Xét nghiệm mỡ máu là gì? Ý nghĩa của xét nghiệm mỡ máu

Ngày càng nhiều người chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ và thực hiện các xét nghiệm cần thiết, trong đó xét nghiệm mỡ máu là một trong những xét nghiệm phổ biến và cần thiết nhất. Đây là cách hiệu quả để đánh giá lượng chất béo có trong máu, những yếu tố có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tim mạch và chuyển hóa. Vậy xét nghiệm mỡ máu là gì? Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu nhé!

Xét nghiệm mỡ máu là gì?

Xét nghiệm mỡ máu là gì? Xét nghiệm mỡ máu, hay còn gọi là xét nghiệm lipid máu, là một xét nghiệm quan trọng giúp đo lường lượng chất béo trong máu. Những chất béo này có vai trò thiết yếu trong cơ thể, tham gia vào quá trình sản xuất hormone, tế bào và cung cấp năng lượng. Tuy nhiên, khi nồng độ chất béo trong máu vượt quá mức cho phép, chúng có thể gây hại, đặc biệt là đối với hệ tim mạch. 

Các thành phần chính của mỡ máu bao gồm cholesterol và triglyceride, trong đó cholesterol được chia thành hai loại: Cholesterol HDL (cholesterol "tốt") và LDL (cholesterol "xấu"). Triglyceride, một loại chất béo khác, cũng được đo cùng với các chỉ số trên để đánh giá tình trạng lipid máu và nguy cơ các bệnh lý tim mạch, xơ vữa động mạch. Mặc dù phospholipid là thành phần quan trọng trong cơ thể và có thể được đo trong một số xét nghiệm mỡ máu, nhưng trong các xét nghiệm lipid máu thông thường, các chỉ số chủ yếu đo là cholesterol toàn phần, cholesterol HDL, cholesterol LDL và triglyceride.

Khi thực hiện xét nghiệm mỡ máu, bác sĩ sẽ đánh giá các chỉ số như tổng lượng cholesterol, mức cholesterol HDL, mức cholesterol LDL và triglyceride, giúp đánh giá nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, xơ vữa động mạch, đột quỵ và các vấn đề liên quan đến chuyển hóa.

Xét nghiệm mỡ máu được sử dụng chủ yếu với mục đích sàng lọc và theo dõi. Đặc biệt, với những người có yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, tiểu đường, bệnh tim mạch, đột quỵ hoặc bệnh thận, việc xét nghiệm thường xuyên là cần thiết để phát hiện sớm những bất thường về mỡ máu, từ đó có hướng điều chỉnh kịp thời. Bên cạnh đó, ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng, xét nghiệm mỡ máu vẫn nên được thực hiện định kỳ như một biện pháp phòng ngừa.

Ý nghĩa của các chỉ số trong xét nghiệm mỡ máu

Trong xét nghiệm mỡ máu, các chỉ số như cholesterol toàn phần, LDL, HDL và triglyceride mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi chúng phản ánh trực tiếp tình trạng sức khỏe tim mạch của cơ thể.

Cholesterol 

Cholesterol là loại lipid ít phổ biến hơn trong thực phẩm, nhưng lại có vai trò sinh học quan trọng. Cholesterol là nguyên liệu để tổng hợp các hormone sinh dục, vitamin D và muối mật. Phần lớn cholesterol không đến từ thức ăn, mà được gan sản xuất tự nhiên trong cơ thể.

Cholesterol toàn phần là tổng lượng cholesterol trong máu. Nếu chỉ số này cao, nguy cơ hình thành mảng bám xơ vữa động mạch sẽ lớn hơn, từ đó tăng khả năng xảy ra biến cố tim mạch. Tuy nhiên, để đánh giá chính xác hơn, bác sĩ thường xem xét thêm hai thành phần chính: LDL và HDL.

Cholesterol LDL, thường được gọi là “cholesterol xấu”, khi tăng cao sẽ tích tụ trên thành mạch, hình thành các mảng xơ vữa. Những mảng này làm hẹp hoặc tắc nghẽn dòng máu, thậm chí có thể vỡ ra gây cục máu đông, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ. Chính vì vậy, việc kiểm soát mức LDL ở ngưỡng thấp là điều rất quan trọng, nhất là với những người đã có tiền sử bệnh tim mạch hoặc đái tháo đường.

Ngược lại, cholesterol HDL được xem là “cholesterol tốt” vì nó giúp vận chuyển cholesterol dư thừa ra khỏi máu, mang về gan để xử lý và thải trừ. HDL càng cao thì nguy cơ mắc bệnh tim càng thấp, vì nó góp phần giữ cho lòng mạch thông thoáng và giảm tích tụ cholesterol trong thành mạch.

