Xét nghiệm ung thư gan: Những điều bạn cần biết

Bài viết này sẽ cùng bạn khám phá các phương pháp xét nghiệm ung thư gan, cơ chế chẩn đoán cũng như những biện pháp hiệu quả giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Với mục tiêu nâng cao nhận thức và khuyến khích phòng ngừa chủ động, bạn sẽ có cái nhìn toàn diện về cách phát hiện và ngăn chặn căn bệnh nguy hiểm này.

Các xét nghiệm ung thư gan

Để chẩn đoán và theo dõi ung thư gan, có nhiều xét nghiệm quan trọng được áp dụng, bao gồm:

Xét nghiệm Alpha-fetoprotein (AFP)

Xét nghiệm AFP là một loại protein thường được sản sinh bởi gan và túi noãn hoàng của thai nhi. Ở người trưởng thành khỏe mạnh, lượng AFP trong máu rất thấp. Tuy nhiên, khi tế bào gan bị tổn thương hoặc có dấu hiệu phát triển bất thường, chỉ số này có thể tăng lên đáng kể.

Trong sàng lọc ung thư gan, AFP là một trong những dấu ấn sinh học được sử dụng phổ biến nhất. Mức AFP dưới 10 ng/ml được xem là bình thường. Khi chỉ số này tăng nhẹ dưới 200 ng/ml, người bệnh có thể đang ở giai đoạn đầu của ung thư gan hoặc bị viêm gan mạn. Nếu vượt quá 500 ng/ml, nguy cơ mắc ung thư gan nguyên phát là rất cao, bệnh nhân cần được kiểm tra kỹ lưỡng bằng các kỹ thuật hình ảnh (siêu âm, MRI hoặc CT scan).

Xét nghiệm AFP-L3

AFP trong máu tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau, trong đó AFP-L3 được xác định là có mối liên hệ đặc biệt với các khối u gan ở giai đoạn đầu. Dạng này chiếm một tỷ lệ nhỏ trong tổng lượng AFP, nhưng nếu tỷ lệ AFP-L3 vượt quá 10% thì nguy cơ xuất hiện khối u ác tính ở gan là rất cao.

Chỉ số AFP-L3 đặc biệt hữu ích trong việc phát hiện sớm những khối u có kích thước nhỏ, ngay cả khi chỉ số AFP tổng thể chưa tăng rõ rệt. Vì vậy, việc kết hợp giữa AFP và AFP-L3 giúp cải thiện đáng kể khả năng chẩn đoán sớm bệnh.

Xét nghiệm DCP hay PIVKA II

PIVKA-II (còn gọi là DCP) là một protein bất thường xuất hiện khi gan mất chức năng tổng hợp vitamin K đúng cách (tình trạng thường gặp ở người mắc ung thư gan). Chỉ số này hiếm khi tăng ở người bình thường, nhưng sẽ tăng rõ rệt trong các trường hợp ung thư biểu mô tế bào gan.

Bên cạnh đó, xét nghiệm này không chỉ hỗ trợ phát hiện bệnh mà còn được dùng để đánh giá hiệu quả điều trị, theo dõi nguy cơ tái phát sau phẫu thuật hoặc hóa trị. Vì tính đặc hiệu cao, PIVKA II thường được chỉ định kèm theo AFP và AFP-L3 để đưa ra đánh giá toàn diện hơn về tình trạng gan của bệnh nhân.

Các xét nghiệm chẩn đoán ung thư gan khác

Bên cạnh các dấu ấn sinh học quan trọng như AFP, AFP-L3 và PIVKA-II (DCP), một số xét nghiệm sinh hóa và huyết học cũng góp phần hỗ trợ đánh giá tổn thương gan và nghi ngờ ung thư gan. Các chỉ số thường được theo dõi bao gồm: giảm nhẹ hồng cầu và huyết sắc tố, giảm albumin máu dẫn đến tỷ lệ A/G dưới 1, tăng bilirubin toàn phần, tăng men gan (ALT, AST), và đôi khi có hạ đường huyết do rối loạn chức năng chuyển hóa của gan. Một số nghiên cứu cũng ghi nhận rằng tăng tỷ lệ LDH5/LDH1 có thể liên quan đến bệnh lý gan tiến triển, nhưng không đặc hiệu cho ung thư gan.

Ngoài ra, các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh giữ vai trò then chốt trong phát hiện và đánh giá mức độ lan rộng của khối u gan. Siêu âm bụng là phương pháp thường quy đầu tiên giúp phát hiện các khối u có đường kính từ 1 cm trở lên. Để đánh giá chi tiết hơn về đặc điểm khối u, bác sĩ thường chỉ định chụp CT hoặc MRI nhằm xác định vị trí, kích thước, mức độ xâm lấn mạch máu và di căn. Trong những trường hợp cần thiết, sinh thiết gan dưới hướng dẫn hình ảnh sẽ được thực hiện để xác định bản chất mô học của tổn thương, với độ chính xác chẩn đoán có thể lên đến 90% khi được thực hiện đúng kỹ thuật.

