Vắc xin đông khô là gì? Ưu và nhược điểm của vắc xin đông khô

Vắc xin đông khô là loại vắc xin được sản xuất bằng công nghệ đông khô, giúp loại bỏ nước khỏi sản phẩm để tăng tính ổn định và kéo dài thời gian bảo quản. Nhờ ưu điểm này, vắc xin đông khô có thể dễ dàng vận chuyển, bảo quản và sử dụng ở nhiều môi trường khác nhau mà vẫn đảm bảo hiệu quả miễn dịch. Vậy cụ thể vắc xin đông khô là gì? Loại vắc xin này có ưu và nhược điểm ra sao? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây nhé!

Vắc xin đông khô là gì?

Vắc xin đông khô được sản xuất bằng phương pháp loại bỏ nước ra khỏi sản phẩm, giữ lại dạng bột trong môi trường chân không. Trong lĩnh vực dược phẩm, công nghệ đông khô giúp tối ưu hóa điều kiện bảo quản, kéo dài thời gian sử dụng và hạn chế tác động tiêu cực của nhiệt độ trong suốt quá trình bảo quản vắc xin.

Kỹ thuật này được áp dụng lần đầu vào năm 1909 để sản xuất vắc xin phòng bệnh đậu mùa. Đến những năm 1940, với sự tiến bộ trong công nghệ khử nước, vắc xin phòng lao (BCG) và vắc xin đậu mùa đã được điều chế dưới dạng bột khô đa liều, giúp mở rộng quy mô phân phối ra nhiều quốc gia. Đến năm 1950, tiến sĩ Collier – một nhà khoa học người Anh – đã hoàn thiện và cải tiến phương pháp đông khô, cho phép áp dụng trên nhiều loại vắc xin khác nhau ở quy mô lớn trong các phòng thí nghiệm trên thế giới.

Hiện nay, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt ít nhất 17 loại vắc xin đông khô, trong đó phần lớn là vắc xin sống giảm độc lực. Ngoài ra, một số vắc xin protein hoặc tiểu đơn vị tái tổ hợp cũng được phát triển dưới dạng đông khô.

Ưu và nhược điểm của vắc xin đông khô

Một trong những ưu điểm nổi bật của vắc xin đông khô là khả năng ổn định nhiệt độ. Được điều chế dưới dạng bột được bảo quản trong môi trường chân không, loại vắc xin này ít bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi nhiệt độ hơn so với vắc xin dạng lỏng. Nhờ đó, hiệu quả của vắc xin được duy trì tốt hơn, đồng thời giúp giảm chi phí bảo quản và vận chuyển, đặc biệt ở những khu vực có điều kiện khí hậu khắc nghiệt.

Bên cạnh đó, vắc xin đông khô còn có lợi thế lớn về thời gian sử dụng. Công nghệ đông khô giúp kéo dài thời hạn bảo quản mà không làm giảm hiệu quả của vắc xin. Điều này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn cung ổn định, giúp các cơ quan y tế có sự chuẩn bị tốt hơn trước những tình huống khẩn cấp như dịch bệnh bùng phát.

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, nhưng vắc xin đông khô cũng tồn tại một số hạn chế. Trong quá trình đông khô, các protein có thể chịu tác động từ những yếu tố như sự thay đổi độ pH, bề mặt tiếp xúc giữa pha rắn và lỏng hoặc mất lớp vỏ hydrat, dẫn đến nguy cơ kết tủa và giảm hiệu lực vắc xin. Để khắc phục điều này, các nhà sản xuất thường bổ sung các tá dược như đường, polyme hoặc chất độn nhằm ổn định kháng nguyên trong môi trường thủy tinh, từ đó rút ngắn thời gian đông khô và tăng tuổi thọ của vắc xin.

Các loại vắc xin đông khô được lưu hành phổ biến hiện nay

Hiện nay, công nghệ đông khô vắc xin được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất vắc xin phòng ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm ở người. Một số loại vắc xin đông khô được lưu hành phổ biến như:

Vắc xin MMR II (Sởi - Quai bị - Rubella)

Vắc xin MMR II là một chế phẩm vắc xin đông khô vô trùng, được sản xuất tại Mỹ với thành phần chứa các virus giảm độc lực. Theo đánh giá, vắc xin này có hiệu quả cao trong việc kích thích cơ thể tạo kháng thể, giúp 98% trẻ em được tiêm phòng có khả năng miễn dịch với virus sởi. Vắc xin được khuyến nghị tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi, mang lại mức độ bảo vệ tương tự đối với bệnh quai bị và rubella. Hệ miễn dịch sẽ ghi nhớ tác nhân gây bệnh, giúp cơ thể chống lại chúng trong tương lai.

