Bà bầu bị cảm cúm có được uống thuốc không? Những điều mẹ bầu cần lưu ý

Bà bầu bị cảm cúm có được uống thuốc không là câu hỏi rất phổ biến vì phụ nữ mang thai phải thận trọng với tất cả loại thuốc để tránh ảnh hưởng đến thai nhi. Tuy nhiên, không phải thuốc nào cũng được phép dùng và việc tự ý uống thuốc có thể gây nguy hiểm. Vì vậy, hiểu đúng về việc dùng thuốc cảm cúm khi mang thai là điều vô cùng quan trọng để bảo vệ cả mẹ và bé.

Bà bầu bị cảm cúm có được uống thuốc không?

Bà bầu có thể uống thuốc cảm cúm nhưng với điều kiện:

• Phải do bác sĩ chỉ định: Chỉ được dùng thuốc theo toa của bác sĩ, người đã cân nhắc lợi ích và nguy cơ cụ thể cho cả mẹ và thai nhi.
• Tuân thủ liều lượng an toàn: Tuyệt đối không tự ý tăng liều hay rút ngắn thời gian điều trị.

Nguyên tắc vàng: Tuyệt đối không tự mua thuốc hoặc dùng lại đơn thuốc cũ. Nhiều loại thuốc cảm cúm thông thường có chứa các hoạt chất chống chỉ định cho phụ nữ mang thai hoặc có thể gây hại cho thai nhi, đặc biệt trong giai đoạn 3 tháng đầu (tam cá nguyệt 1).

Các loại thuốc cảm cúm bà bầu có thể uống (khi bác sĩ chỉ định)

Trên thực tế, không phải tất cả các loại thuốc đều bị cấm sử dụng cho bà bầu. Một số hoạt chất đã được các hiệp hội sản phụ khoa đánh giá là tương đối an toàn khi sử dụng đúng liều lượng và thời điểm. Tuy nhiên, việc dùng thuốc phải luôn tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ.

Dưới đây là danh sách các thuốc thường được cân nhắc cho phụ nữ mang thai khi bị cảm cúm, bạn đọc có thể tham khảo:

Paracetamol

Paracetamol (hay còn gọi là Acetaminophen) được xem là lựa chọn hàng đầu và an toàn nhất để điều trị sốt và giảm đau nhẹ cho phụ nữ mang thai khi có chỉ định. Thuốc được các hiệp hội sản phụ khoa quốc tế đánh giá là an toàn cho thai kỳ nếu dùng đúng liều lượng.

Theo đánh giá của các chuyên gia, Paracetamol hiệu quả trong việc hạ sốt, giảm các cơn đau nhẹ như đau đầu và đau nhức cơ thể do cảm cúm.

Lưu ý:

• Liều tối đa hàng ngày: Tuyệt đối không dùng quá 4g/ngày.
• Khoảng cách giữa các liều: Các liều phải cách nhau tối thiểu 4 - 6 giờ để đảm bảo an toàn cho gan.
• Phụ nữ mang thai nên tránh các loại thuốc cảm cúm tổng hợp có chứa Paracetamol kết hợp với các hoạt chất khác (như thuốc kháng Histamin hay thuốc co mạch), trừ khi có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ.

Nước muối sinh lý 0,9% hoặc xịt muối biển (giảm nghẹt mũi)

Sử dụng nước muối sinh lý hoặc xịt muối biển là biện pháp hoàn toàn vật lý và an toàn nhất để giảm triệu chứng nghẹt mũi khi mang thai. Các nghiên cứu cho thấy, việc sử dụng nước muối sinh lý hay xịt muối biển là tuyệt đối an toàn cho mọi giai đoạn thai kỳ, bao gồm cả 3 tháng đầu.

Tác dụng của phương pháp này là giúp làm loãng dịch nhầy, làm sạch đường thở trên và giảm nghẹt mũi từ đó giảm thiểu nguy cơ viêm xoang. Mẹ bầu có thể dùng 3 - 6 lần/ngày, mỗi bên mũi 1 - 2 xịt (hoặc nhỏ) tùy theo mức độ khó chịu.

