Xét nghiệm suy giáp giúp phát hiện sớm rối loạn tuyến giáp ẩn

Tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa chuyển hóa, nhịp tim, thân nhiệt và nhiều hoạt động sống khác của cơ thể. Khi tuyến giáp hoạt động kém, cơ thể có thể mệt mỏi, tăng cân, rối loạn kinh nguyệt hoặc giảm trí nhớ. Tuy nhiên, không phải ai cũng nhận ra các dấu hiệu này ngay từ đầu. Vì vậy, việc kiểm tra chức năng tuyến giáp bằng các phương pháp cận lâm sàng là bước cần thiết để phát hiện sớm rối loạn, từ đó chủ động bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Vai trò của xét nghiệm suy giáp

Xét nghiệm chức năng tuyến giáp giữ vai trò then chốt trong việc phát hiện và đánh giá tình trạng suy giáp, thông qua việc đo lường lượng hormone tuyến giáp mà cơ thể đang sản xuất. Khi tuyến giáp hoạt động kém, nồng độ các hormone này sẽ thay đổi rõ rệt và có thể được nhận biết sớm qua xét nghiệm máu.

Dựa vào các chỉ số như TSH, T3 và T4, bác sĩ có thể xác định mức độ suy giảm chức năng tuyến giáp. Cụ thể, TSH thường tăng cao trong khi T3 và T4 giảm so với ngưỡng bình thường, từ đó phản ánh tuyến giáp không đáp ứng đủ nhu cầu của cơ thể.

Trong lâm sàng, xét nghiệm chức năng tuyến giáp là phương tiện quan trọng giúp chẩn đoán suy giáp cũng như phân biệt với các bệnh lý tuyến giáp khác như cường giáp, viêm tuyến giáp Hashimoto, bệnh Basedow hay các bất thường tại tuyến giáp. Việc phát hiện sớm suy giáp và can thiệp đúng cách giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng hiệu quả, hạn chế biến chứng và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.

Các xét nghiệm đánh giá hoạt động tuyến giáp

Nhóm xét nghiệm đánh giá hoạt động tuyến giáp giúp bác sĩ xác định tuyến giáp đang hoạt động bình thường hay gặp rối loạn, từ đó hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi hiệu quả điều trị một cách chính xác.

Thyroxine (T4)

Xét nghiệm T4 toàn phần giúp xác định tổng lượng thyroxine có trong máu, từ đó phản ánh chức năng tuyến giáp. Tuy nhiên, chỉ số này dễ bị ảnh hưởng bởi protein máu vì T4 có thể gắn với protein và trở thành dạng không hoạt động. Trong khi đó, T4 tự do (Free T4 – FT4) không bị chi phối bởi protein, được xem là dạng hormone có hoạt tính sinh học. Khi nghi ngờ rối loạn tuyến giáp mới xuất hiện, bác sĩ thường chỉ định xét nghiệm T4 kết hợp với TSH. Chỉ số tham chiếu ở người khỏe mạnh của T4: 60 - 140 nmol/L, FT4: 10 - 26 pmol/L.

Triiodothyronine (T3)

T3 là hormone tuyến giáp ở dạng hoạt động, được chuyển hóa từ T4. Xét nghiệm T3 toàn phần đo lượng T3 lưu thông trong máu, bao gồm cả T3 gắn protein và không gắn protein. Tuy nhiên, T3 có hoạt tính sinh học là dạng gắn protein. Vì vậy, xét nghiệm T3 tự do (Free T3 – FT3) giúp đánh giá chính xác hơn lượng hormone T3 đang hoạt động trong cơ thể. Chỉ số tham chiếu ở người khỏe mạnh của T3: 1,1 - 2,7 nmol/L, FT3: 3,5 - 7,8 pmol/L.

Hormone kích thích tuyến giáp (TSH)

TSH là hormone do tuyến yên tiết ra, có vai trò “ra lệnh” cho tuyến giáp hoạt động. Khi lượng hormone tuyến giáp trong máu thấp, tuyến yên sẽ tăng tiết TSH để kích thích tuyến giáp sản xuất thêm hormone. Ngược lại, nếu nồng độ hormone giáp quá cao, tuyến yên sẽ giảm TSH nhằm hạn chế sự sản xuất hormone tuyến giáp. Giá trị tham chiếu TSH ở người khỏe mạnh: 0,4 - 4,0 mU/L.

