U nhú amidan là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và cách phòng ngừa u nhú amidan

U nhú amidan (Tonsil papilloma) là một khối u lành tính (không phải ung thư) hình thành từ biểu mô lát tầng phủ trên bề mặt của amidan, đặc biệt là amidan khẩu cái. Đây là một dạng của u nhú tế bào vảy, thường có hình dạng như mụn cóc nhỏ, mọc nhô ra ngoài. U nhú amidan có thể liên quan đến nhiễm virus HPV, tương tự như các u nhú ở vùng niêm mạc khác. Tuy lành tính, nhưng do vị trí nằm trong hầu họng, u nhú amidan có thể gây khó chịu, nuốt vướng hoặc bị nhầm với tổn thương ác tính nếu không được chẩn đoán chính xác.

Những dấu hiệu và triệu chứng của u nhú amidan

Khi nhiễm HPV hoạt động, virus có thể gây ra u nhú amidan với đặc điểm khối u:

• Nhỏ và cứng;
• Màu trắng, hồng hoặc đỏ;
• Cùng màu với vùng da xung quanh;
• Hơi nhô lên hoặc phẳng;
• Không gây đau;
• Thường phát triển chậm;
• Bề mặt nhẵn hoặc hơi chai sần;
• Có thể là một hoặc nhiều u, hình dạng như súp lơ hoặc mặt sỏi;
• Xuất hiện các u ở bất kỳ vị trí nào trong miệng, nhưng thường gặp nhất là ở lưỡi, amidan hoặc vòm miệng và môi.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), HPV là nguyên nhân của khoảng 60 - 70% các trường hợp ung thư miệng tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, chưa rõ liệu HPV đơn lẻ có thể gây ung thư hay cần kết hợp với các yếu tố nguy cơ khác. Loại HPV thường liên quan đến ung thư miệng là HPV 16.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Tuy hiếm gặp nhưng u nhú amidan vẫn có khả năng xảy ra ung thư amidan, các triệu chứng thường rõ ràng và đặc biệt khi bệnh tiến triển. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:

• Vết loét không lành hoặc đau dai dẳng;
• Khó nuốt hoặc cảm giác vướng khi nuốt;
• Niêm mạc có màu sắc bất thường (đỏ, trắng hoặc đen);
• Amidan sưng to nhưng không đau;
• Khối u trong miệng;
• Khối u sờ thấy ở bên ngoài cổ;
• Đau khi nhai;
• Viêm họng hoặc ho kéo dài;
• Khàn tiếng kéo dài;
• Tê hoặc ngứa ran ở môi hoặc lưỡi;
• Đau tai một bên không rõ nguyên nhân và không khỏi;
• Chảy nước dãi.

Nếu bất kỳ triệu chứng nào kéo dài hơn 2 tuần, bạn nên đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

U nhú amidan là những tổn thương lành tính có thể xuất hiện ở vùng amidan do nhiều yếu tố khác nhau, trong đó virus HPV là nguyên nhân hàng đầu được ghi nhận trong nhiều nghiên cứu y học. HPV có thể lây truyền qua quan hệ tình dục bằng miệng hoặc tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc bị nhiễm virus. Khi xâm nhập vào niêm mạc amidan, HPV có thể gây tăng sinh tế bào và hình thành các khối u nhú.

Mặc dù đa số u nhú amidan là lành tính, chúng vẫn cần được theo dõi và xử lý đúng cách. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, đặc biệt khi có liên quan đến HPV, u nhú có thể tiến triển ác tính và làm tăng nguy cơ ung thư vùng hầu họng. Do đó, người bệnh có biểu hiện bất thường ở amidan hoặc từng bị viêm amidan mãn tính nên thăm khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn, điều trị phù hợp và cân nhắc cắt amidan khi cần thiết.

Những ai có nguy cơ mắc phải u nhú amidan?

