Xét nghiệm Mantoux là gì? Những ai nên thực hiện xét nghiệm này?

Bệnh lao là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể âm thầm phát triển trong cơ thể trước khi bộc lộ triệu chứng rõ ràng. Để phát hiện sớm nguy cơ nhiễm lao, các bác sĩ thường chỉ định xét nghiệm Mantoux – một phương pháp chẩn đoán đơn giản, dễ thực hiện và mang lại giá trị sàng lọc cao. Xét nghiệm này được sử dụng phổ biến tại nhiều quốc gia, góp phần quan trọng trong công tác phòng chống bệnh lao trong cộng đồng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về xét nghiệm này nhé!

Xét nghiệm Mantoux là gì?

Xét nghiệm Mantoux còn được biết đến với tên gọi thử nghiệm da Tuberculin (TST) hay xét nghiệm tiêm trong da, là một phương pháp chẩn đoán phổ biến nhằm xác định tình trạng nhiễm vi khuẩn lao. Phương pháp này được đặt theo tên của bác sĩ Charles Mantoux, người Pháp, người đã phát triển nó vào đầu thế kỷ 20.

Quy trình thực hiện xét nghiệm bắt đầu bằng việc tiêm một lượng nhỏ dung dịch chứa protein chiết xuất từ vi khuẩn lao vào lớp da giữa trên vùng cẳng tay. Sau khoảng 48 - 72 giờ, người được xét nghiệm cần quay lại cơ sở y tế để kiểm tra phản ứng xảy ra tại chỗ tiêm. Việc đánh giá kết quả dựa trên kích thước vết sưng nổi lên, chứ không chỉ đơn thuần dựa vào sự xuất hiện của vùng đỏ hoặc dấu vết bề mặt.

Đây là một trong những phương pháp hữu ích giúp nhận diện tình trạng nhiễm lao. Thường thì xét nghiệm này được chỉ định khi người bệnh có các dấu hiệu nghi ngờ, kết quả sàng lọc bất thường hoặc khi hình ảnh X-quang phổi cho thấy có khả năng mắc lao. Tuy vậy, xét nghiệm Mantoux không thể xác định chính xác thời điểm nhiễm bệnh đã diễn ra từ khi nào.

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm Mantoux

Khoảng 48 giờ sau khi thực hiện xét nghiệm tiêm trong da, người được kiểm tra sẽ quay lại cơ sở y tế để bác sĩ tiến hành đọc kết quả. Việc đánh giá dựa trên kích thước của vùng da bị sưng, độ cứng và độ nhô lên, đồng thời cân nhắc đến yếu tố nguy cơ cũng như khả năng tiến triển của bệnh.

• Trường hợp kết quả dương tính: Nếu tại vị trí tiêm xuất hiện vết sưng cứng có đường kính từ 5 đến 15mm, điều này cho thấy người được xét nghiệm có nguy cơ nhiễm lao. Tuy nhiên, phương pháp này không có khả năng phân biệt được liệu vi khuẩn lao đang hoạt động hay chỉ đang ở dạng tiềm ẩn. Do đó, người bệnh cần làm thêm các xét nghiệm chuyên sâu khác như chụp X-quang phổi hoặc xét nghiệm đờm để xác định rõ tình trạng lao đang tiềm ẩn hay đã bộc phát.
• Trường hợp kết quả âm tính: Vùng tiêm không xuất hiện sưng cứng rõ rệt hoặc vết sưng nhỏ hơn 5mm, nghĩa là cơ thể không có phản ứng miễn dịch rõ ràng với vi khuẩn lao và nguy cơ mắc bệnh được xem là thấp.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng trong một số trường hợp, kết quả dương tính không đồng nghĩa với việc người đó chắc chắn đã nhiễm lao đang hoạt động. Vì vậy, việc kết hợp với các xét nghiệm bổ sung là rất cần thiết để đưa ra chẩn đoán chính xác.

Quy trình thực hiện xét nghiệm Mantoux như thế nào?

