Viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh là gì? Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch yếu và đường thở nhỏ nên rất dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh hô hấp. Trong đó, viêm tiểu phế quản là tình trạng khá phổ biến và có thể gây biến chứng nếu không được phát hiện sớm. 

Viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh là gì?

Viêm tiểu phế quản là bệnh lý hô hấp dưới thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh trong những tháng đầu đời. Đây là tình trạng nhiễm trùng do virus gây ra khiến các ống dẫn khí nhỏ trong phổi (tiểu phế quản) bị sưng viêm, tích tụ dịch nhầy và dẫn đến tắc nghẽn đường thở. Tình trạng này khiến trẻ bị ho, thở khò khè, khó thở và mệt mỏi khi bú hoặc ngủ.

Ở trẻ sơ sinh, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, cấu trúc đường hô hấp còn nhỏ hẹp nên dễ bị ảnh hưởng bởi tác nhân gây bệnh. Khi virus xâm nhập vào cơ thể, chúng gây hoại tử lớp biểu mô đường thở làm gia tăng phản ứng viêm và cản trở lưu thông không khí. Điều này lý giải vì sao trẻ sơ sinh thường dễ mắc viêm tiểu phế quản hơn so với trẻ lớn.

Theo thống kê, khoảng 11% trẻ sơ sinh có thể mắc viêm tiểu phế quản trong năm đầu đời. Bệnh thường bùng phát mạnh trong thời điểm thời tiết lạnh, đặc biệt là từ tháng 11 đến tháng 4 hàng năm và đạt đỉnh vào tháng 1 và tháng 2. Do đó, cha mẹ cần đặc biệt chú ý theo dõi sức khỏe hô hấp của trẻ vào mùa lạnh để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và điều trị kịp thời.

Các triệu chứng phổ biến của viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Sổ mũi và nghẹt mũi kéo dài;
• Ho khan, sau đó chuyển sang ho có đờm;
• Thở khò khè hoặc có tiếng rít khi thở;
• Nhịp thở nhanh hơn bình thường kèm biểu hiện thở gắng sức;
• Bỏ bú hoặc bú ít hơn do khó thở khi bú;
• Nôn trớ, nhất là sau khi ho;
• Sốt nhẹ hoặc đôi khi không sốt;
• Một số trường hợp có thể kèm theo viêm tai giữa.

Nếu không được chăm sóc đúng cách, trẻ có thể gặp khó thở rõ rệt, đặc biệt vào ban đêm. Thông thường, triệu chứng kéo dài từ 7 - 14 ngày nhưng có thể lâu hơn, tùy cơ địa và mức độ bệnh. Cha mẹ cần theo dõi sát và đưa trẻ đến cơ sở y tế khi thấy dấu hiệu bất thường.

Nguyên nhân viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh thường gặp nhất

Viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh chủ yếu do virus gây ra và thường bùng phát vào mùa lạnh. Theo các chuyên gia hô hấp, trẻ em có đến hơn 90% trường hợp viêm tiểu phế quản là do nhiễm virus, trong đó virus hợp bào hô hấp RSV chiếm tỷ lệ cao nhất. Bên cạnh đó còn có một số nguyên nhân khác cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở trẻ.

Virus hợp bào hô hấp RSV

Đây là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh. RSV lây lan qua giọt bắn từ người nhiễm khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc dịch tiết mũi họng. Virus này xâm nhập vào đường hô hấp gây hoại tử biểu mô dẫn đến tích tụ dịch nhầy làm tắc nghẽn tiểu phế quản. Trẻ sinh non hoặc có hệ miễn dịch kém thường có nguy cơ bị biến chứng nặng.

Virus Adeno type 3, 7 và 21

Nguyên nhân này chiếm khoảng 10% số ca viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh. Bệnh do Adenovirus thường có triệu chứng nặng hơn và dễ chuyển sang viêm tiểu phế quản tắc nghẽn nếu không điều trị kịp thời.

Virus cúm A và B

Các chủng cúm mùa cũng là nguyên nhân phổ biến gây viêm tiểu phế quản, chiếm khoảng 25% số ca mắc. Virus cúm làm viêm mũi, họng và tấn công mạnh vào đường hô hấp dưới của trẻ nhỏ có hệ miễn dịch còn non nớt.

Các virus hô hấp khác

Ngoài ba nhóm virus trên còn có rhinovirus, metapneumovirus, virus corona và virus á cúm cũng có khả năng gây bệnh.

Yếu tố môi trường và thói quen sinh hoạt

Khói thuốc lá là tác nhân khiến trẻ dễ mắc bệnh vì gây kích ứng và làm tổn thương niêm mạc hô hấp. Ngoài ra, ô nhiễm không khí, bụi mịn và thay đổi thời tiết cũng làm tăng nguy cơ trẻ bị viêm tiểu phế quản.

Phòng ngừa viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh hiệu quả

Viêm tiểu phế quản có thể gây ra tình trạng khó thở và nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phòng ngừa và xử trí đúng cách. Dưới đây là những biện pháp cha mẹ cần lưu ý để giúp trẻ sơ sinh hạn chế nguy cơ mắc bệnh:

Chế độ và thói quen khoa học 

• Mẹ bầu cần khám thai định kỳ và có chế độ ăn uống hợp lý.
• Không để trẻ tiếp xúc với người đang bị cảm cúm, ho hoặc có triệu chứng viêm đường hô hấp.
• Thường xuyên rửa tay sạch bằng xà phòng cho trẻ và người chăm sóc để hạn chế lây nhiễm virus.
• Vệ sinh mũi, họng cho trẻ mỗi ngày bằng nước muối sinh lý 0,9% để loại bỏ dịch nhầy.
• Giữ ấm cho trẻ vào mùa lạnh nhưng không mặc quá nhiều gây ra tình trạng đổ mồ hôi làm nhiễm lạnh ngược.
• Vệ sinh sạch sẽ nhà cửa, đồ chơi, quần áo và không gian sinh hoạt.
• Tạo độ ẩm phù hợp trong phòng ngủ, tránh nấm mốc phát triển.

Vắc xin phòng ngừa bệnh

Ngoài việc chăm sóc đúng cách tại nhà thì tiêm phòng đầy đủ là biện pháp chủ động và hiệu quả giúp trẻ phòng ngừa viêm tiểu phế quản cũng như các bệnh lý hô hấp nghiêm trọng khác. 

Cha mẹ nên đưa trẻ đến tiêm các loại vắc xin cần thiết như vắc xin phòng cúm mùa, vắc xin phòng phế cầu khuẩn (nguyên nhân gây viêm phổi và viêm màng não), vắc xin 4 trong 1 phòng bệnh ho gà - bạch hầu - uốn ván - bại liệt. Đây là những vắc xin đặc biệt quan trọng với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có hệ miễn dịch còn non yếu.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện là địa chỉ uy tín cung cấp đầy đủ các loại vắc xin trong và ngoài chương trình tiêm chủng mở rộng. Đội ngũ y bác sĩ tại đây sẽ tư vấn lịch tiêm phù hợp với từng độ tuổi của trẻ và đảm bảo quy trình tiêm chủng an toàn. 

Tóm lại, viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh là bệnh thường gặp nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu được chăm sóc đúng cách và tiêm phòng đầy đủ. Cha mẹ nên lưu ý theo dõi dấu hiệu bất thường ở trẻ, đồng thời chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ hệ hô hấp ngay từ sớm để giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và an toàn trong giai đoạn đầu đời.