U nhú amidan có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, tuy nhiên nam giới thường có nguy cơ mắc cao hơn so với nữ giới. Một số nhóm người có khả năng mắc bệnh cao hơn gồm:

• Những người có thói quen sử dụng rượu bia, thuốc lá hoặc các chất kích thích;
• Người từ 50 tuổi trở lên;
• Người nhiễm HIV hoặc HPV;
• Người từng trải qua cấy ghép nội tạng.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải u nhú amidan

Như đã đề cập ở trên, yếu tố nguy cơ quan trọng nhất đối với nhiễm HPV ở miệng là quan hệ tình dục bằng miệng hoặc tiếp xúc miệng với miệng.

Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm:

• Dùng chung dụng cụ ăn uống và ly cốc.
• Có nhiều bạn tình.
• Hôn sâu.
• Không sử dụng biện pháp bảo vệ đúng cách khi quan hệ tình dục bằng miệng.
• Viêm amidan mãn tính kéo dài, tái đi tái lại nhiều lần.
• Vệ sinh răng miệng kém.
• Thói quen hút thuốc lá, sử dụng rượu bia và các chất kích thích.

Lối sống không lành mạnh nói chung cũng làm suy yếu hệ miễn dịch và tăng nguy cơ nhiễm các tác nhân gây bệnh.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm u nhú amidan

Việc chẩn đoán u nhú amidan thường bắt đầu bằng thăm khám lâm sàng tai mũi họng. Bác sĩ sẽ quan sát trực tiếp vùng họng để phát hiện các tổn thương bất thường ở amidan như khối u, sùi nhỏ hoặc vùng niêm mạc gồ ghề.

Để xác định chính xác tính chất tổn thương, một số cận lâm sàng thường được chỉ định:

• Nội soi tai mũi họng: Giúp quan sát kỹ vị trí, kích thước và đặc điểm bề mặt của tổn thương.
• Sinh thiết mô: Là phương pháp quan trọng để xác định u nhú là lành tính hay ác tính (liên quan HPV hoặc không).
• Xét nghiệm HPV: Kiểm tra sự hiện diện của virus HPV - nguyên nhân phổ biến gây u nhú.
• Xét nghiệm máu: Hỗ trợ đánh giá tổng trạng và khả năng nhiễm trùng hoặc các vấn đề miễn dịch liên quan.
• Chẩn đoán hình ảnh (CT scan hoặc MRI): Được chỉ định nếu nghi ngờ tổn thương lan rộng hoặc có nguy cơ ác tính.

Điều trị u nhú amidan

Việc điều trị u nhú amidan tùy thuộc vào kích thước khối u, triệu chứng lâm sàng, và nguy cơ tiến triển ác tính. Các phương pháp điều trị thường gặp:

• Phẫu thuật cắt bỏ khối u: Đây là lựa chọn điều trị chính. Phẫu thuật giúp loại bỏ hoàn toàn khối u và hạn chế tái phát.
• Theo dõi định kỳ: Với những trường hợp u nhú nhỏ, không gây triệu chứng, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ để đánh giá sự thay đổi của khối u theo thời gian.
• Điều trị hỗ trợ nếu có nhiễm virus HPV: Trong trường hợp u nhú do virus HPV, bác sĩ có thể cân nhắc điều trị bổ sung bằng thuốc, hoặc theo dõi thêm các vị trí khác có nguy cơ tổn thương do HPV.
• Xét nghiệm mô bệnh học sau mổ: Tất cả khối u được cắt bỏ đều cần gửi đi xét nghiệm giải phẫu bệnh để xác định chính xác bản chất (lành tính hay ác tính), từ đó đưa ra hướng theo dõi và điều trị tiếp theo.
• Điều trị ung thư nếu phát hiện ác tính: Trong số ít trường hợp, u nhú amidan có thể có nguy cơ hóa ác. Khi đó, người bệnh cần điều trị phối hợp giữa phẫu thuật, xạ trị và/hoặc hóa trị theo phác đồ ung thư.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của u nhú amidan

Người mắc u nhú amidan cần xây dựng lối sống lành mạnh để hỗ trợ quá trình điều trị, hạn chế tái phát và ngăn ngừa nguy cơ tiến triển thành ác tính.