Xét nghiệm tiêm dưới da xác định bệnh lao được thực hiện theo các bước như sau:

• Chuẩn bị trước khi tiêm: Bác sĩ sẽ hướng dẫn người được xét nghiệm ngồi ở tư thế thoải mái và để lộ phần cẳng tay. Vùng da trên mặt trong cẳng tay, thường cách khuỷu tay vài cm, sẽ được làm sạch bằng cồn và để khô.
• Tiêm dung dịch tuberculin: Bác sĩ hoặc nhân viên y tế sẽ dùng kim tiêm nhỏ để đưa một lượng nhỏ dung dịch chứa protein tuberculin tinh chế (PPD – Purified Protein Derivative) vào lớp ngay dưới da (lớp trung bì). Khi tiêm xong, một vết nổi nhỏ hình bong bóng (giống như nốt phồng nước) sẽ xuất hiện tại vị trí tiêm.
• Đánh dấu và theo dõi: Vùng da vừa tiêm có thể được đánh dấu bằng bút để dễ theo dõi. Vị trí tiêm cũng sẽ không băng lại và người được xét nghiệm được dặn không gãi hoặc chạm mạnh vào vùng này để tránh ảnh hưởng đến kết quả.
• Đọc kết quả sau 48 – 72 giờ: Sau khoảng 2 – 3 ngày, người bệnh cần quay lại cơ sở y tế để bác sĩ đánh giá kết quả. Kết quả được xác định dựa trên kích thước của vùng sưng cứng tại vị trí tiêm chứ không dựa vào màu sắc hay sự đỏ da.

Lưu ý: Xét nghiệm Mantoux không gây đau nhiều và thường an toàn, tuy nhiên cần được thực hiện bởi nhân viên y tế có chuyên môn để đảm bảo độ chính xác và theo dõi phản ứng phù hợp.

Những ai nên thực hiện xét nghiệm Mantoux?

Thử nghiệm Mantoux thường được chỉ định cho một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao như:

• Người từng tiếp xúc gần với bệnh nhân lao.
• Những người làm việc trong môi trường dễ tiếp xúc với vi khuẩn lao, đặc biệt là nhân viên y tế.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu do dùng thuốc ức chế miễn dịch như steroid hoặc đang mắc các bệnh như HIV/AIDS hay ung thư.

Một số hạn chế của xét nghiệm Mantoux

Mặc dù được sử dụng rộng rãi trong việc phát hiện nhiễm lao, xét nghiệm Mantoux vẫn tồn tại một số điểm hạn chế:

• Kết quả dương tính giả: Có thể xảy ra ở những người từng tiêm vắc xin BCG hoặc đã tiếp xúc với các chủng vi khuẩn lao không điển hình, dẫn đến phản ứng sai lệch.
• Kết quả âm tính giả: Trường hợp này thường thấy ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi hoặc những người mới tiếp xúc với vi khuẩn lao chưa đủ thời gian để cơ thể tạo ra phản ứng.
• Thời gian đọc kết quả bị giới hạn: Phản ứng tại vùng tiêm chỉ nên được kiểm tra trong khoảng từ 48 - 72 giờ sau khi thực hiện xét nghiệm. Việc đọc kết quả không đúng thời điểm hoặc không đúng kỹ thuật có thể ảnh hưởng đến độ chính xác.

Tuy không phải là phương pháp chẩn đoán tuyệt đối, xét nghiệm Mantoux vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm nhiễm lao, đặc biệt ở các nhóm có nguy cơ cao. Khi được kết hợp với các xét nghiệm lao khác và đánh giá lâm sàng, Mantoux giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị phù hợp, góp phần ngăn chặn sự lây lan và tiến triển của bệnh lao.

Để chủ động bảo vệ sức khỏe trước nguy cơ mắc bệnh lao cũng như nhiều bệnh truyền nhiễm khác, việc tiêm chủng đúng thời điểm và thực hiện các xét nghiệm sàng lọc là vô cùng cần thiết. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện đang cung cấp đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh chất lượng cao, bao gồm cả vắc xin phòng lao. Với đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, quy trình thực hiện an toàn, nhanh chóng và chi phí hợp lý, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cam kết mang đến trải nghiệm tiêm chủng tốt nhất, giúp bạn tâm bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Liên hệ ngay đến hotline 18006928 để được tư vấn và hỗ trợ đặt lịch nhanh chóng nhé!