Gan, lách to hoặc đau bụng âm ỉ, kèm theo sụt cân không rõ nguyên nhân.

Theo chuyên gia, mức độ triệu chứng phụ thuộc vào nguyên nhân gốc, nếu là nhiễm trùng, người bệnh thường sốt và có biểu hiện viêm tại chỗ.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên chủ động đến khám khi có các dấu hiệu sau:

• Kết quả xét nghiệm cho thấy bạch cầu trung tính vượt mức bình thường.
• Sốt, viêm hoặc mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân.
• Tái phát nhiễm trùng nhiều lần dù đã điều trị.
• Đang dùng thuốc ảnh hưởng đến tủy xương hoặc có bệnh nền mạn tính.

Bác sĩ sẽ dựa vào kết quả xét nghiệm, bệnh sử và các triệu chứng để xác định nguyên nhân, tránh bỏ sót bệnh lý nghiêm trọng.

Cách kiểm tra và chẩn đoán nguyên nhân

Để xác định chính xác nguyên nhân, bác sĩ thường yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm máu và tủy xương. Dưới đây là những phương pháp phổ biến nhất:

Phương pháp xét nghiệm thường dùng

Các xét nghiệm quan trọng giúp đánh giá tình trạng tăng bạch cầu trung tính gồm:

• Xét nghiệm công thức máu toàn phần: Đo số lượng tuyệt đối và tỷ lệ phần trăm của bạch cầu trung tính.
• Xét nghiệm tủy đồ: Giúp phát hiện rối loạn sinh tủy hoặc bệnh máu ác tính khi có nghi ngờ.
• Test vi sinh, CRP, cấy máu: Xác định sự hiện diện của nhiễm trùng hoặc viêm.

Các kết quả này sẽ được bác sĩ tổng hợp để đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.

Cách bác sĩ đánh giá kết quả

Quá trình phân tích chỉ số máu không chỉ dựa vào bạch cầu trung tính riêng lẻ mà còn kết hợp với các thông số khác:

• So sánh với giá trị tham chiếu chuẩn.
• Phân tích đồng thời các chỉ số bạch cầu lympho, tiểu cầu và CRP.
• Đánh giá mức độ viêm, tình trạng miễn dịch hoặc bệnh lý tủy xương.

Nếu phát hiện bất thường, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm chuyên sâu hơn hoặc giới thiệu sang chuyên khoa huyết học để theo dõi lâu dài.

Hướng xử lý và cách chăm sóc

Sau khi xác định nguyên nhân, việc xử lý tình trạng bạch cầu trung tính gia tăng cần được thực hiện theo hướng y khoa an toàn và kết hợp với lối sống khoa học. Cụ thể:

Hướng điều trị theo nguyên nhân

Tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể, bác sĩ có thể đưa ra các hướng điều trị như sau:

• Do nhiễm trùng: Kê thuốc kháng sinh, kháng viêm hoặc thuốc hạ sốt phù hợp.
• Do tác dụng thuốc: Điều chỉnh liều lượng hoặc thay thế thuốc theo chỉ định.
• Do bệnh lý về máu: Cần điều trị chuyên sâu và theo dõi tại khoa huyết học.
• Do stress hoặc chấn thương: Khuyến nghị nghỉ ngơi, giảm áp lực và bổ sung dinh dưỡng.

Mục tiêu của điều trị là giải quyết nguyên nhân gốc, thay vì chỉ tập trung hạ chỉ số bạch cầu.

Chăm sóc và phòng ngừa

Bên cạnh điều trị y khoa, người bệnh có thể chủ động cải thiện sức khỏe bằng các biện pháp hỗ trợ sau:

• Ăn uống cân bằng, bằng cách bổ sung protein, rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu vitamin C, kẽm, sắt.
• Uống đủ nước, nghỉ ngơi hợp lý và duy trì giấc ngủ chất lượng.
• Tập thể dục đều đặn giúp tăng cường miễn dịch và tuần hoàn máu.
• Tránh hút thuốc, rượu bia và hạn chế căng thẳng kéo dài.
• Tái khám định kỳ để kiểm tra công thức máu và theo dõi tiến triển điều trị.

Bạch cầu trung tính tăng là phản ứng thường gặp khi cơ thể đối mặt với viêm hoặc nhiễm trùng, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng về máu hoặc tủy xương. Việc xét nghiệm máu định kỳ, kết hợp theo dõi sức khỏe và duy trì lối sống lành mạnh giúp phát hiện sớm các bất thường, hỗ trợ điều trị hiệu quả. Chủ động lắng nghe cơ thể, tuân thủ hướng dẫn y tế và chăm sóc đúng cách chính là chìa khóa để duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh và phòng ngừa bệnh tật lâu dài.