Vitamin C liều thấp

Vitamin C được dùng như một chất hỗ trợ để tăng cường miễn dịch nhẹ, giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn. Mẹ bầu cần dùng vitamin C theo chỉ định cụ thể của bác sĩ. Liều an toàn thường là 500 - 1000mg/ngày. Việc tự ý dùng vitamin C liều cao vượt quá mức cho phép có thể gây ảnh hưởng đến nước ối hoặc tăng nguy cơ hình thành sỏi thận.

Một số thuốc ho thảo dược an toàn

Một số loại thuốc ho thảo dược như gừng, mật ong, quất chưng đường phèn hoặc mật ong, tinh dầu bạc hà dạng hít… được chứng minh là có tác dụng làm loãng đờm và giảm ho. Mẹ bầu cần tránh xa các loại siro ho không rõ thành phần, đặc biệt là các loại có chứa cồn hoặc hoạt chất không rõ ràng.

Thuốc kháng virus oseltamivir (Tamiflu) – chỉ khi nghi cúm A/B

Đây là loại thuốc điều trị cúm đặc hiệu, chỉ được dùng trong trường hợp bệnh lý nghiêm trọng. Loại thuốc này chỉ dùng khi có nghi ngờ hoặc xác nhận mắc cúm A/B. CDC và WHO cho phép dùng Oseltamivir cho phụ nữ mang thai khi lợi ích điều trị vượt trội hơn nguy cơ (ngăn ngừa biến chứng nặng). Đây là thuốc kê đơn tuyệt đối không được tự mua hoặc tự ý dùng - việc dùng thuốc phải dựa trên đánh giá và xác định qua xét nghiệm của bác sĩ.

Liều dùng thông thường: 75mg/lần x 2 lần/ngày x 5 ngày (phải theo đúng phác đồ của bác sĩ).

Các loại thuốc cảm cúm bà bầu không nên sử dụng

Dưới đây là danh sách các loại thuốc mẹ bầu cần đặc biệt tránh hoặc chỉ dùng khi có chỉ định khẩn cấp từ bác sĩ chuyên khoa, do nguy cơ gây hại cho thai nhi hoặc mẹ bầu, bạn đọc có thể tham khảo:

Ibuprofen và NSAIDs (3 tháng đầu và 3 tháng cuối)

Nhóm thuốc kháng viêm không Steroid (NSAIDs) này được chống chỉ định trong hầu hết các giai đoạn của thai kỳ:

• Tam cá nguyệt 1 (3 tháng đầu) có thể làm tăng nguy cơ sảy thai sớm.
• Tam cá nguyệt 3 (3 tháng cuối) có nguy cơ gây đóng sớm ống động mạch của thai nhi, dẫn đến suy tim thai.
• Ngoài ra, việc sử dụng loại thuốc này còn có thể gây tổn thương thận thai nhi và làm giảm lượng nước ối.

Thuốc chống nghẹt mũi chứa Pseudoephedrine, Phenylephrine

Các hoạt chất co mạch này thường có trong thuốc xịt hoặc thuốc uống trị nghẹt mũi. Sử dụng các loại thuốc này có thể khiến huyết áp tăng đột ngột ở mẹ bầu đồng thời giảm lưu lượng máu đến nhau thai, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của thai nhi. Nhiều báo cáo quốc tế khuyến cáo không nên dùng các thuốc co mạch này cho phụ nữ mang thai.

Thuốc kháng Histamin thế hệ 1 (chlorpheniramine liều cao, diphenhydramine)

Các loại thuốc như Chlorpheniramine liều cao hoặc Diphenhydramine (thường có tác dụng phụ gây buồn ngủ mạnh) có thể gây buồn ngủ nhiều, nếu dùng kéo dài có thể ảnh hưởng đến thần kinh và sự phát triển của thai nhi. Một số loại kháng histamin chưa có đủ dữ liệu an toàn trong thai kỳ nên cần thận trọng tối đa.

