Triệu chứng viêm khớp dạng thấp và viêm xương khớp có gì khác nhau?

Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai bệnh là yếu tố then chốt để có thể nhận diện đúng tình trạng của mình, đồng thời hỗ trợ bác sĩ xây dựng một phác đồ điều trị hiệu quả và cá nhân hóa. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin của hai bệnh lý này giúp bạn có cái nhìn toàn diện và thực tiễn để bảo vệ sức khỏe khớp của mình.

Định nghĩa và điểm khác biệt chính

Để hiểu rõ hơn về hai bệnh, chúng ta cần đi sâu vào định nghĩa và bản chất của từng loại, qua đó làm nổi bật những điểm khác biệt cốt lõi.

Viêm khớp dạng thấp RA

Bản chất của RA là một bệnh tự miễn mạn tính, trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào màng hoạt dịch của khớp, gây ra tình trạng viêm kéo dài. Đây là một bệnh toàn thân có thể gây tổn thương các cơ quan khác như tim, phổi, mạch máu và mắt. Bệnh thường ảnh hưởng đến các khớp nhỏ và có tính chất đối xứng, tức là cả hai bên cơ thể cùng bị ảnh hưởng. Sự tấn công này không chỉ giới hạn ở khớp mà còn có thể lan rộng đến các mô và cơ quan khác. Các yếu tố di truyền và môi trường, đặc biệt là hút thuốc, được xem là các tác nhân kích hoạt chính của phản ứng tự miễn sai lệch này.

Viêm xương khớp OA

Bản chất của OA là một bệnh thoái hóa khớp, xảy ra khi lớp sụn bảo vệ ở đầu xương bị hao mòn dần theo thời gian. Nguyên nhân chủ yếu của bệnh là do tuổi tác, sự hao mòn cơ học, chấn thương hoặc áp lực lặp lại lên khớp. Viêm xương khớp không phải là một bệnh tự miễn. Bệnh chủ yếu xảy ra ở những khớp thường xuyên chịu tải nặng và tiến triển thành thoái hóa khớp gối, hông, cột sống hoặc khớp ngón tay, thường không có tính chất đối xứng và không có biểu hiện toàn thân rõ rệt. Quá trình này diễn ra chậm và âm thầm, khiến lớp sụn bị mỏng đi, cứng lại và dần dần biến mất, dẫn đến tình trạng xương cọ xát vào nhau, gây đau đớn và suy giảm chức năng.

Triệu chứng viêm khớp dạng thấp và viêm xương khớp có gì khác nhau?

Mặc dù có một số triệu chứng ban đầu tương đồng, quá trình chẩn đoán và diễn tiến của hai bệnh lại có những điểm khác biệt cốt lõi, giúp bác sĩ phân biệt và đưa ra phác đồ điều trị chính xác.

Triệu chứng của viêm khớp dạng thấp

• Thường khởi phát đột ngột ở các khớp nhỏ như ở ngón tay, cổ tay, bàn chân, có tính chất đối xứng, cảm giác nóng, đỏ và sưng rõ rệt.
• Cứng khớp buổi sáng là triệu chứng rất đặc trưng, kéo dài hơn một giờ, kèm theo các biểu hiện toàn thân như mệt mỏi, sụt cân, sốt nhẹ hoặc xuất hiện các nốt thấp khớp dưới da.
• Bệnh có thể ảnh hưởng đến các cơ quan ngoài khớp, như tim, phổi, gây ra các biến chứng hệ thống nguy hiểm.

Viêm khớp dạng thấp sẽ dựa vào đánh giá lâm sàng, xét nghiệm máu tìm các yếu tố viêm như yếu tố thấp khớp RF, kháng thể anti-CCP, CRP và tốc độ máu lắng ESR. Các kỹ thuật hình ảnh học như X-quang, siêu âm hoặc MRI cũng được sử dụng để phát hiện tổn thương. Xét nghiệm anti-CCP có độ đặc hiệu rất cao, giúp chẩn đoán sớm và phân biệt với các bệnh về hệ miễn dịch khác.

Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh sẽ tiến triển nhanh chóng, gây hủy hoại khớp không hồi phục, dẫn đến biến dạng khớp nghiêm trọng như biến dạng bàn tay cổ cò, ngón tay hình thoi và mất chức năng vận động. Bệnh nhân có nguy cơ cao mắc các biến chứng toàn thân như bệnh tim mạch và viêm phổi.

