Xét nghiệm viêm cầu thận: Các chỉ số quan trọng cần theo dõi và cách hiểu kết quả

Viêm cầu thận có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho chức năng thận nếu không được phát hiện kịp thời. Trong đó, xét nghiệm viêm cầu thận là bước quan trọng giúp chẩn đoán chính xác mức độ viêm, xác định nguyên nhân và theo dõi tiến triển bệnh. Việc hiểu rõ các loại xét nghiệm, chỉ số cần lưu ý và thời điểm thực hiện sẽ giúp người bệnh chủ động bảo vệ sức khỏe thận hiệu quả hơn.

Vì sao cần xét nghiệm khi nghi ngờ viêm cầu thận?

Viêm cầu thận là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại các cầu thận, đây là bộ phận đóng vai trò chính trong việc lọc máu của thận. Khi cầu thận bị tổn thương, chức năng lọc máu sẽ bị rối loạn, dẫn đến hiện tượng giữ nước, tăng huyết áp và xuất hiện protein trong nước tiểu. Các triệu chứng ban đầu có thể khá mơ hồ như lượng nước tiểu giảm, phù nhẹ hoặc nước tiểu có màu sẫm. 

Vì vậy, xét nghiệm viêm cầu thận là phương pháp hiệu quả giúp phát hiện bệnh sớm và theo dõi tiến triển, đặc biệt trong những giai đoạn đầu khi bệnh chưa có biểu hiện rõ ràng.

Các loại xét nghiệm viêm cầu thận phổ biến hiện nay

Việc đánh giá viêm cầu thận không chỉ dựa vào một xét nghiệm đơn lẻ mà là tổ hợp của nhiều xét nghiệm máu, nước tiểu và đôi khi là sinh thiết thận. Dưới đây là những phương pháp được chỉ định phổ biến:

• Xét nghiệm nước tiểu: Giúp phát hiện hồng cầu, protein niệu và tế bào trụ niệu. Những dấu hiệu đặc trưng của viêm cầu thận. Xét nghiệm nước tiểu 24h còn cho phép đo lường chính xác lượng đạm bị mất qua thận.
• Xét nghiệm máu: Bao gồm đánh giá creatinin, ure huyết (BUN), tốc độ lọc cầu thận (eGFR) là các chỉ số phản ánh chức năng thận.
• Xét nghiệm huyết học và miễn dịch học: Các xét nghiệm như ASO, ANA, C3/C4, anti-dsDNA... giúp xác định nguyên nhân viêm cầu thận có liên quan đến nhiễm khuẩn, bệnh tự miễn hay hệ thống.
• Sinh thiết thận: Chỉ định trong trường hợp chẩn đoán khó, diễn tiến nhanh hoặc cần xác định chính xác loại viêm cầu thận để điều trị.

Mỗi loại xét nghiệm đều cung cấp thông tin quan trọng, góp phần xây dựng bức tranh toàn diện về tình trạng viêm cầu thận. Việc thực hiện đúng và đầy đủ các xét nghiệm sẽ giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và phác đồ điều trị hiệu quả hơn.

Chỉ số nào cần đặc biệt lưu ý khi đọc kết quả?

Đọc kết quả xét nghiệm có thể khiến nhiều người lúng túng. Tuy nhiên, một số chỉ số dưới đây là “điểm mấu chốt” để đánh giá mức độ tổn thương thận:

Protein niệu

Khi cầu thận bị tổn thương, protein trong máu có thể rò rỉ vào nước tiểu. Điều này hoàn toàn không bình thường.

• Nếu lượng protein trong nước tiểu < 1g/24 giờ: Tổn thương nhẹ.
• Từ 1 - 3,5g/24 giờ: Tổn thương mức trung bình.
• Trên 3,5g/24 giờ: Cảnh báo tổn thương nghiêm trọng, thường gặp trong hội chứng thận hư.

Xét nghiệm nước tiểu 24 giờ thường được dùng để đo chính xác lượng đạm này.

Hồng cầu niệu

Khi thấy máu trong nước tiểu (nước tiểu có màu đỏ sậm, hồng hoặc có bọt), bác sĩ sẽ kiểm tra hồng cầu dưới kính hiển vi.

• Nếu hồng cầu bị biến dạng (dị hình) tức có hình méo mó, không tròn đều thì nhiều khả năng là tổn thương xảy ra ngay tại cầu thận.
• Tỷ lệ từ 25 - 75% hồng cầu biến dạng là dấu hiệu rất đặc trưng cho viêm cầu thận.
• Nếu có trụ hồng cầu là những “ống nhỏ” chứa hồng cầu. Đây là dấu hiệu chắc chắn cho tổn thương ở thận, không phải do bàng quang hay niệu đạo.