Chế độ sinh hoạt:

Giữ gìn vệ sinh răng miệng tốt

• Đánh răng ít nhất 2 lần mỗi ngày.
• Súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn theo chỉ định của bác sĩ.
• Hạn chế dùng chung đồ dùng cá nhân như bàn chải, ly uống nước để tránh lây nhiễm chéo.

Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia

• Thuốc lá và đồ uống có cồn làm tăng nguy cơ tái phát hoặc tiến triển u nhú.
• Tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, khói bụi, hóa chất độc hại.

Tăng cường luyện tập thể dục

• Duy trì hoạt động thể chất nhẹ nhàng, phù hợp với thể trạng (như đi bộ, yoga, đạp xe…).
• Tránh thức khuya, căng thẳng kéo dài vì có thể làm suy giảm hệ miễn dịch.

Theo dõi sức khỏe định kỳ

• Tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường.
• Nếu có triệu chứng như đau họng kéo dài, nuốt vướng, khàn tiếng… nên đi khám sớm.

Chế độ dinh dưỡng:

Thực phẩm nên dùng

• Thức ăn mềm, dễ nuốt: Cháo, súp, canh ấm giúp giảm cảm giác đau rát khi nuốt và hạn chế tổn thương vùng amidan.
• Rau củ quả tươi: Đặc biệt là các loại chứa nhiều vitamin A, C như cà rốt, bí đỏ, cam, ổi, đu đủ… có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, chống viêm.
• Chất đạm lành mạnh: Ưu tiên các nguồn đạm dễ tiêu như cá, trứng, đậu hũ, thịt nạc để hỗ trợ phục hồi mô tổn thương.
• Uống đủ nước: Nước lọc, nước trái cây tươi (không đường) giúp làm dịu cổ họng và giữ ẩm niêm mạc.

Thực phẩm nên hạn chế

• Đồ ăn cay nóng, chiên rán: Các món chứa ớt, tiêu, dầu mỡ có thể kích thích vùng họng, làm tăng cảm giác đau rát.
• Thức ăn cứng, dai: Như bánh mì khô, thịt khô, hạt cứng… dễ làm trầy xước niêm mạc amidan.
• Đồ uống có cồn, nước ngọt có gas: Làm suy giảm miễn dịch và gây khô họng, cản trở quá trình hồi phục.
• Thực phẩm lạnh: Kem, nước đá dễ làm amidan sưng viêm nặng hơn.

Phòng ngừa u nhú amidan

U nhú amidan là tình trạng có liên quan đến nhiễm virus HPV. Bạn nên thực hiện các biện pháp sau đây để phòng ngừa bệnh:

Đặc hiệu

Tiêm vắc xin HPV là biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ nhiễm HPV, được cho là nguyên nhân chính gây u nhú amidan và nhiều bệnh lý khác. Việc tiêm phòng nên thực hiện sớm, đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên trước khi có tiếp xúc với virus.

Không đặc hiệu

• Hạn chế tiếp xúc với các chất hóa học độc hại và nguồn phóng xạ.
• Tránh hút thuốc lá, đồng thời hạn chế sử dụng rượu bia và các chất kích thích.
• Chăm sóc và vệ sinh răng miệng đúng cách.
• Ăn uống cân đối, đủ chất dinh dưỡng.
• Duy trì thói quen vận động, tập luyện thể thao đều đặn.
• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các vấn đề liên quan.

Tiêm phòng HPV gây u nhú amidan ở đâu?

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ đáng tin cậy cho khách hàng khi có nhu cầu tiêm ngừa HPV gây u nhú amidan, với các ưu điểm nổi bật sau:

• Vắc xin chất lượng cao: Nguồn vắc xin được kiểm định nghiêm ngặt, đạt chuẩn quốc tế, mang lại hiệu quả bảo vệ tối ưu.
• Đội ngũ chuyên môn vững vàng: Các bác sĩ, nhân viên y tế giàu kinh nghiệm luôn sẵn sàng tư vấn tận tâm về các biện pháp phòng bệnh.
• Quy trình tiêm an toàn - hiện đại: Hệ thống trang thiết bị được đầu tư kỹ lưỡng, đảm bảo quá trình tiêm diễn ra hiệu quả và an toàn cho khách hàng.