Triglyceride

Triglyceride là một loại chất béo khác trong máu. Chúng thường tăng cao khi tiêu thụ quá nhiều calo so với mức cơ thể cần sử dụng. Mức triglyceride cao có thể không gây triệu chứng ngay lập tức, nhưng theo thời gian, nó góp phần làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và các biến chứng tim mạch khác.

Triglyceride chiếm phần lớn lượng chất béo trong khẩu phần ăn hàng ngày. Chúng có mặt trong nhiều thực phẩm như bơ, phô mai, đồ chiên, thịt mỡ và dầu thực vật. Đây là nguồn năng lượng quan trọng nhưng nếu tích trữ quá mức, chúng sẽ trở thành yếu tố nguy cơ tiềm ẩn cho tim mạch và béo phì.

Mỗi người có mức mỡ máu tối ưu khác nhau, tùy thuộc vào tuổi tác, di truyền, lối sống và bệnh lý nền. Vì vậy, việc xét nghiệm mỡ máu định kỳ và trao đổi với bác sĩ về kết quả là bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch lâu dài.

Nên làm gì khi chỉ số mỡ máu cao?

Khi chỉ số mỡ máu cao, điều quan trọng đầu tiên là không nên hoang mang, mà cần chủ động điều chỉnh lối sống và dinh dưỡng để kiểm soát tình trạng này. Mỡ máu cao, tức nồng độ cholesterol và/hoặc triglyceride trong máu tăng, là một yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến bệnh tim mạch, đột quỵ và các rối loạn chuyển hóa khác. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách, tình trạng này hoàn toàn có thể được cải thiện.

Biện pháp đầu tiên và nền tảng nhất là thay đổi chế độ ăn uống. Bạn nên giảm lượng chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, những loại chất béo thường có trong thịt mỡ, da gà, bơ, kem béo, sữa nguyên kem, đồ chiên rán hay thực phẩm chế biến sẵn. Thay vào đó, hãy ưu tiên thực phẩm ít béo, như thịt nạc, cá, đậu hũ, sữa tách béo và các sản phẩm từ sữa ít béo. Cắt bỏ mỡ thừa khi chế biến thịt, bỏ da gà trước khi nấu, và lựa chọn phương pháp nấu ăn lành mạnh như hấp, nướng hoặc luộc thay vì chiên.

Ngoài việc giảm chất béo, cũng nên tăng cường lượng chất xơ trong bữa ăn vì chất xơ giúp hấp thu bớt cholesterol thừa trong cơ thể. Trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu là những nguồn chất xơ lý tưởng. Việc duy trì từ ba đến năm phần rau và hai đến bốn phần trái cây mỗi ngày sẽ hỗ trợ rất nhiều trong việc kiểm soát mỡ máu.

Bên cạnh ăn uống, vận động thể chất cũng đóng vai trò quan trọng. Những bài tập aerobic như đi bộ nhanh, chạy bộ, đạp xe, bơi lội không chỉ giúp giảm cholesterol “xấu” LDL mà còn làm tăng cholesterol “tốt” HDL. Nên tập ít nhất 30 phút mỗi ngày, bốn đến năm ngày mỗi tuần. Nếu không có nhiều thời gian, có thể chia nhỏ buổi tập thành 10 – 15 phút và thực hiện nhiều lần trong ngày, miễn là duy trì đều đặn.

Trong một số trường hợp, nếu sau vài tháng điều chỉnh lối sống mà chỉ số mỡ máu vẫn cao hoặc có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc hạ cholesterol. Các loại thuốc này hoạt động bằng cách giảm sản xuất cholesterol trong gan hoặc tăng khả năng loại bỏ cholesterol ra khỏi máu. Việc dùng thuốc cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ, đi kèm với việc theo dõi xét nghiệm máu định kỳ để đánh giá hiệu quả và điều chỉnh liều lượng nếu cần.

Ngoài những điều kể trên, nên lưu ý một số yếu tố hỗ trợ khác như ngủ đủ giấc (khoảng 7 – 9 tiếng mỗi đêm), duy trì cân nặng hợp lý và bỏ hút thuốc lá nếu đang hút. Những thay đổi đơn giản này có thể tạo ra tác động lớn đến sức khỏe tim mạch và giúp bạn kiểm soát tốt mỡ máu về lâu dài.

Bài viết đã giải đáp chi tiết xét nghiệm mỡ máu là gì và những thông tin liên quan. Xét nghiệm mỡ máu là phương pháp quan trọng giúp đánh giá tình trạng rối loạn lipid máu. Việc theo dõi các chỉ số này định kỳ giúp phát hiện sớm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường và các bệnh chuyển hóa khác. Nếu kết quả xét nghiệm có bất thường, người bệnh nên tham khảo bác sĩ để được tư vấn điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt và điều trị kịp thời.