Xét nghiệm cholesterol là gì? Những điều quan trọng bạn cần biết

Trong bối cảnh các bệnh lý tim mạch ngày càng phổ biến và trẻ hóa, việc theo dõi các chỉ số mỡ máu đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Trong đó, xét nghiệm cholesterol được xem là nền tảng cơ bản để bác sĩ đánh giá sức khỏe tim mạch và nguy cơ xơ vữa động mạch. Đây là xét nghiệm dễ thực hiện, chi phí hợp lý và phù hợp cho mọi đối tượng trưởng thành. Hiểu rõ quy trình, thời điểm nên làm và ý nghĩa từng chỉ số sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Xét nghiệm cholesterol là gì?

Xét nghiệm cholesterol, hay còn gọi là xét nghiệm mỡ máu, là phương pháp giúp đo lường lượng cholesterol và triglyceride trong máu. Kết quả từ xét nghiệm này cung cấp thông tin về tổng lượng cholesterol, các chỉ số HDL (cholesterol tốt), LDL (cholesterol xấu) và Triglyceride, giúp bác sĩ đánh giá tình trạng mỡ máu của cơ thể.

Mức cholesterol trong cơ thể đóng vai trò quan trọng, vì nó liên quan trực tiếp đến nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ. Cholesterol là một dạng lipid cần thiết, tham gia nhiều chức năng thiết yếu như sản xuất hormone, tổng hợp vitamin D, tạo mật và cấu tạo màng tế bào của tất cả các cơ quan.

Tuy nhiên, khi lượng cholesterol tích tụ quá nhiều, chúng có thể kết hợp với các chất khác trong máu, bám vào thành động mạch và hình thành mảng xơ vữa. Quá trình này dẫn đến thu hẹp mạch máu, từ đó tăng nguy cơ các bệnh lý tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ hay suy tim. Người có cholesterol cao thường dễ gặp các vấn đề về động mạch vành, bệnh tim mạch hoặc các bệnh liên quan đến mạch máu ngoại biên.

Một điểm quan trọng là cholesterol cao thường không gây ra triệu chứng rõ ràng. Phần lớn người mắc tình trạng này chỉ phát hiện khi kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi xuất hiện các biến chứng cấp tính như nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Vì vậy, việc làm xét nghiệm cholesterol định kỳ là cần thiết để phát hiện sớm nguy cơ xơ vữa mạch máu và phòng ngừa các bệnh tim mạch.

Ai nên xét nghiệm cholesterol và ý nghĩa kết quả cholesterol?

Việc xét nghiệm cholesterol giúp bạn biết rõ tình trạng mỡ máu, từ đó phòng ngừa các bệnh tim mạch. Dưới đây là những đối tượng nên thực hiện xét nghiệm và cách hiểu kết quả để theo dõi sức khỏe hiệu quả.

Đối tượng cần xét nghiệm cholesterol

Cholesterol là một chỉ số quan trọng của sức khỏe tim mạch, nên ai cũng cần biết tình trạng của mình. Trẻ em từ 9 - 11 tuổi nên làm xét nghiệm lần đầu. Sau đó, nên kiểm tra mỗi 5 năm một lần để theo dõi. Với người lớn từ 20 tuổi trở lên, việc xét nghiệm định kỳ là cần thiết. Một số người có thể cần kiểm tra thường xuyên hơn, đặc biệt nếu:

• Bạn là nam từ 45 tuổi trở lên hoặc nữ từ 50 tuổi trở lên;
• Hút thuốc lá hoặc ít vận động;
• Béo phì hoặc mắc tiểu đường;
• Từng bị đau tim hoặc có huyết áp cao;
• Đang điều trị cholesterol cao;
• Gia đình có người từng bị cholesterol cao.

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm cholesterol

Cholesterol trong máu được đo bằng đơn vị miligam (mg) trên mỗi decilit (dL) máu. Nói chung, mức LDL cholesterol thấp kết hợp với HDL cholesterol cao sẽ mang lại lợi ích cho sức khỏe tim mạch. Các chỉ số cholesterol được khuyến nghị như sau:

• LDL cholesterol: Dưới 100 mg/dL (nếu không có yếu tố nguy cơ).
• HDL cholesterol: Từ 60 mg/dL trở lên.
• Cholesterol toàn phần: Dưới 200 mg/dL.
• Triglyceride: Dưới 100 mg/dL.

