Bà bầu đau lưng 3 tháng cuối: Nguyên nhân, cách phòng tránh và điều trị hiệu quả

Thai kỳ tháng thứ bảy đến tháng chín là giai đoạn mà em bé phát triển nhanh nhất về khối lượng và kích thước, đồng thời tử cung mở rộng đẩy cơ quan bên trong, đặc biệt là cột sống chịu tải lớn hơn. Không chỉ ảnh hưởng về thể chất, đau lưng còn ảnh hưởng tâm lý và chất lượng cuộc sống của mẹ bầu. Do đó hiểu rõ bà bầu đau lưng 3 tháng cuối là điều rất cần thiết để có biện pháp phòng chứ không chỉ đợi đến khi đau.

Nguyên nhân khiến bà bầu đau lưng 3 tháng cuối thai kỳ

Tình trạng đau lưng là một triệu chứng rất thường gặp ở mẹ bầu, đặc biệt trong 3 tháng cuối. Nguyên nhân chủ yếu khiến bà bầu đau lưng 3 tháng cuốiđến từ sự thay đổi tự nhiên của cơ thể trong thai kỳ kết hợp với thói quen sinh hoạt hằng ngày.

Dưới đây là những lý do phổ biến nhất khiến bà bầu đau lưng 3 tháng cuối thai kỳ:

Thay đổi nội tiết tố và hormone

• Trong giai đoạn này, cơ thể mẹ sản sinh nhiều hormone relaxin,  một loại hormone giúp làm mềm dây chằng và giãn khớp vùng chậu để chuẩn bị cho việc sinh nở. Tuy nhiên, chính điều này khiến khung xương và khớp trở nên lỏng lẻo hơn, dẫn đến đau và mỏi vùng lưng dưới.
• Ngoài ra, hormone estrogen và progesterone cũng tăng cao, có thể gây giữ nước, sưng nề và chèn ép dây thần kinh, khiến lưng cảm thấy nặng nề, ê mỏi.

Tăng cân nhanh và thay đổi tư thế

• Trong 3 tháng cuối, mẹ thường tăng từ 4 đến 6 kg hoặc hơn, khiến cột sống phải chịu thêm nhiều áp lực.
• Khi bụng lớn dần, trọng tâm cơ thể bị đẩy ra phía trước, làm mẹ thường ưỡn lưng hoặc ngả người về sau để giữ thăng bằng.
• Tư thế này kéo căng các cơ và dây chằng vùng lưng dưới, gây đau nhức, đặc biệt khi mẹ đứng lâu, đi lại nhiều hoặc ngồi sai tư thế.

Chèn ép dây thần kinh và áp lực cơ học

• Tử cung phát triển nhanh trong 3 tháng cuối có thể chèn ép lên các dây thần kinh và mạch máu vùng chậu, đặc biệt là dây thần kinh tọa. Kết quả là mẹ có thể cảm thấy đau lan từ thắt lưng xuống mông hoặc chân, đôi khi kèm tê hoặc ngứa râm ran.
• Khi ngồi, cúi hoặc đứng quá lâu, áp lực lên cột sống càng tăng, làm cơn đau rõ hơn.

Thói quen sinh hoạt và yếu tố bên ngoài

• Mang giày cao gót, ngồi ghế không tựa lưng, ngủ không có gối đỡ bụng hoặc lưng đều có thể khiến đau lưng nặng hơn.
• Thiếu vận động, ngồi hoặc nằm nhiều một tư thế khiến cơ lưng yếu đi, khó nâng đỡ cơ thể.
• Căng thẳng, mệt mỏi và thiếu ngủ cũng làm các cơ co cứng, tăng cảm giác đau nhức vùng lưng.

Bà bầu đau lưng 3 tháng cuối ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe?

 Tỷ lệ và mức độ phổ biến

• Theo nhiều nghiên cứu trên thế giới, 50 đến 70% phụ nữ mang thai từng bị đau lưng ít nhất một lần trong thai kỳ.
• Tình trạng này tăng rõ rệt trong 3 tháng cuối, khi bụng lớn nhanh, cân nặng tăng và cột sống phải chịu nhiều áp lực.
• Tại Việt Nam, các khảo sát tại bệnh viện phụ sản cũng cho thấy khoảng 60% mẹ bầu than phiền về đau lưng, đặc biệt từ tháng thứ 7 trở đi.

Điều này có nghĩa là hầu hết mẹ bầu đều gặp tình trạng này ở một mức độ nào đó, chỉ khác nhau về mức độ đau và khả năng thích nghi.

Hậu quả nếu không được quản lý tốt

Ảnh hưởng đến giấc ngủ

• Cơn đau khiến mẹ khó tìm được tư thế nằm thoải mái, đặc biệt khi nằm nghiêng về bên trái.
• Mẹ có thể thức giấc nhiều lần trong đêm do mỏi lưng hoặc chuột rút, dẫn đến thiếu ngủ, mệt mỏi ban ngày.

Ảnh hưởng đến tâm lý

• Đau lưng kéo dài khiến mẹ cảm thấy lo lắng, cáu gắt hoặc chán nản.
• Một số mẹ còn có cảm giác bất lực hoặc sợ chuyển dạ, vì nghĩ rằng cơn đau sẽ tăng thêm khi sinh.

Ảnh hưởng đến quá trình chuyển dạ

• Khi lưng đau nhiều, mẹ sẽ mệt mỏi, khó giữ sức trong giai đoạn rặn sinh.
• Cơn đau lưng có thể làm rối loạn phản xạ co cơ hoặc hơi thở, khiến quá trình sinh nở kéo dài hơn.