Tổng quan về ung thư gan

Để hiểu rõ hơn về ung thư gan, tiếp theo chúng ta cần tìm hiểu bệnh là gì và những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc phải cũng như tầm quan trọng của việc xét nghiệm ung thư gan.

Tìm hiểu ung thư gan và yếu tố nguy cơ

Ung thư gan là bệnh lý ác tính xảy ra khi các tế bào gan tăng sinh bất thường và vượt khỏi cơ chế kiểm soát của cơ thể, hình thành khối u ác tính. Trong đó, ung thư biểu mô tế bào gan (Hepatocellular carcinoma - HCC) là dạng phổ biến nhất, chiếm hơn 80% các trường hợp ung thư gan nguyên phát.

Ung thư gan được xếp vào nhóm bệnh lý có tỷ lệ tử vong cao nhất trong số các ung thư trên toàn cầu, đặc biệt do bệnh thường tiến triển âm thầm và khó phát hiện ở giai đoạn sớm. Một số yếu tố nguy cơ hàng đầu bao gồm:

• Nhiễm virus viêm gan B hoặc C mạn tính: Virus gây tổn thương kéo dài cho gan, dẫn đến xơ gan và tăng nguy cơ tiến triển thành ung thư.
• Lạm dụng rượu bia lâu dài: Dẫn đến xơ gan do rượu, tạo nền cho các biến đổi ác tính tại tế bào gan.
• Xơ gan do các nguyên nhân khác: Như gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), viêm gan tự miễn, bệnh chuyển hóa di truyền (Wilson, Hemochromatosis).
• Tiền sử gia đình mắc ung thư gan: Tiền sử gia đình mắc ung thư gan làm tăng nguy cơ do yếu tố di truyền và môi trường sống chung có thể góp phần làm tăng khả năng phát triển bệnh.

Tầm quan trọng của xét nghiệm ung thư gan

Ung thư gan giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ ràng, khiến phần lớn ca bệnh được phát hiện muộn. Vì vậy, bạn nên tầm soát định kỳ giúp phát hiện sớm và nâng cao hiệu quả điều trị. 

Các biện giảm thiểu nguy cơ ung thư gan

Việc kiểm soát và điều trị kịp thời các bệnh lý về gan như viêm gan do virus cũng rất cần thiết để hạn chế tổn thương gan từ đó cũng giảm thiểu nguy cơ tiến triển thành ung thư. Ngoài ra, việc xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế hoặc bỏ rượu bia và thuốc lá rất vì chúng làm suy yếu hệ miễn dịch, tăng nguy cơ tổn thương gan, xơ gan và ung thư gan.

Song song với chế độ ăn uống, việc kiểm soát cân nặng cũng giúp phòng ngừa ung thư gan vì thừa cân, béo phì và gan nhiễm mỡ là những yếu tố nguy cơ gây tổn thương và suy giảm chức năng gan. Ngoài ra, cần tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại, đặc biệt là aflatoxin (một chất gây ung thư do nấm mốc trên thực phẩm hư hỏng).

Ngoài ra, tiêm vắc xin viêm gan B là biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa nhiễm virus viêm gan B (một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ung thư gan). Với viêm gan C, hiện chưa có vắc xin đặc hiệu, do đó cần chú ý phòng tránh qua các biện pháp như quan hệ tình dục an toàn và không dùng chung vật dụng cá nhân.

Vắc xin viêm gan B được tiêm cho trẻ sơ sinh theo lịch tiêm chủng mở rộng và khuyến cáo dành cho nhóm đối tượng có nguy cơ cao. Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đa dạng các gói tiêm chủng phù hợp cho mọi lứa tuổi và nhắc nhở khách hàng tiêm mũi nhắc lại định kỳ nhằm duy trì hiệu quả bảo vệ lâu dài, giúp phòng ngừa bệnh viêm gan B một cách hiệu quả, từ đó giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư gan.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đọc sẽ hiểu rõ hơn về các xét nghiệm ung thư gan và tầm quan trọng của nó. Việc chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ kết hợp với lối sống lành mạnh sẽ giúp phát hiện sớm và nâng cao hiệu quả điều trị từ đó bảo vệ gan và nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy quan tâm và chăm sóc sức khỏe gan ngay hôm nay để phòng ngừa ung thư gan một cách hiệu quả nhất!