U mềm lây có tự khỏi không? Nguyên nhân, điều trị và phòng ngừa

Hiểu rõ về u mềm lây, từ cách lây, diễn tiến bệnh đến khả năng tự khỏi, rất quan trọng để cha mẹ, người chăm sóc hoặc bệnh nhân biết nên ứng xử ra sao khi phát hiện nốt u mềm lây. Nếu hiểu đúng, nhiều trường hợp không cần can thiệp nhưng vẫn đảm bảo an toàn cho bản thân và người xung quanh. Ngược lại, nếu chủ quan hoặc hiểu sai, bệnh dễ lây lan, gây lan rộng.

Nguyên nhân gây bệnh u mềm lây

Molluscum contagiosum virus (viết tắt: MCV), thuộc họ poxvirus là tác nhân chính gây ra u mềm lây. Khi virus xâm nhập qua da, nó kích thích da hình thành các nốt sẩn đặc trưng.

Các con đường lây truyền thường gặp

U mềm lây là bệnh do virus gây ra và có khả năng lan truyền rất nhanh, vì vậy việc hiểu rõ các con đường lây là điều rất quan trọng để phòng tránh.

• Tiếp xúc da kề da như ôm, chơi đùa, va chạm khi sinh hoạt.
• Dùng chung khăn tắm, quần áo, đồ chơi, dao cạo râu hoặc vật dụng cá nhân khác.
• Tự lây sang vùng da khác khi người bệnh gãi, cào hoặc làm vỡ nốt rồi chạm lên vùng da lành.
• Quan hệ tình dục khi có nốt u mềm lây ở bộ phận sinh dục.

Ai dễ mắc u mềm lây hơn?

Không phải ai cũng có nguy cơ mắc bệnh như nhau, một số nhóm dễ bị nhiễm virus hơn do đặc điểm da hoặc hệ miễn dịch.

• Trẻ nhỏ từ 1 - 10 tuổi vì da mỏng, hay tiếp xúc gần và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.
• Người có hệ miễn dịch yếu hoặc đang dùng thuốc làm giảm miễn dịch.
• Người có bệnh da mạn tính như chàm, viêm da cơ địa hoặc sống trong môi trường nóng ẩm, dễ kích ứng da.

U mềm lây có tự khỏi không?

Trả lời ngắn gọn: Có, trong nhiều trường hợp, u mềm lây có thể tự khỏi mà không cần can thiệp y tế. Nhưng “tự khỏi” không có nghĩa là biến mất ngay lập tức, thời gian có thể kéo dài nhiều tháng đến vài năm tùy người.

Với người có hệ miễn dịch khỏe mạnh, cơ thể dần nhận diện và loại bỏ virus, các nốt u mềm thường biến mất từ từ. Theo dữ liệu từ chuyên gia da liễu, có nhiều trường hợp không cần điều trị và nốt bất thường tự tiêu dần trong khoảng 6 - 12 tháng. Một số nguồn cho biết, toàn bộ “ổ bệnh” (tức là tất cả các nốt) có thể kéo dài từ 6 tháng đến 2 năm, thậm chí vài năm trong trường hợp hệ miễn dịch yếu hoặc bệnh lan rộng.

Những lưu ý khi chờ tự khỏi:

• Trong thời gian u mềm lây tồn tại, da vẫn có khả năng lây lan cho người khác (bằng tiếp xúc da hoặc dùng chung đồ).
• Các nốt có thể xuất hiện liên tục: Khi nốt cũ bắt đầu tiêu, nốt mới vẫn có thể mọc, khiến người bệnh tưởng chưa khỏi.
• Nếu u mềm lây xuất hiện ở vùng nhạy cảm (khu vực sinh dục, gần mắt, da mỏng…), chờ tự khỏi có thể gây bất tiện hoặc ảnh hưởng tâm lý.

Tóm lại: U mềm lây có tự khỏi trong phần lớn trường hợp, nhưng cần kiên nhẫn, theo dõi, và thực hiện biện pháp vệ sinh, ngăn lây lan để bảo vệ bản thân và người khác.

Các phương pháp điều trị u mềm lây

Các biện pháp điều trị dưới đây giúp nốt lành nhanh hơn, hạn chế lây lan và giảm nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt hữu ích khi nốt xuất hiện nhiều, ở vị trí nhạy cảm hoặc gây mất thẩm mỹ.

Điều trị bằng thuốc

Các thuốc bôi hoặc thuốc uống có thể hỗ trợ làm giảm dần nốt u mềm lây và kích hoạt miễn dịch tại chỗ.