Vắc xin phòng lao BCG

Vắc xin BCG là chế phẩm đông khô có thành phần từ vi khuẩn Mycobacterium bovis đã giảm độc lực, có tác dụng phòng chống bệnh lao. Trong thành phần của vắc xin phòng lao có Natri Glutamate đóng vai trò chất ổn định.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vắc xin BCG đã được sử dụng hơn 90 năm và là một trong những loại vắc xin phổ biến nhất hiện nay. Khoảng 80% trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trên toàn thế giới được tiêm phòng lao. Việc tiêm vắc xin BCG sớm giúp tăng khả năng bảo vệ, đặc biệt là chống lại các thể lao nặng và viêm màng não do lao.

Vắc xin sởi đơn MVVAC

Vắc xin MVVAC chứa virus sởi chủng AIK-C giảm độc lực, được sản xuất trên nền tế bào phôi gà SPF. Đây là một sản phẩm vắc xin đông khô được phát triển theo công nghệ hiện đại đạt tiêu chuẩn GMP-WHO và được Bộ Y tế cấp phép sử dụng từ cuối năm 2009.

Vắc xin MVVAC được sử dụng để tạo miễn dịch chủ động phòng bệnh sởi cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên và cả người lớn chưa có miễn dịch với virus sởi. Kết quả thử nghiệm lâm sàng cho thấy, tỷ lệ chuyển đổi huyết thanh ở trẻ sau tiêm vắc xin đạt 100%.

Vắc xin thủy đậu Varivax

Vắc xin Varivax là vắc xin sống giảm độc lực đông khô, được phát triển từ chủng virus thủy đậu Oka/Merck. Thành phần của vắc xin bao gồm các chất ổn định như sucrose, phosphate, glutamate và gelatin tinh chế.

Varivax đã được cấp phép sử dụng rộng rãi cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn chưa có miễn dịch với virus thủy đậu. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), vắc xin này giúp cơ thể duy trì miễn dịch lâu dài, với khả năng bảo vệ kéo dài đến 10 năm sau tiêm.

Vắc xin viêm não Nhật Bản Imojev

Vắc xin Imojev là vắc xin sống giảm độc lực đơn giá, được sản xuất theo công nghệ DNA tái tổ hợp. Sau khi tiêm, virus sẽ nhân lên tại vị trí tiêm, kích thích cơ thể tạo ra kháng thể trung hòa và phản ứng miễn dịch qua trung gian tế bào để chống lại virus viêm não Nhật Bản.

Vắc xin Imojev được chỉ định tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên và người lớn, với hiệu quả bảo vệ khoảng 93% nhờ khả năng tạo ra mức kháng thể trung hòa huyết thanh đạt tiêu chuẩn.

Vắc xin đông khô có khả năng phòng ngừa hiệu quả nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, giảm nguy cơ biến chứng nặng. Tuy nhiên, quá trình pha hồi chỉnh vắc xin đông khô cần tuân thủ đúng hướng dẫn của nhà sản xuất để phát huy hiệu quả tối ưu. Đồng thời, việc tiêm phòng cần được thực hiện bởi nhân viên y tế có chuyên môn cao.

Để đảm bảo tiêm vắc xin an toàn, người dân nên lựa chọn các trung tâm tiêm chủng uy tín, nơi có quy trình bảo quản và tiêm chủng đạt tiêu chuẩn. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là một trong những đơn vị uy tín trong lĩnh vực tiêm chủng vắc xin cho trẻ em và người lớn. Với hệ thống cơ sở trải dài trên toàn quốc, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tự hào là đơn vị tiêm chủng sở hữu hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP, sử dụng hệ thống dây chuyền lạnh Cold Chain hiện đại, duy trì nhiệt độ bảo quản vắc xin ổn định từ 2 - 8 độ C. Bên cạnh đó, đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại cùng dịch vụ tư vấn tận tình giúp mang đến trải nghiệm tiêm chủng an toàn, đảm bảo sức khỏe cho khách hàng.