Triệu chứng của viêm xương khớp

• Thường xuất hiện khi vận động, đặc biệt khi mang vác vật nặng, và giảm đi khi nghỉ ngơi. Cứng khớp buổi sáng thường ngắn hơn 30 phút và cải thiện sau khi cử động nhẹ nhàng.
• Bệnh nhân có thể nghe thấy tiếng kêu lụp cụp hoặc cảm thấy lạo xạo khi cử động khớp. Sưng khớp ít rõ ràng hơn và không có biểu hiện toàn thân như mệt mỏi hay sốt.

Chẩn đoán viêm xương khớp chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng và hình ảnh học như X-quang, cho thấy các dấu hiệu đặc trưng của thoái hóa khớp như hẹp khe khớp, hình thành gai xương. Xét nghiệm máu thường không cần thiết vì đây không phải là bệnh tự miễn. Siêu âm khớp cũng rất hữu ích để đánh giá mức độ tổn thương sụn và dịch khớp.

Bệnh tiến triển chậm hơn viêm khớp dạng thấp, chủ yếu gây đau các khớp như đau đầu gối, đau cột sống… và hạn chế vận động. Tuy nhiên, nếu không được quản lý đúng cách, sụn khớp có thể bị phá hủy hoàn toàn, dẫn đến tình trạng đau mạn tính và tàn phế, có thể cần phẫu thuật thay khớp.

Cách điều trị viêm khớp dạng thấp và viêm xương khớp

Do bản chất bệnh lý khác nhau, chiến lược điều trị và quản lý cho hai bệnh cũng có những phương pháp riêng biệt.

Điều trị viêm khớp dạng thấp

• Mục tiêu: Kiểm soát phản ứng tự miễn, giảm viêm và ngăn tổn thương khớp.
• Thuốc: Sử dụng các thuốc DMARDs, thuốc sinh học hoặc corticosteroid.
• Phục hồi chức năng: Vật lý trị liệu và liệu pháp nghề nghiệp giúp duy trì chức năng khớp, tăng cường sức mạnh cơ bắp và cải thiện khả năng vận động. Điều trị sớm trong vòng 3 đến 6 tháng từ khi khởi phát triệu chứng được xem là cửa sổ vàng để ngăn tổn thương vĩnh viễn.
• Cần theo dõi định kỳ với bác sĩ chuyên khoa thấp khớp để đánh giá hoạt động bệnh và điều chỉnh thuốc kịp thời. Lối sống lành mạnh, duy trì cân nặng hợp lý, áp dụng chế độ ăn uống chống viêm và tập luyện nhẹ nhàng là rất quan trọng. Bỏ thuốc lá là một yếu tố then chốt vì hút thuốc làm tăng nguy cơ mắc bệnh và giảm hiệu quả điều trị.

Điều trị viêm xương khớp

• Mục tiêu: Giảm đau, cải thiện vận động và duy trì chức năng khớp.
• Thuốc: Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol hoặc NSAIDs. Tiêm corticosteroid hoặc acid hyaluronic vào khớp cũng là một lựa chọn để giảm đau và bôi trơn khớp tạm thời.
• Phẫu thuật: Thay khớp toàn phần hoặc bán phần là lựa chọn cuối cùng khi khớp bị tổn thương nghiêm trọng.
• Giảm cân ở bệnh nhân thừa cân là biện pháp hiệu quả nhất để giảm áp lực lên các khớp chịu tải. Sử dụng các thiết bị hỗ trợ và tập luyện các bài tập tăng cường cơ bắp xung quanh khớp. Lối sống lành mạnh tương tự như viêm khớp dạng thấp cũng rất hữu ích. Cần tránh các hoạt động gây quá tải lên khớp như chạy bộ trên đường cứng hoặc nâng vật nặng.

Trên đây là lời giải đáp cho thắc mắc triệu chứng viêm khớp dạng thấp và viêm xương khớp có gì khác nhau mà bạn có thể tham khảo. Hiểu rõ sự khác biệt giữa hai bệnh này giúp người bệnh nhận diện đúng tình trạng và phối hợp với bác sĩ để điều trị hiệu quả. Nếu có dấu hiệu bất thường thì hãy đi khám sớm tại các cơ sở y tế chuyên khoa thấp khớp để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.