Những yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm cholesterol

Cholesterol trong máu được hình thành từ hai nguồn chính: Một phần đến từ thức ăn (nguồn ngoại sinh) và phần còn lại được cơ thể tự sản xuất ở gan và ruột (nguồn nội sinh). Vì vậy, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng kết quả xét nghiệm mỡ máu. Nếu người bệnh vừa tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều cholesterol, ví dụ như trứng, nồng độ cholesterol trong máu có thể tạm thời tăng, dẫn đến kết quả xét nghiệm không chính xác.

Ngoài chế độ ăn, còn một số yếu tố khác cũng ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm mỡ máu:

• Thời gian và mùa: Vào mùa lạnh, lượng mỡ trong máu thường cao hơn.
• Độ tuổi: Người từ 45 tuổi trở đi có nguy cơ cholesterol cao hơn.
• Các bệnh lý mạn tính: Những ai mắc cao huyết áp, tiểu đường hoặc bệnh tim mạch thường có nồng độ mỡ máu cao hơn bình thường.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc tránh thai, thuốc an thần, thuốc lợi tiểu nhóm thiazid, thuốc chẹn beta hay steroid có thể làm tăng cholesterol.

Những điều cần chuẩn bị trước khi thực nghiệm xét nghiệm cholesterol

Trước khi tiến hành xét nghiệm mỡ máu, việc chuẩn bị đúng cách sẽ giúp kết quả phản ánh chính xác tình trạng sức khỏe và tránh những sai lệch không cần thiết.

• Giữ bụng rỗng trước khi xét nghiệm: Để kết quả xét nghiệm mỡ máu chính xác, bạn cần nhịn ăn từ 8 - 12 giờ trước khi lấy máu. Nếu ăn uống, lượng lipid và các chất dinh dưỡng trong thực phẩm có thể chuyển hóa thành glucose, làm sai lệch các chỉ số máu và ảnh hưởng đến kết luận y khoa.
• Tránh các loại thức uống và chất kích thích: Trước khi xét nghiệm ít nhất 24 giờ, tuyệt đối không uống rượu, bia, cà phê, nước ngọt, sữa hoặc sử dụng thuốc và hút thuốc lá. Những chất này có thể làm thay đổi các chỉ số sinh hóa trong máu, khiến kết quả không phản ánh đúng tình trạng cơ thể.
• Uống nước đầy đủ: Dù phải nhịn ăn, bạn vẫn nên uống đủ nước để duy trì sức khỏe, tránh cảm giác mệt mỏi hay chóng mặt khi chờ lấy mẫu máu. Nước cũng giúp tinh thần bạn thoải mái hơn, giảm lo lắng trước xét nghiệm.
• Chọn thời điểm lấy máu hợp lý: Một số chỉ số trong máu thay đổi theo thời gian trong ngày. Ví dụ, glucose, sắt và cortisol thường đạt mức cao nhất vào buổi sáng từ 6 - 8 giờ và giảm dần vào buổi chiều. Vì vậy, buổi sáng là thời điểm lý tưởng để lấy máu, giúp kết quả ổn định và đáng tin cậy hơn.

Thực hiện xét nghiệm cholesterol định kỳ là bước quan trọng giúp bạn theo dõi sức khỏe tim mạch và phát hiện sớm nguy cơ xơ vữa động mạch. Khi hiểu rõ ý nghĩa các chỉ số, bạn sẽ dễ dàng điều chỉnh chế độ ăn uống, tập luyện và lối sống để giảm thiểu rủi ro bệnh lý. Chủ động kiểm tra và chăm sóc sức khỏe giúp bạn duy trì một hệ tim mạch khỏe mạnh, ổn định trong dài hạn. Hãy lắng nghe cơ thể, thăm khám khi cần và xây dựng lối sống lành mạnh để bảo vệ bản thân tốt hơn mỗi ngày.