Trẻ sơ sinh nổi hạt trắng trong miệng: Cảnh báo sinh lý hay dấu hiệu cần theo dõi?

Khi chăm sóc trẻ sơ sinh, đặc biệt là trong những tuần đầu đời, nhiều phụ huynh sẽ phát hiện những hạt trắng nhỏ trong khoang miệng của bé. Chúng có thể nằm ở nướu, vòm miệng, lưỡi hoặc mặt trong má.

Phần lớn các trường hợp trẻ sơ sinh nổi hạt trắng trong miệng là hiện tượng sinh lý tạm thời như nang Epstein, không ảnh hưởng đến sức khỏe và sẽ tự biến mất sau vài tuần. Tuy nhiên, cũng có những tình trạng cần quan sát kỹ như nấm miệng, tưa lưỡi, hoặc viêm nhiễm khoang miệng. Việc hiểu đúng sẽ giúp phụ huynh chăm sóc bé an toàn, tránh can thiệp không cần thiết.

Trẻ sơ sinh nổi hạt trắng trong miệng là gì? Có nguy hiểm không?

Hiện tượng trẻ sơ sinh nổi hạt trắng trong miệng mô tả sự xuất hiện của các đốm hoặc mảng trắng li ti, thường thấy ở lưỡi, nướu, hoặc vòm miệng. Tùy vào nguyên nhân, hạt trắng có thể mềm, dễ bong, hoặc dính chặt và khó lau sạch.

Theo các tổ chức y tế như WHO và CDC, hiện tượng này có thể bắt nguồn từ những nguyên nhân lành tính (như nang Epstein), nhưng cũng có thể là dấu hiệu của nhiễm nấm Candida albicans, nguyên nhân phổ biến gây tưa lưỡi ở trẻ sơ sinh.

Do đó, phụ huynh cần quan sát kỹ để phân biệt và có hướng xử lý phù hợp.

Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh nổi hạt trắng trong miệng

Có nhiều nguyên nhân khác nhau khiến trẻ sơ sinh bị nổi hạt trắng trong miệng, bao gồm:

Nang Epstein (mụn kê trong khoang miệng)

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất và thường gặp ở nhiều trẻ sơ sinh. Nang Epstein là những hạt nhỏ, có màu trắng ngà, xuất hiện chủ yếu ở vòm miệng hoặc nướu. Chúng được hình thành do sự tích tụ của các tế bào biểu mô trong quá trình phát triển của khoang miệng.

Loại nang này hoàn toàn lành tính, không gây đau hay ảnh hưởng đến việc bú của trẻ. Phụ huynh không cần can thiệp hay điều trị vì chúng thường tự biến mất sau vài tuần đầu đời.

Nấm miệng (tưa lưỡi do Candida)

Khác với nang Epstein, nấm Candida albicans là loại nấm men sống ký sinh trong khoang miệng, đặc biệt dễ phát triển khi hệ miễn dịch của trẻ còn yếu hoặc khi môi trường miệng ẩm ướt kéo dài.

Biểu hiện của nấm miệng là những mảng trắng dày, khó lau, bám chắc vào niêm mạc miệng, đôi khi lan rộng đến lưỡi, má trong hoặc vòm họng. Bé có thể tỏ ra khó chịu khi bú, dễ cáu gắt hoặc bỏ bú. Trong một số trường hợp, nếu không được vệ sinh hoặc xử lý đúng cách, tình trạng này có thể lan rộng và gây viêm.

Nếu cha mẹ nghi ngờ con bị nấm miệng, nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị bằng thuốc kháng nấm phù hợp, tuyệt đối không tự ý bôi thuốc hay dùng mẹo dân gian.

Dư sữa hoặc vệ sinh miệng chưa đúng cách

Một nguyên nhân rất thường gặp nữa là việc sữa thừa sau khi bú không được làm sạch kỹ, tích tụ lại trên lưỡi hoặc nướu, tạo thành lớp màng trắng mỏng. Hiện tượng này thường không đi kèm với đau hay sưng tấy và có thể lau nhẹ bằng gạc mềm thấm nước muối sinh lý.

Tuy không nguy hiểm, nhưng nếu để cặn sữa tích tụ lâu ngày có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn hoặc nấm phát triển, dẫn đến tình trạng nhiễm trùng khoang miệng. Vì vậy, việc vệ sinh miệng hàng ngày cho trẻ, kể cả khi trẻ chưa mọc răng, là điều vô cùng cần thiết.

Dị ứng hoặc phản ứng với chất tẩy rửa

Trong một số trường hợp, các hóa chất còn sót lại như xà phòng hay nước rửa bình sữa có thể gây kích ứng niêm mạc miệng trẻ, biểu hiện bằng vùng đỏ, sưng nhẹ hoặc quấy khóc khi bú, chứ không tạo thành các đốm trắng đặc trưng như nang Epstein hay tưa lưỡi do Candida. Đảm bảo rửa sạch và tráng kỹ dụng cụ tiệt trùng sau khi dùng.

Cách phân biệt các loại hạt trắng trong miệng trẻ sơ sinh

Để tránh nhầm lẫn và xử lý sai cách, phụ huynh có thể dựa vào đặc điểm cụ thể sau:

Nếu bé có dấu hiệu bỏ bú, quấy khóc nhiều hoặc miệng có mùi hôi, hãy đưa trẻ đi khám để loại trừ tình trạng viêm nhiễm.

Cách xử lý khi trẻ sơ sinh nổi hạt trắng trong miệng

Việc xử lý đúng cách sẽ giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn, đồng thời ngăn ngừa tình trạng lan rộng hoặc viêm nhiễm.

Vệ sinh miệng cho trẻ sơ sinh

Dùng gạc rơ lưỡi sạch hoặc khăn mềm thấm nước muối sinh lý để lau nhẹ khoang miệng của bé sau mỗi lần bú. Không dùng các loại dung dịch cay, chanh, mật ong hoặc mẹo dân gian chưa kiểm chứng.

Đảm bảo môi trường sạch sẽ

Bình sữa, núm ti và các dụng cụ ăn uống cần được tiệt trùng đúng cách. Người lớn khi chăm sóc bé cũng cần vệ sinh tay sạch sẽ.

Không tự ý dùng thuốc

Các loại thuốc bôi miệng, gel kháng nấm hay kháng sinh chỉ nên dùng khi có hướng dẫn từ nhân viên y tế. Dùng sai có thể khiến niêm mạc miệng của trẻ tổn thương.

Trẻ sơ sinh nổi hạt trắng trong miệng: Khi nào cần đưa đi khám?

Dưới đây là một số tình huống cần được thăm khám sớm:

• Hạt trắng lan rộng, không cải thiện sau 1 tuần.
• Bé bỏ bú, bú ít, hay nhả ti.
• Quấy khóc bất thường khi bú.
• Có dấu hiệu viêm, sưng đỏ, mùi hôi miệng.
• Bé sốt nhẹ, không rõ nguyên nhân.

Một số trường hợp có thể cần xét nghiệm hoặc điều trị bằng thuốc kháng nấm, kháng sinh dạng nhẹ theo chỉ định.

Trẻ sơ sinh nổi hạt trắng trong miệng không phải lúc nào cũng là vấn đề nghiêm trọng. Phụ huynh cần quan sát kỹ, vệ sinh đúng cách và theo dõi sát các dấu hiệu bất thường để có hướng xử lý phù hợp.

Trong mọi trường hợp, tránh lạm dụng mẹo dân gian hay thuốc không rõ nguồn gốc. Thay vào đó, hãy đồng hành cùng bé bằng kiến thức chính xác và sự kiên nhẫn trong chăm sóc.