Kháng thể Thyroid Peroxidase (TPOAb)

TPOAb là kháng thể do hệ miễn dịch tạo ra, có thể tấn công nhầm các tế bào tuyến giáp khỏe mạnh. Sự xuất hiện của kháng thể này thường liên quan đến các bệnh tuyến giáp tự miễn như viêm tuyến giáp Hashimoto hoặc bệnh Basedow (Graves). Ngoài ra, TSI (Globulin miễn dịch kích thích tuyến giáp) là loại kháng thể làm tuyến giáp hoạt động quá mức, khiến hormone giáp được tiết ra nhiều hơn bình thường.

Kháng thể Thyroglobulin (TgAb)

TgAb là kháng thể được cơ thể tạo ra để phản ứng với Thyroglobulin. Khi lượng Tg tăng bất thường, cơ thể sẽ sản sinh TgAb như một cơ chế tự bảo vệ. Do đó, sự hiện diện của TgAb thường gợi ý các rối loạn hoặc bệnh lý liên quan đến tuyến giáp.

Thyroglobulin (Tg)

Tg là một loại protein do tuyến giáp sản xuất. Việc phát hiện Tg trong máu sau phẫu thuật cắt tuyến giáp hoặc xạ trị cho thấy vẫn còn mô tuyến giáp tồn tại. Xét nghiệm này đặc biệt quan trọng trong theo dõi bệnh nhân ung thư tuyến giáp, giúp đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm nguy cơ tái phát.

Khi nào cần xét nghiệm để tầm soát bệnh về tuyến giáp?

Việc xét nghiệm chức năng tuyến giáp đúng thời điểm giúp phát hiện sớm các bệnh lý về tuyến giáp và kiểm soát bệnh hiệu quả, tránh ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.

• Người có triệu chứng nghi ngờ suy giáp: Thường xuyên mệt mỏi, uể oải, chậm chạp, hay cảm thấy lạnh, ăn kém, tinh thần buồn bã, dễ rơi vào trạng thái trầm cảm.
• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú: Hormone tuyến giáp ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của thai nhi và quá trình tạo sữa, suy giáp nếu không phát hiện sớm có thể gây nhiều hệ lụy.
• Phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh hoặc đã mãn kinh: Sự thay đổi nội tiết ở giai đoạn này dễ làm các dấu hiệu suy giáp bị bỏ sót.
• Người có tiền sử bệnh tuyến giáp hoặc gia đình có người mắc bệnh: Việc xét nghiệm định kỳ giúp theo dõi chức năng tuyến giáp và phát hiện sớm suy giáp.
• Người gặp vấn đề về tâm lý: Thường xuyên lo âu, giảm tập trung, suy nghĩ chậm, dễ buồn chán hoặc trầm cảm kéo dài.
• Người tăng cân bất thường: Cân nặng tăng nhanh dù không thay đổi chế độ ăn uống hay mức độ vận động.
• Người rối loạn kinh nguyệt: Kinh nguyệt không đều, thưa kinh hoặc gặp khó khăn trong việc thụ thai.
• Người có nhịp tim chậm: Tim đập chậm hơn bình thường, dễ mệt khi gắng sức.
• Người có biểu hiện ngoài da và tóc: Da khô, tóc rụng nhiều, móng tay dễ gãy, khô mắt hoặc khô miệng.
• Người sống ở khu vực thiếu i-ốt hoặc môi trường ô nhiễm: Chế độ dinh dưỡng kém cân đối làm tăng nguy cơ suy giáp.
• Người có bệnh nền: Mắc các bệnh tim mạch, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu hoặc các bệnh mạn tính có liên quan đến chức năng tuyến giáp.

Việc theo dõi sức khỏe tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa và kiểm soát rối loạn nội tiết. Thực hiện xét nghiệm suy giáp đúng thời điểm giúp phát hiện sớm bất thường, hỗ trợ điều trị kịp thời và giảm nguy cơ biến chứng. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ hoặc thuộc nhóm nguy cơ, bạn nên chủ động thăm khám và trao đổi với bác sĩ chuyên khoa. Kết hợp kiểm tra định kỳ, lối sống lành mạnh và các biện pháp phòng bệnh phù hợp sẽ giúp duy trì sức khỏe ổn định và nâng cao chất lượng cuộc sống lâu dài.