• Thuốc bôi tại chỗ như podophyllotoxin, acid salicylic, benzoyl peroxide, tretinoin hoặc các chất gây kích ứng nhẹ.
• Thuốc uống hỗ trợ trong một số trường hợp đặc biệt, thường dành cho người có miễn dịch yếu.

Lưu ý: Thuốc có thể gây đỏ, rát hoặc kích ứng, vì vậy cần dùng theo chỉ định của bác sĩ da liễu.

Phương pháp phẫu thuật

Những thủ thuật sau giúp loại bỏ nốt nhanh chóng khi thuốc không hiệu quả hoặc khi thương tổn lan rộng.

• Đông lạnh bằng nitơ lỏng để phá hủy nốt.
• Cạo nạo nốt bằng dụng cụ y khoa, đôi khi cần gây tê nhẹ.
• Chấm hóa chất đặc hiệu để làm bong nốt qua phản ứng da.
• Laser hoặc phương pháp khác dành cho trường hợp dai dẳng hoặc tái phát nhiều lần.

Những điểm cần biết giúp bạn cân nhắc trước khi lựa chọn phương án.

• Ưu điểm: Làm lành nhanh hơn, giảm lây lan, cải thiện thẩm mỹ.
• Nhược điểm: Có thể đau, để lại sẹo, tốn chi phí và vẫn có khả năng tái phát.

Việc lựa chọn điều trị cần dựa trên số lượng nốt, vị trí, tình trạng da, mong muốn thẩm mỹ và ý kiến của bác sĩ da liễu.

U mềm lây có tái phát không?

Sau khi tất cả các nốt u mềm lây biến mất, điều này cho thấy virus đã được loại khỏi các tổn thương hiện tại và bệnh không tái phát từ các nốt cũ. Tuy vậy, u mềm lây vẫn có thể xuất hiện trở lại nếu bạn bị nhiễm virus lần nữa. Virus này tồn tại nhiều trong môi trường và dễ lây qua tiếp xúc da, dùng chung khăn, quần áo, đồ cá nhân hoặc khi chơi thể thao có va chạm.

Ngoài ra, những người có hệ miễn dịch yếu, trẻ nhỏ, hoặc người có da hay bị trầy xước sẽ dễ bị nhiễm lại hơn và các nốt cũng có thể lan rộng nhanh hơn. Vì vậy, giữ vệ sinh da, tránh dùng chung đồ và điều trị sớm là cách tốt nhất để hạn chế nguy cơ tái nhiễm.

Cách phòng tránh bệnh u mềm lây

Áp dụng các biện pháp phòng ngừa đúng cách giúp giảm nguy cơ mắc bệnh u mềm lây và hạn chế lây lan trong cộng đồng.

• Không dùng chung đồ cá nhân như khăn tắm, quần áo, dao cạo râu, đồ chơi vì virus có thể bám trên bề mặt và truyền sang người khác.
• Giữ vệ sinh da sạch sẽ và rửa tay thường xuyên, đặc biệt sau khi chạm vào nốt u mềm hoặc chăm sóc vùng da bệnh.
• Che kín nốt bằng băng cá nhân hoặc quần áo khi tiếp xúc gần với người khác để tránh lây qua tiếp xúc da.
• Không gãi, cào hay nặn nốt vì việc này dễ làm vỡ nốt, khiến virus lan sang vùng da khác hoặc lây cho người khác.
• Vệ sinh các vật dụng chung trong nhà như khăn tắm, ga giường, đồ chơi, tay nắm cửa… khi có người mắc bệnh.
• Tránh tiếp xúc da kề da trong thời gian có nốt. Trẻ tránh ôm, va chạm, người lớn tránh quan hệ tình dục nếu nốt xuất hiện ở vùng sinh dục.

U mềm lây có tự khỏi không? U mềm lây thường có thể tự khỏi, nhất là khi hệ miễn dịch khỏe. Các nốt thường biến mất trong 6 - 12 tháng nhưng đôi khi kéo dài vài năm. Dù có khả năng tự hết, bệnh vẫn dễ lây cho người khác hoặc lan rộng trên chính cơ thể nếu gãi, nặn hay không giữ vệ sinh. Điều trị bằng thuốc bôi, đông lạnh, nạo hay laser giúp rút ngắn thời gian lành, nhất là khi tổn thương nhiều hoặc ở vùng nhạy cảm, nhưng vẫn có nguy cơ để lại sẹo hoặc tái nhiễm. Tốt nhất, hãy phòng ngừa đúng cách và khám da liễu khi nốt lan rộng hoặc lâu ngày không khỏi.