Tác động về chi phí và sinh hoạt

• Để giảm đau, nhiều mẹ phải thăm khám bác sĩ, tập vật lý trị liệu hoặc sử dụng đai nâng đỡ lưng. Chi phí trung bình cho mỗi liệu trình có thể dao động từ 500.000 đến  2.000.000 đồng tùy hình thức và thời gian điều trị.
• Mẹ bầu vẫn làm việc đến cuối thai kỳ có thể bị giảm hiệu suất làm việc, khó tập trung hoặc phải nghỉ sớm do đau nhức kéo dài.
• Việc di chuyển, làm việc nhà hoặc chăm sóc bản thân hàng ngày cũng trở nên khó khăn hơn, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Các biện pháp phòng ngừa và xử trí tình trạng bà bầu đau lưng 3 tháng cuối

Bà bầu đau lưng 3 tháng cuối thai kỳ là tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và giảm bớt nếu mẹ biết chăm sóc đúng cách. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết, từ điều chỉnh thói quen hằng ngày đến những biện pháp y tế an toàn.

Thói quen sinh hoạt hằng ngày

• Giữ tư thế đúng: Khi đứng, mẹ nên giữ lưng thẳng, vai thả lỏng, tránh ưỡn bụng ra trước hoặc khom lưng quá mức.
• Khi ngồi: Chọn ghế có tựa lưng, đặt chân thoải mái trên sàn, tránh bắt chéo chân trong thời gian dài.
• Khi ngủ: Nằm nghiêng bên trái, đặt một chiếc gối dưới bụng và giữa hai chân để giảm áp lực lên vùng lưng dưới và hông.
• Tránh mang vác nặng, đặc biệt là trong tháng cuối thai kỳ. Nếu cần cúi xuống, hãy hạ người bằng đầu gối, không cúi gập lưng.

 Tập thể dục và vận động phù hợp

• Tập nhẹ nhàng mỗi ngày: Các bài yoga bầu, giãn cơ lưng hông, hoặc đi bộ 20 đến 30 phút mỗi ngày giúp cơ lưng khỏe hơn và giảm đau lưng hiệu quả. Có thể tập xoay hông nhẹ, duỗi chân, kéo giãn cột sống dưới hướng dẫn của chuyên viên.
• Theo dõi nguồn hướng dẫn uy tín: Mẹ có thể tham khảo video tập cho bà bầu của Bộ Y tế hoặc tập tại các phòng khám có lớp hướng dẫn trước sinh để đảm bảo an toàn.

Sử dụng dụng cụ hỗ trợ

• Đai nâng bụng hoặc đai lưng chuyên dụng: Giúp giảm tải cho cột sống và khung chậu. Nên chọn loại y tế, thoáng khí, có giá khoảng 300.000 đến 500.000 đồng.
• Giày dép phù hợp: Mang giày đế thấp, mềm, chống trượt, tránh giày cao gót vì dễ làm đau lưng và tăng nguy cơ té ngã.
• Massage hoặc chườm ấm nhẹ: Có thể xoa bóp nhẹ vùng lưng dưới, chườm ấm 15 đến 20 phút mỗi lần để thư giãn cơ. Bạn chỉ nên thực hiện khi được bác sĩ hoặc chuyên viên vật lý trị liệu cho phép.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bà bầu đau lưng 3 tháng cuối nên đi khám sớm nếu có các dấu hiệu sau:

• Đau lưng kèm sốt, tê hoặc yếu chân, hoặc phù nặng ở tay, chân.
• Đau ảnh hưởng đến giấc ngủ, ăn uống hoặc tâm trạng, kéo dài dù đã nghỉ ngơi.
• Có dấu hiệu chuyển dạ sớm như co cứng bụng đều đặn, ra dịch âm đạo bất thường, hoặc rò rỉ nước ối.

Xử trí khi đau lưng đột ngột hoặc nghiêm trọng

Khi cơn đau xuất hiện mạnh và bất ngờ, mẹ bầu cần:

• Nằm nghỉ ngay ở tư thế nghiêng trái.
• Chườm ấm vùng lưng dưới khoảng 15 phút để giúp cơ giãn ra.
• Uống nước ấm, hít thở sâu và thư giãn để giảm căng cơ.
• Không tự ý dùng thuốc giảm đau. Chỉ dùng paracetamol khi bác sĩ chỉ định.
• Nếu đau lan xuống chân, gây tê hoặc khó thở, cần đến cơ sở y tế ngay lập tức để kiểm tra nguy cơ chèn ép dây thần kinh hoặc dấu hiệu bất thường ở thai nhi.

Bà bầu đau lưng 3 tháng cuối thai kỳ là một hiện tượng phổ biến do sự phối hợp của nhiều yếu tố như thay đổi hormone, tăng cân, thay đổi tư thế và áp lực cơ học lên cơ thể mẹ. Tuy nhiên, với nhận thức rõ nguyên nhân, áp dụng các biện pháp phòng ngừa như điều chỉnh tư thế, luyện tập, dùng hỗ trợ ngoài và can thiệp y tế khi cần thiết, bà bầu hoàn toàn có thể giảm đau, nâng cao chất lượng cuộc sống và chuẩn bị tốt hơn cho giai đoạn chuyển dạ. Nếu có dấu hiệu bất thường, luôn nên tìm đến bác sĩ phụ sản hoặc chuyên viên y tế để được đánh giá và hỗ trợ kịp thời.