Các loại thuốc cảm cúm phối hợp nhiều hoạt chất

Đây là các loại thuốc thường được bán không cần toa (OTC) dưới dạng "thuốc cảm tổng hợp" như Decolgen, Tiffy, Panadol Extra (tùy công thức của mỗi nước). Vì chứa nhiều hoạt chất khác nhau (hạ sốt, kháng Histamin, co mạch,...) nên dễ dẫn đến việc dùng các hoạt chất chống chỉ định cho bà bầu, đồng thời dễ gây nguy cơ quá liều một hoạt chất nào đó.

Thuốc ho - cảm chứa Codein

Codeine là một chất dẫn xuất của Opioid có tác dụng giảm ho mạnh nhưng nguy cơ cho thai nhi rất cao. Các nghiên cứu chỉ ra rằng các loại thuốc ho - cảm chứa Codein có thể gây ức chế hô hấp (khó thở) và nguy cơ nghiện Opioid ở thai nhi khi mẹ dùng trong thời gian dài. WHO xếp Codeine vào nhóm không khuyến cáo cho phụ nữ mang thai.

Bà bầu bị cảm cúm nên làm gì để nhanh hồi phục? 

Hơn 80% trường hợp cảm cúm ở bà bầu có thể tự khỏi hoàn toàn trong vòng 5 - 7 ngày nếu được chăm sóc và nghỉ ngơi đúng cách. Mục tiêu chính là giảm triệu chứng và hỗ trợ hệ miễn dịch một cách an toàn nhất. Dưới đây là các biện pháp an toàn, mẹ bầu có thể tham khảo:

Bổ sung nước và chất điện giải

Bù nước là biện pháp cơ bản và quan trọng nhất để giảm sốt, chống mất nước và hỗ trợ miễn dịch.

• Uống nước ấm, nước dừa hoặc dùng Oresol (pha 1 gói với 200ml nước, tuân theo hướng dẫn).
• Mục tiêu: Đặt mục tiêu uống khoảng 2.5 - 3 lít nước/ngày.
• Cách uống: Uống từng ngụm nhỏ, từ từ để tránh kích thích buồn nôn, đặc biệt với những mẹ bầu đang bị ốm nghén.

Dinh dưỡng và nghỉ ngơi đầy đủ

Cơ thể cần năng lượng để chống virus. Theo đó, mẹ bầu nên:

• Ăn thức ăn dễ tiêu: cháo, súp gà, cơm nhão, sữa chua, trái cây giàu vitamin C (cam, ổi).
• Chia nhỏ bữa: 5 - 6 bữa/ngày để tránh đầy bụng.
• Nghỉ ngơi tuyệt đối: Ngủ 8 - 10 giờ/ngày, nằm nghiêng trái để tăng tuần hoàn nhau thai.

Theo dõi dấu hiệu nguy hiểm

Bà bầu cần theo dõi sát sao và lập tức đến bệnh viện nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào sau đây:

• Sốt > 38.5°C kéo dài hơn 48 giờ dù đã hạ sốt.
• Nghi ngờ cúm A/B (xung quanh có người mắc cúm, dịch đang bùng phát).
• Ho nhiều, đờm vàng/đờm xanh, có mùi hôi - dấu hiệu viêm phổi.
• Khó thở, tức ngực, nhịp tim nhanh.
• Tiền sử bệnh nền như hen, bệnh tim, tiểu đường thai kỳ…
• Đau bụng bất thường, ra máu, giảm cử động thai.

Bà bầu bị cảm cúm có được uống thuốc không? Như đã trình bày phía trên, bà bầu có thể uống thuốc nhưng phải theo chỉ định bác sĩ. Việc hiểu rõ thuốc nào nên dùng và không nên dùng giúp bà bầu hạn chế rủi ro và bảo vệ thai nhi. Khi có triệu chứng nặng, sốt cao kéo dài, nghi cúm A/B, mẹ bầu cần đến cơ sở y tế để được điều trị đúng phác đồ. Mong rằng, những chia sẻ hôm nay sẽ giúp mẹ bầu có thêm nhiều kiến thức hữu ích để chăm sóc thai kỳ tốt hơn.