Creatinin máu và eGFR

Creatinin là sản phẩm thải của cơ bắp, được lọc qua thận và đào thải ra ngoài. Khi chức năng thận suy giảm, creatinin trong máu sẽ tăng lên. Dựa vào chỉ số này cùng với độ tuổi và giới tính, bác sĩ sẽ tính được eGFR, tức là tốc độ lọc cầu thận.

Một người khỏe mạnh có eGFR trên 90ml mỗi phút mỗi mét vuông diện tích da. Nếu eGFR giảm xuống dưới 60 và kéo dài trên ba tháng, đây là dấu hiệu cho thấy người bệnh có thể đã bước vào giai đoạn suy thận mạn tính và cần theo dõi sát.

Bổ thể huyết thanh (C3, C4)

Các chất bổ thể (C3, C4) trong máu tham gia vào phản ứng miễn dịch. Khi bị viêm cầu thận do hệ miễn dịch, các chỉ số này thường giảm.

• Giảm C3: Thường gặp trong viêm cầu thận sau nhiễm liên cầu, hoặc viêm cầu thận tăng sinh màng.
• Giảm cả C3 và C4: Hay gặp trong bệnh lupus ban đỏ hệ thống.

Những chỉ số này không chỉ phản ánh mức độ tổn thương mà còn giúp theo dõi đáp ứng điều trị qua từng giai đoạn. Hiểu rõ ý nghĩa các chỉ số trong xét nghiệm viêm cầu thận sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc kiểm soát và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

Khi nào cần thực hiện xét nghiệm viêm cầu thận?

Bạn nên thực hiện xét nghiệm nếu có các dấu hiệu nghi ngờ như: phù mặt, tay chân, nước tiểu sẫm màu hoặc có bọt, tăng huyết áp đột ngột, tiểu ít. Ngoài ra, người có tiền sử nhiễm trùng liên cầu, mắc các bệnh hệ thống như lupus ban đỏ, đái tháo đường, viêm khớp dạng thấp cũng cần kiểm tra định kỳ.

Một số nhóm nguy cơ cao bao gồm:

• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh thận.
• Bệnh nhân tiểu đường tuýp 1 hoặc 2.
• Người có tăng huyết áp lâu năm.
• Trẻ nhỏ từng bị viêm họng liên cầu, sốt phát ban.

Việc thực hiện xét nghiệm viêm cầu thận sớm ở các nhóm nguy cơ không chỉ giúp phát hiện bệnh từ giai đoạn tiềm ẩn mà còn góp phần làm chậm tiến trình suy giảm chức năng thận. Đừng chờ đến khi xuất hiện triệu chứng rõ ràng mới kiểm tra, vì lúc đó có thể tổn thương đã tiến triển âm thầm trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.

Các bước cần chuẩn bị trước khi xét nghiệm

Mặc dù hầu hết các xét nghiệm viêm cầu thận không yêu cầu nhịn ăn, nhưng có một số lưu ý quan trọng:

• Nước tiểu buổi sáng sớm là mẫu xét nghiệm chuẩn vì đậm đặc và ít bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn.
• Tránh sử dụng các loại thực phẩm nhiều đạm, nước uống có màu đậm hoặc thuốc lợi tiểu trước khi xét nghiệm.
• Nếu đang dùng thuốc điều trị cao huyết áp, tiểu đường, cần thông báo với bác sĩ để điều chỉnh phù hợp.
• Uống đủ nước để tránh hiện tượng cô đặc máu nhưng không nên uống quá nhiều trước khi lấy mẫu máu.

Việc tuân thủ đúng hướng dẫn trước khi thực hiện xét nghiệm viêm cầu thận sẽ giúp kết quả phản ánh chính xác hơn chức năng thận và mức độ tổn thương. Nếu không chuẩn bị kỹ, các chỉ số có thể bị sai lệch, ảnh hưởng đến chẩn đoán và hướng điều trị. Đừng ngần ngại hỏi nhân viên y tế khi có bất kỳ thắc mắc nào về quá trình lấy mẫu.

Xét nghiệm viêm cầu thận là công cụ quan trọng giúp phát hiện sớm, theo dõi và điều trị hiệu quả các tổn thương thận. Việc hiểu rõ các chỉ số, thời điểm xét nghiệm và cách chuẩn bị sẽ giúp bạn chủ động hơn trong quá trình chăm sóc sức khỏe. Đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ khi có bất kỳ nghi ngờ nào về chức năng thận. Vì can thiệp sớm luôn mang lại cơ hội hồi phục cao hơn.

Hãy đặt lịch tiêm phòng các loại vắc xin cần thiết như HPV, cúm… tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Đồng thời, đừng quên ghé thăm chuyên mục sức khỏe của chúng tôi để đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn và hữu ích về chăm sóc da, dinh dưỡng và phòng bệnh hiệu quả.